Yabancıların Taşınmaz Ediniminde Karşılıklılık İlkesinin Kaldırılmasının Anayasaya Aykırılığı

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 211 - 233, 23.07.2024

Feyzan Olgunsoy

https://doi.org/10.56701/shd.1421875

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de yabancıların taşınmaz ediniminde karşılıklılık ilkesini kaldıran yasa değişikliğine yönelik iptal talebini reddeden Anayasa Mahkemesinin kararındaki argümantasyonun eristik bir diyalektikle yazıldığı ileri sürülmektedir. Bir diğer ifadeyle kararın gerekçesinde mantık hatası (safsata) olduğu için, kararın ulaştığı sonucu gösteren hükmün de hatalı olduğu sonucuna varılmıştır. Bu safsatayı kanıtlayabilmek için kararın gerekçesindeki argümanlar üzerinden bir inceleme yapılmıştır. 1982 Anayasasının Başlangıç kısmında yer alan “Dünya milletleri ailesinin eşit haklara sahip şerefli bir üyesi” olma ifadesinin uluslararası eşitlik ilkesi anlamına geldiği ve karşılıklılık ilkesinin uluslararası eşitliğin zorunlu bir sonucu olduğu tespitlerine yer verilmiştir. Karşılıklılık ilkesinin hukuki bir kavram mı yoksa uluslararası hukukun genel bir ilkesi mi olduğu hususu halen tartışmalı olmakla birlikte, insan hakları hukuku açısından bu ilkenin hala önemini koruduğu değerlendirilmektedir. Karşılıklılık ilkesinin uygulanması konusunda devletin anayasal görevleri, siyasi iktidarın takdir hakkının kapsamını belirlemektedir.

Anahtar Kelimeler

Karşılıklılık, Mütekabiliyet, Eristik Diyalektik, Yabancıların Taşınmaz Edinimi, Başlangıç, Anayasa Mahkemesi

The Unconstitutionality the Abolition of the Principle of Reciprocity in the Acquisition of Immovable Property by Foreigners

Öz

The study articulates that the argumentation of the Turkish Constitutional Court regarding the rejection of the request for annulment of the law amendment abolishing the principle of reciprocity in the acquisition of immovable property by foreigners in Türkiye is an example of eristic dialectic. In other words, since there is fallacy in the justification of the decision, the conclusion reached by the Turkish Constitutional Court was also erroneous. In order to prove this fallacy, an analysis must be made based on arguments in the justification of the decision. ‘Being an honorable member of the world's family of nations with equal rights’, a statement in the The Preamble of the Constitution, means the principle of international equality. The principle of reciprocity is a necessary consequence of international equality. Although it is still controversial whether the principle of reciprocity is a legal concept or a general principle of international law, this principle still maintains its importance in terms of human rights law. The constitutional duties of the state regarding the implementation of the principle of reciprocity determine the scope of the political power's discretion.

Anahtar Kelimeler

Reciprocity, Eristic Dialectic, The Acquisition of Immovable Property by Foreigners, Preamble, Constitutional Court

Kaynakça

• Altındağ, Halil. İdarenin Yargısal Denetiminde Kanunilik Blokunun Genişlemesi. İstanbul, On İki Levha, 2016.
• Altuğ, Yılmaz. Yabancıların Arazi İktisabı Meselesi. İstanbul: Sulhi Garan Matbaası, 4. Basım, 1976.
• Anayurt, Ömer. Anayasa Hukuku Genel Kısım (Temel İlkeler, Kavram ve Kurumlar). Ankara, Seçkin, 4. Basım, 2021.
• Arsel, İlhan. Türk Anayasa Hukuku’nun Umumi Esasları. Ankara: Mars Matbaası, 1965.
• Atasoy, Toygun. Türkiye’de Yabancı Gerçek Kişilerin Taşınmaz Ediniminin Sınırlandırılması: Antalya İli Alanya İlçesi Örneği. Ankara: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Balaindra, Kaushalya. “The Law of Reciprocity in Public International Law and the Protection of Human Rights”. Exeter Law Review 46 (2021), 7-15. Batum, Süheyl vd. Anayasa Hukuku Temel Kavramlar ve Genel Esaslar. İstanbul: On İki Levha, 2021.
• BMGK, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu. Report of the United Nations Conference on Environment and Development. New York: Birleşmiş Milletler, 1992. https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/generalassembly/docs/globalcompact/A_CONF.151_26_Vol.I_Declaration.pdf.
• Clapham, Andrew. Human Rights a Very Short Introduction. Oxford: OUP, 2. Basım, 2015.
• Crawford, James. Brownlie’s Principles of Public International Law. New York: OUP, 9. Basım, 2019.
• Çelikel, Aysel. – Günseli Öztekin Gelgel, Yabancılar Hukuku, 25. Basım, (İstanbul: Beta, 2020).
• Devlaeminck, David J. “The Legal Principle of Reciprocity and China's Water Treaty Practice”. Chinese Journal of Environmental Law. 2/2, (2018) 195-222.
• Dost, Süleyman. “Milletlerarası Hukukta Mütekabiliyet İlkesi”. S.D.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, 5/2 (2015) 1-37.
• Erdoğan, Mustafa. Anayasa ve Özgürlük. Ankara: Yetkin, 2002.
• Eren, Abdurrahman. Anayasa Hukuku Dersleri. Ankara, Seçkin, 5. Basım, 2023.
• Eroğul, Cem. Anatüzeye Giriş. Ankara, İmaj, 9. Basım, 2007.
• Ekşi, Nuray. Yabancıların Türkiye’de Taşınmaz İktisabı. İstanbul: Beta, 2. Basım, 2012.
• Fard, Shahrad Nasrolahi. Reciprocity in International Law: Its Impact and Function. New York: Routledge 2016.
• Fendoğlu, Hasan Tahsin. Anayasa Hukuku. Ankara, Yetkin, 10. Basım, 2022.
• Gören, Zafer. Anayasa Hukuku. Ankara, Yetkin, 5. Basım, 2020.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Metodolojisi. Bursa: Ekin, 1999.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku. Bursa, Ekin, 4. Basım 2021.
• Gözler, Kemal. “Yorum İlkeleri”. Kamu Hukukçuları Platformu Anayasa Hukukunda Yorum ve Norm Somutlaşması. Ed. Ozan Ergül. 15-119. Ankara: Türkiye Barolar Birliği, 2014.
• Gözübüyük, Şeref. Anayasa Hukuku Anayasa Metni Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi. Ankara, Turhan Kitabevi, 9. Basım, 2000.
• Hakyemez, Yusuf Şevki. Hukuk ve Siyaset Ekseninde Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı. Ankara, Yetkin, 2009.
• Hodgson, Stephen vd., “Land Ownership and Foreigners: A Comparative Analysis of Regulatory Approaches to the Acquisition and Use of Land by Foreigners”. Food and Agriculture Organization of the United Nations Erişim 1 Kasım 2023. https://www.fao.org/3/bb039e/bb039e.pdf.
• İVSADM, İkamet ve Selahiyeti Adliyeye Dair Mukavelename (Kanun No. 341), Resmî Gazete 22 (10 Eylül 1923) Erişim 1 Kasım 2022. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.340.pdf.
• Jennings, Robert –Watts, Arthur. (ed.) Oppenheim's International Law. 2 Cilt. Londra: Longman, 9. Basım, 1992.
• Lenhoff, Arthur “Reciprocity in Function: A Problem of Conflict of Laws, Constitutional Law, and International Law”. University of Pittsburgh Law Review, 15/1 (1953), 44-72.
• Nasrolahi Fard, Shahrad. Reciprocity in International Law: Its Impact and Function. New York: Routledge, 2016.
• Nomer, Ergin. Devletler Hususi Hukuku. İstanbul: Beta, 23. Basım 2021.
• Oder, Bertil Emrah. Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri. İstanbul, Beta, 2010.
• Orekhelashvili, Alexander. “Restrictive Interpretation of Human Rights Treaties in the Recent Jurisdiction of European Court of Human Rights”. EJIL, 14, (2003), 529-568.
• Özbudun, Ergun. “Anayasa Mahkemesi ve Ekonomik Politika”. Fazıl Sağlam 65 Yaş Armağanı. Ed. Osman Can vd. 319-332. Ankara: İmaj 2006.
• Özbudun, Ergun. Türk Anayasa Hukuku. Ankara, Yetkin, 17. Basım, 2017.
• Özel, Sibel. “Yabancıların Türkiye’de Taşınmaz Edinmeleri İçin Gerekli Olan Karşılıklılık Şartının Yargıtay Kararları Işığında Yorumu”. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni. 17/1-2, (1997), 305-315.
• Posner, Eric A. “Human Rights, the Laws of War, and Reciprocity”. Law & Ethics of Human Rights, 6/2 (2012) 147-171. Provost, René. “Reciprocity in Human Rights and Humanitarian Law”. British Yearbook of International Law, 65/1, (1994), 383–454.
• Rousseau, Jean Jacques. Toplum Sözleşmesi. çev. Vedat Günyol. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür, 26. Basım, 2020.
• Sabuncu, Yavuz. Anayasaya Giriş. Ankara: İmaj Yayınları, 15. Basım, 2012.
• Sağlam, Fazıl. Anayasa Hukuku Ders Notları. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Schopenhauer, Arthur. Eristik Diyalektik Haklı Çıkma Sanatı, çev. Ülkü Hıncal. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2012.
• Simma, Bruno. “Reciprocity”, Max Plunck Encyclopedia of Public International Law. ed. R. Bernhardt. 400-404. Netherlands: OUP 2008.
• Sevinç, Murat. “Anayasanın Başlangıç İlkeleri”. Demokratik Anayasa. ed. Ece Göztepe - Aykut Çelebi. 62-81. İstanbul: Metis, 2012.
• Shaw, Malcolm N. Uluslararası Hukuk. çev. İbrahim Kaya. Ankara: Tüba, 2018.
• Soysal, Mümtaz. 100 Soruda Anayasanın Anlamı. İstanbul, Gerçek Yayınevi, 6. Basım, 1986.
• Şirin, Tolga. Anayasa’dan Çıkış. İstanbul: İmge, 2. Basım, 2023.
• Şirin, Tolga. “Anayasa’nın Başlangıç Kısmı Hakkında Bir Çözümleme”. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 18/2 (2021), 1471-1498.
• Şirin, Tolga. Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Kanun Kavramı. İstanbul: On İki Levha, 2. Basım, 2019.
• Tanör, Bülent. – Yüzbaşıoğlu, Necmi. 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta, 20. Basım, 2020.
• Tanör, Bülent. Türkiye’de Demokratikleşme Perspektifleri. İstanbul: TÜSİAD, 1997.
• Teziç, Erdoğan. Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta, 26. Basım, 2023.
• Teziç, Erdoğan. 1961 Anayasasına Göre Kanun Kavramı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1972.
• Tuzet, Giovanni. “On the Absence of Evidence”. Argument Types and Fallacies in Legal Argumentation, ed. Thomas Bustamante - Christian Dahlman. 37-52. Switzerland: Springer, 2015.
• TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu. Yabancılara Yapılan Konut Satış Sayıları, 2013-2023 (Ekim, 2023) https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Konut-Satis-Istatistikleri-Ekim-2023-49514.
• Uygun, Oktay. “Oktay Uygun’un Konuşması”. Kamu Hukukçuları Platformu Anayasa Hukukunda Yorum ve Norm Somutlaşması. Ed. Ozan Ergül. 308-315. Ankara: Türkiye Barolar Birliği, 2014.
• Ünlü Öztürk, Ceren. - Yilmaz Bayram, Zeynep. “Yabancı Coğrafyada Konut Talebinin Sosyal ve Ekonomik Etkileri: Trabzon Örneği”, Cografya Dergisi 42 (2021), 81-194.
• Yazarsız, Yazarsız. “Yabancıların Türkiye'de Gayrımenkul İktisabı”. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 5/2, (1985), 123-142.
• Yazıcı, Serap. “Yeni Bir Anayasanın Yapımı Sürecinde Türkiye: Yasakçılıktan Özgürlüğe, Otoritarizmden Demokrasiye, Vesayetçilikten Demokratik Temsile”. Ergun Özbudun’a Armağan. ed. Serap Yazıcı vd. 2/739-808. Ankara: Yetkin, 2008.
• Whelan, Arienna. Reciprocity in Public International Law. Cambridge: Cambridge University Press, 2023.