Türk Yargıtay Kararları Işığında Metaverse’te Özel Boşanma Sebepleri

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 721 - 775

Doğa Ekrem Doğancı , Merve Özaydın

https://doi.org/10.56701/shd.1490818

Öz

Günümüzde dünya çapında gelişmelerine devam eden Metaverse, analog hayatın yansıması olarak tasarlanmış olup Türkiye’de de çok çeşitli beşerî ve hukuki ilişkileri etkilemeye başlamıştır. Bu incelemede Türk Medeni Kanunu’nun 161-165. maddeleri arasında düzenlenen özel boşanma sebepleri, sanal teknolojiler arasında en kapsamlı teknolojilerden biri olan Metaverse bağlamında değerlendirilecektir. Analog hayat ile benzerliklere sahip olsa dahi Metaverse’teki sanal olma durumundan kaynaklanan önemli birtakım farklılıklar bulunmaktadır. Ancak Türk Hukuku’nda ne genel olarak aile hukuku ilişkilerine ne de boşanma konusuna ilişkin özel bir düzenleme mevcut değildir. Bu anlamda incelenen olguların boşanma sebebi olup olmayacağı ve boşanma sebebi ise hangi tür boşanma sebebi içinde değerlendirilebileceği güncel ve kritik sorular olup bunların cevabı incelemenin ana konusunu oluşturacaktır. Bu bağlamda öncelikle ayrı başlıklarda genel olarak Metaverse teknik yönden incelenecek ve özel boşanma sebepleri genel olarak ele alınacaktır. Devamında ilgili özel boşanma sebeplerine ilişkin Metaverse özelinde değerlendirmeler aktarılacaktır. Çalışma genelinde analog hayattaki özel boşanma sebeplerine ilişkin Yargıtay Kararları ile karşılaştırmalar da yapılacaktır. İncelemede Metaverse’e özel durumlardan bahsedilebilecek olmakla birlikte ortak konularda yapılacak değerlendirmeler diğer sanal ortam sosyal medya uygulamalarına da uygulanabilir niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Metaverse, Avatar, Aile Hukuku, Özel Boşanma Sebepleri, Türk Yargıtay Kararları

Special Grounds for Divorce in Metaverse in the Light of Court of Cassation Decisions

Öz

Today, the Metaverse, which continues to develop worldwide, is designed to reflect analogue life and has started to affect a wide range of human and legal relations in Türkiye. In this analysis, the special grounds for divorce regulated under Articles 161-165 of the Turkish Civil Code will be evaluated in the context of the Metaverse, which is one of the most comprehensive technologies among virtual technologies. Even though it has similarities with analogue life, there are some important differences arising from the virtuality in the Metaverse. However, there is no special regulation in Turkish law on family law relations in general or on divorce. In this sense, whether the analyzed facts can be grounds for divorce or not, and if they are grounds for divorce, within which type of grounds for divorce, are current and critical questions and the answers to these questions will constitute the main subject of this study. In this context, firstly, the Metaverse will be examined technically under separate headings and the special grounds for divorce will be discussed in general. Subsequently, Metaverse-specific evaluations regarding the relevant special grounds for divorce will be presented. Throughout the study, comparisons will also be made with the decisions of the Court of Cassation regarding the special grounds for divorce in analogue life. Although special cases specific to Metaverse may be mentioned in the examination, the evaluations to be made on common issues are also applicable to other virtual social media applications.

Anahtar Kelimeler

Metaverse, Avatar, Family Law, Special Grounds for Divorce, Turkish Court Of Cassation Decisions

Kaynakça

• Acar. Erol vd. “Erişkin Karın Travma Hastalarının ve Karın İçi Solid Organ Yaralanmalarının Değerlendirilmesi”. Phnx Med J. 2/2 (Temmuz 2020), 90-97.
• Acar, Faruk. Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri Eşin Yasal Miras Payı. Ankara: Seçkin, 4.Basım, 2014.
• Açıkgöz, Aslı. Dar Anlamda Vesayeti Gerektiren Haller ve Vesayet Altına Almanın İşlem Ehliyeti Bakımından Sonuçları. Ankara: On İki Levha, 1.Basım, 2017.
• Ağaoğlu Ercan, Ebru. “Sanal Gerçeklik, Hakikat Kavramının Dönüşümü ve Popüler Kültürdeki Yansımaları”. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi 34 (Aralık 2019), 115-143.
• Akar, Erkan. Sosyal Medya Pazarlaması Sosyal Web’te Pazarlama Stratejileri. Ankara: Seçkin Yayınları, 5. Basım, 2024.
• Akıntürk, Turgut – Ateş, Derya. Aile Hukuku. 2.Cilt. İstanbul: Beta Basım, 23.Basım, 2021.
• Akkaya, Ümit Harun. “Ölümsüzlük Arzusu ve Dijital Çağda Yeni Açılımlar: “Upload” Televizyon Dizisi Örneği”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 5/1 (Haziran 2022), 201-226.
• Akman, Nurten İnce. “Mirasbırakanın Dijital Bilgilerinin Mirasçılara Geçişi (Dijital Tereke)”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9/2 (Aralık 2018), 527-560.
• Altıntaş, Soner – Barkuş, Fatma. “Dijital Ortamlarda Kişisel Veri Güvenliği Kavramı Üzerine Bir Derleme Çalışması”. Electronic Journal of Vocational Colleges 13/1 (Haziran 2023), 46-69.
• Antalya, O. Gökhan. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 1.Cilt. Ankara: Seçkin, 2.Basım, 2019.
• Antalya, O. Gökhan. Hukuk Metodolojisi. 2.Cilt. Ankara: Seçkin Yayınları, 1.Basım, 2021.
• Antalya, O. Gökhan (ed.). Medeni Hukuk. 1.Cilt. Ankara: Seçkin Yayınları, 5.Basım, 2024.
• Araalan, Cemal. “Metaverse Teknolojisi’nin Sözleşmeler Hukuku’nda Sebep Olacağı Değişimlere İlişkin Değerlendirmeler”. Terazi Hukuk Dergisi 193 (Eylül 2022), 14-29.
• Ardıç, Ebru. “Çevrim İçi Oyun Tehditlerine Karşı Çözüm Önerileri: Mavi Balina Oyunu”. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi 3/1 (Haziran 2019), 57-75.
• Arıkan, Özgür. “Telif Hakları Hukuku Boyutuyla NFT’ler”. Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi 8/2 (Aralık 2022), 323-336.
• Atamer, Yeşim. “İnternet Bankacılığının Üçüncü Kişiler Tarafından Hukuka Aykırı Kullanımı Nedeniyle Doğan Zararı Kim Taşır?”. Banka Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu. 15-41. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2007.
• Ateş, Fatih Mehmet vd. “Study on First Aid and Essential Precautions Against Electrical Accidents”. Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2/2 (Kasım 2019), 336-347.
• Atılgan, Bilal. Evlilik Birliğinde Sadakat Yükümlülüğü. Ankara: Çankaya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Ayagöz, Yeşim vd. “Elektrik Çarpması Sonrası Ortaya Çıkan İlk Manik Atak: Olgu Sunumu”. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 17/2 (Ağustos 2020), 327-329.
• Ayan, Mehmet – Ayan, Nurşen. Kişiler Hukuku. Ankara: Seçkin, 8.Basım, 2016.
• Ayan, Nurşen. “Terk Nedeniyle Boşanma”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15/1 (Haziran 2007), 39-59.
• Aydemir, Emrah. Weka ile Yapay Zeka. Ankara: Seçkin, 2.Basım, 2019.
• Aydın, Nuri. Sosyal Medya Aracılığı ile Hakaret Suçu İşlenmesi. İstanbul: Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Aydın Ünver, Tülay - Dursun Karaahmetoğlu, Şeyda. “The Impact Of The Notice Of Abandonment Upon The Reasons For Divorce And The Claim For Non-Pecuniary Damages In The Light Of The Supreme Court’s Rulings” Journal of Istanbul University Law Faculty 75/2 (Aralık 2017), 587-608.
• Aydoğdu, Betül – Toy, Ertan. “Merkeziyetsiz Metaverse Platformlarındaki Üç Boyutlu Yapıların Görsel Analizi”. İMÜ Sanat Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Dergisi 9/1 (Haziran 2023), 151-173.
• Bacaksız, Pınar. “Metaverse ve Sanal Gerçeklik Ortamları Karşısında Ceza Hukuku”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 14/1 (Haziran 2023), 289-303.
• Badur, Emel - Turan Başara, Gamze. “Aile Hukukunda Sadakat Yükümlülüğü ve İhlalinden Kaynaklanan Manevi Tazminat İstemi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 65/1 (Mart 2016), 101-136.
• Bakır, Çiğdem. “Metaverse Üzerine Kapsamlı Bir Araştırma”. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi Özel Sayı:45 (Aralık 2022), 64-73.
• Baranseli, Ebru S. “Ekrandan Günlük Hayatımıza Sızan Yeni Gerçeklik: Arttırılmış Gerçeklik”. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi 66 (Mayıs 2018), 297-309.
• Başbüyük, İsa. “Blokzincir-Kripto Varlık Bağlantılı Yaygın Sahtekarlık Türlerinin Dolandırıcılık ve İlişkili Suçlar Yönünden Analizi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 25/2 (Kasım 2023), 805-846.
• Başderici, Ayşe. Kripto Para ve Hukuki Çerçevede Değerlendirilmesi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Batdı, Veli – Ayaz, Sezer (ed.). İnovasyon Yönetimi ve İnovatif Metaverse Devrimi. Ankara: Anı Yayıncılık, 1.Basım, 2023.
• Batu, Mikail - Kocaömer, Celal. “Metaverse Nedir? Literatür Art Alanı Bağlamında Yeni Bir Tanım Önerisi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 51 (Ağustos 2023), 92-112.
• Baygın, Cem - Nar, Ahmet. Medeni Hukuk Dersleri-I. Ankara: Yetkin Yayınları, 1.Basım, 2021.
• Bekem, Berkcan. Boşanma Sebebi Olarak Zina (TMK m.161). Ankara: Seçkin Yayınları, 1. Basım, 2023.
• Berki, Şakir. “Boşanma ve Ayrılık”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 32/1 (Mayıs 1975), 135-154.
• Beyguoğulları, Fatih. Token Ekosisteminde Vergilendirme. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Bilge, Necip. Hukuk Başlangıcı. Ankara: Turhan Kitabevi, 33.Basım, 2015.
• Bilgili, Fatih – Cengil, M. Fatih. Blockchain ve Kripto Para Hukuku. Bursa: Dora Yayıncılık, 2.Basım, 2022.
• Bor, Yusuf. Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Nedeniyle Boşanma. Ankara: Adalet Yayınevi, 1.Basım, 2023.
• Bozdağ, Cahide Işıl. Türk Hukukunda Boşanma Sebepleri ve Kusurun Etkisi. Konya: KTO Karatay Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Bozdemir, Hacer – Aslan, Kezban. “Refleks Epilepsiler”. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi (aktd) 18/2 (Haziran 2009), 70-90.
• Bozkurt Yüksel, Armağan. “Nesnelerin İnternetinin Hukuki Yönden İncelenmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17/2 (Aralık 2015), 113-140.
• Bozkurt Yüksel, Armağan Ebru vd. Fütürist Hukuk 4. İstanbul: Aristo Yayınevi, 1.Basım, 2022.
• Bozkurt Yüksel, Ebru. Metaverse ve Hukuki Sorunlar. İstanbul (E-Kitap): Aristo Yayınevi, 1.Basım, 2023.
• Bulut, Yusuf - Vural, Mustafa, Üniversite Öğrencilerinde Sosyalleşme Taktikleri ve İnternet Bağımlılığı ile Metaverse Farkındalığı. Ankara: Gazi Kitabevi, 1.Basım, 2023.
• Büyüközkan Feyzioğlu, Gülçin. “Dijitalleşen Dünyada Yapay Zeka”. Gelişen Teknolojiler ve Hukuk: II: Yapay Zeka, ed. Eylem Aksoy Retornaz – Osman Gazi Güçlütürk. 1-20. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2021.
• Canarslan. Gökçe. “The Relationship Of Attempt Against Life, Grave Assaults and Insults With The General Divorce Grounds”. International Journal of Social And Humanities Sciences 1/2 (Aralık 2017), 95-107.
• Ceylan, Zeynep Şeyma. “Yargıtay Kararları Işığında Zina Sebebiyle Boşanmada Manevi Tazminat İstemi”. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17/1 (Nisan 2022), 49-95.
• Cicioğlu, Halil İbrahim (ed.). Spor, E-Spor ve Dijital Oyun Bağımlılığı. Ankara: Gazi Kitabevi, 1.Basım, 2022.
• Çağlayan Aksoy, Pınar. Akıllı Sözleşmelerin Kuruluşu ve Geçerlilik Şartları. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2021.
• Çaldağ, Coşkun. “Türk Medeni Kanunu’na Göre Akıl Hastalığı Sebebiyle Boşanma”. Dicle Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dicle Adalet Dergisi 5/1 (Aralık 2021), 182-216.
• Çekin, Mesut Serdar. “Otonom Araçlar ve Hukuki Sorumluluk”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 33 (Ocak 2018), 283-346.
• Çelikkol, Şimal. “Metaverse Dünyası’nın Tüketici Satın Alma Davranışları Açısından Değerlendirilmesi”. İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 3/1(2022), 64-75.
• Çinar Mutlu, Kübra. Boşanma Sebepleri. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
• Çoşan, Bilal. “Web 1.0’dan Web 3.0’a Mahremiyetin Dönüşümü ve Dezavantajlı Gruplar Açısından Muhtemel Sonuçları”. Çalışma ve Toplum Dergisi 5/75 (Ekim 2022), 2639-2662.
• Dede, İsmail. “Türk Boşanma Hukukuna Farklı Bir Yaklaşım: Zina ile Haysiyetsiz Hayat Sürme Arasındaki Keskin Sınır”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 23/3 (Ocak 2017), 643-664.
• Demir, Dilanur. Kişisel Verilerin Korunması Kapsamında Unutulma Hakkı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Demir, Şamil. “Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Artık Değerin Hesaplanması ve Paylaştırılması”. Ankara Barosu Dergisi 1 (Ocak 2014), 246-269.
• Demiray, Emine. Kadın Eğitimi ve Uzaktan Eğitim. Ankara: Efil Yayınevi, 1.Basım. 2010.
• Dikici Çelik, Beyza – Önder, Mehmet Fahrettin. “Türk Hukukunda Zina Sebebiyle Boşanma Davası Açısından Af”. Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi (SOSGÜZ) 5/12 (Ağustos 2023), 103-115.
• Doğancı, Doğa Ekrem. Blokzincirine Dayalı Akıllı Sözleşmelerin Hukuki Nitelikleri, Kuruluşu, Yorumu, İfası ve Bazı Örnek Hukuki Uygulamalar. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2021.
• Dönmez, Servet Can. “The Key Sanal Gerçeklik Deneyimi Üzerine Bir Analiz”. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi 38 (Aralık 2021), 439-454.
• Duman, Nesrin. “Boşanmanın Psiko-sosyal Sebepleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi 1/2 (Aralık 2018), 246-255.
• Dural, Mustafa vd. Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku. 3.Cilt. İstanbul: Filiz Kitabevi, 14.Basım, 2019.
• Dural, Mustafa – Öğüz, Tufan. Türk Özel Hukuku Cilt II Kişiler Hukuku. 2.Cilt. İstanbul: Filiz Kitabevi, 16.Basım, 2015.
• Dural, Mustafa – Sarı, Suat. Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri. 1.Cilt. İstanbul: Filiz Kitabevi, 17.Basım, 2022.
• Durgut, Doğukan. vd. “Sanal Gerçeklik (VR) Yaklaşımı ile Geliştirilen Dijital Oyun Uygulamasının Doğruluk Analizi”. Bilgisayar Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi 3/2 (Şubat 2023), 56-64.
• Erdem, Mehmet – Makaracı Başak, Aslı. Aile Hukuku. Ankara: Seçkin, 1.Basım, 2022.
• Erdoğan, İhsan - Keskin, A. Dilşad. Türk Medeni Hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi, 2.Basım, 2019.
• Erkan, Vehbi Umut - Yücer, İpek. “Ayırt Etme Gücü”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 60/3 (Eylül 2011), 485-522.
• Ekici, Şerafettin. Metaverse Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 1.Basım, 2023.
• Erarslan Türkmen, Sevgi. Özel Nitelikli Kişisel Verilerin İşlenmesinde Açık Rızanın Aranmadığı Haller. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2019.
• Ercoşkun Şenol, Hatice Kübra. Şematik Medeni Hukuk. Ankara: Seçkin, 2.Basım, 2023.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Legem Yayınevi, 28.Basım, 2023.
• Erkin, Gözde. “Akıl Hastalıkları Kavramına Genel Bakış ve Cocid – 19”. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi 5/8 (Eylül 2020), 1-24.
• Erlüle, Fulya. Türk Borçlar Kanunu’na Göre Bedensel Bütünlüğün İhlalinde Manevi Tazminat. İstanbul: On İki Levha, 3.Basım, 2021.
• Erol, Yasemin. “Akıl Hastalığına Dayalı Boşanma”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19/1 (Haziran 2011), 119-149.
• Ersoy, Arzu. Aile Hukukumuzda Boşanma Sebebi Olarak Pek Kötü veya Ağır Derecede Onur Kırıcı Davranış. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Ersöz, Oğuz. “4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda Düzenlenen Boşanma Sebeplerine Genel Bakış”. The Journal of Social Science 3/5 (Şubat 2019), 230-247.
• Ersöz, Oğuz. “Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Sebebiyle Boşanma”. İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4/2 (Aralık 2018), 111-146.
• Ersöz, Oğuz. Türk Hukukunda Zina Sebebiyle Boşanma. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2018.
• Ertan, Alpkaan. “Nesnelerin İnternetinin Kişisel Verilerin Korunması Kapsamında İncelenmesi”. Kişisel Verileri Koruma Dergisi 4/2 (Aralık 2022), 48-68.
• Erzen, M. Halil. “Divan Şiirinde Mahlas Kullanma Geleneği ve Bu Geleneğin Modern Şiire Yansımaları”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 59 (Mayıs 2017), 41-73.
• Esener, Turhan - Demir, Ender. Hukuka Giriş. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 12.Basım, 2018.
• Ferhat, Savaş. “Dijital Dünyanın Gerçekliği, Gerçek Dünyanın Sanallığı Bir Dijital Medya Ürünü Olarak Sanal Gerçeklik”. TRT Akademi 1/2 (Temmuz 2016), 724-746.
• Feyzioğlu, Feyzi Necmettin. Aile Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 3.Basım, 1986.
• Genç Güntürk, Nursena. Terk Sebebiyle Boşanma. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Gençcan, Ömer Uğur. Boşanma Hukuku. 1 Cilt. Ankara: Yetkin Yayınları, 12.Basım, 2023.
• Gençcan, Ömer Uğur. Boşanma Tazminat ve Nafaka Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 7.Basım, 2017.
• Geriş, Ali – Tunga, Yeliz. “Sanal Gerçeklik Ortamlarında Bulunma Hissi”. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 18/4 (Aralık 2020), 261-282.
• Gökçen, Ahmet. Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Sebebi ile Boşanma. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Gökmen, Kaya. Boşanma Davası Sırasında Ölen Eşin Mirasçılarının Boşanma Davasına Devam Etmesi. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2021.
• Gözler, Kemal. Hukuka Giriş. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 19.Basım, 2022.
• Gözütok, Gülfer. Terk Sebebiyle Boşanma (TMK m. 164). Ankara: Seçkin Yayınları, 1.Basım, 2019.
• Güçlütürk, Osman Gazi. “Blokzincir ve Regüle Edilebilirlik”. Gelişen Teknolojiler ve Hukuk I: Blokzincir ve Hukuk. ed. Eylem Aksoy Retornaz – Osman Güçlütürk. 23-71. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2020.
• Güven, Filiz - Güven, İklim. “Metaverse Toplumu: Kimlik, Mekan ve Yeni Topluluk Bilinci”. Erciyes Akademi 36/4 (Aralık 2022), 1792-1812.
• Güvener, Emine Eda. Türk Aile Hukukunda Boşanma Sebepleri ve Kusur İlkesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi 2023.
• Hatemi, Hüseyin. Aile Hukuku. İstanbul: On İki Levha, 9.Basım, 2021.
• Hatemi, Hüseyin. Kişiler Hukuku. İstanbul: On İki Levha, 9.Basım, 2021.
• Hatemi, Hüseyin. Medeni Hukuk’a Giriş. İstanbul: On İki Levha, 10.Basım, 2021.
• Helvacı, Serap. Kişiler Hukuku. İstanbul: Legal Yayıncılık, 10.Basım, 2023.
• Helvacı, Serap – Erlüle, Fulya. Medeni Hukuk. İstanbul: Legal Yayıncılık, 4.Basım, 2016.
• Ilgaz Büyükbaykal, Ceyda – Abay Cansabuncu, İnci. “Türkiye’de Yeni Medya Ortamı ve Dijital Oyun Olgusu”. Yeni Medya Elektronik Dergisi 4/1 (Ocak 2020), 1-9
• İkizler, Metin – Tüzüner, Özlem (ed.). Medeni Hukuk. Ankara: Adalet Yayınevi, 1.Basım 2021.
• İlbaş, Çığır. Bilişim Suçlarının Sosyo-Kültürel Seviyelere Göre Algı Analizi. Ankara: Başkent Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• İlgar, Hakan. Mobil Uygulamalarda Erişim İzinleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• İşman, Aytekin. Uzaktan Eğitim. Ankara: Pegem Akademi, 5.Basım, 2022,
• Kahraman, Mehmet Emin. “Blok zincir, Deepfake, Avatar, Kripto para, NFT ve Metaverse ile Yaygınlaşan Sanal Yaşam”. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırma Dergisi (UKSAD) 8/1 (Haziran 2022), 149-162.
• Kalabalık, Halil – Doğancı, Doğa Ekrem. Temel Hukuk Bilgisi. Ankara: Seçkin, 13.Basım, 2023.
• Kalkmaz, Ferhat. Türkiye’de Çoklu Boşanma Sistemi. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Kamışlı, Özden vd. “Elektrik Çarpmasına Bağlı Ortaya Çıkan Nadir Bir Semptom: Prosopagnozi”. Journal of Turgut Ozal Medical Center 20/3 (Haziran 2013), 269-271.
• Kanadoğlu, Osman Korkut. “Feminizm ve Kadın Hakları”. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 18/1 (Mart 2021), 141-169.
• Kanıcıoğlu, Celal Hakan – Çolak, Haldun. “Tüketicinin Nesnelerin İnterneti Teknolojilerini Benimsemesi ve Bir Uygulama”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19/4 (Aralık 2019), 241-268.
• Kapancı, Berk. “Özel Hukuk Penceresinden Blokzincir: “Sanal Para” Değerleri ve “Akıllı Sözleşmeler” Üzerine Değerlendirmeler”. Gelişen Teknolojiler ve Hukuk I - Blokzinciri ve Hukuk. ed. Eylem Aksoy Retornaz – Osman Gazi Güçlütürk. 113-154. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2020.
• Karabulut, Ayşe Kübra. Türk Medeni Kanunu’nun 162. Ve 163. Maddelerine Dayanılarak Açılan Boşanma Davaları. Ankara: On İki Levha, 1.Basım, 2018.
• Karaman, Merve – Akçay Balcı, Deniz. “Metaverse ve NFT Bağlamında Sanatta Dijital Dönüşüm”. İzlek Akademik Dergi (Izlek Academical Journal) 5/1 (Mart 2023), 15-26.
• Kaşak, Fahri Erdem. “Zina veya Hayata Kast Nedeniyle Artık Değerdeki Pay Oranının Azaltılması veya Kaldırılması (TMK M. 236/II)”. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2/1 (Haziran 2020), 111-130.
• Kaulartz, Markus. “Die Blockchain- Technologie”. Computer Und Recht 32/7 (July 2016), 474-480.
• Kaya, Asım. “Amaçsal Yorum”. Ankara Barosu Dergisi 4 (Temmuz 2014), 363-383.
• Kaya, Berna Berfin. Medeni Hukukta Zina. Ankara Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Kaya, Mine. Elektronik Ortamda (Elektronik Haberleşme-İnternet-Sosyal Medya) Kişilik Hakkının Korunması. Ankara: Seçkin Yayınları, 1.Basım, 2015.
• Kayabaşı, Murat. Türk Ceza Kanunu’nda Hakaret Suçu ve Suça İlişkin Ağırlaştırıcı Sebepler. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kayıhan, Şaban. Kişiler Hukuku. Ankara: Seçkin, 1.Basım, 2022.
• Kayıhan, Şaban – Ünlütepe, Mustafa. Medeni Hukuk Bilgisi. Ankara: Seçkin, 3.Basım, 2016.
• Keskin, Alper. Boşanma Davaları. 1 Cilt. Ankara: Seçkin Yayınları, 1.Basım, 2017.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 6.Basım, 2022.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Medeni Hukuk. Ankara: Turhan Kitabevi, 3.Basım, 2019.
• Kılınç, Ayşe Nur. “Terk Sebebiyle Boşanmaya İlişkin Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 13.03.2015 Tarihli ve 2-1688/1032 Sayılı Kararının Değerlendirilmesi”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 36 (Ekim 2018), 197-210.
• Kibar, Ahmet Fevzi. “Türk Hukukunda “Hayata Kast” Sebebi ile Boşanma ve Doğurduğu Hukuki Sonuçların Değerlendirilmesi (TMK M 162)”. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 2 (Temmuz 2020), 633-676.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip vd. Borçlar Hukuku Genel Bölüm Cilt-1. İstanbul: Filiz Kitabevi, 6.Basım, 2014.
• Koçak, Durmuş. “Web 1.0’dan Web 3.0’a Metaverse’ün Gelişimi ve Sunduğu Fırsatlar”. Yeni Medya Elektronik Dergisi 7/2 (Mayıs 2023), 97-113.
• Köprülü, Bülent – Kaneti, Selim. Aile Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2.Basım, 1989.
• Kulular İbrahim, Merve Ayşegül. “Metaverse Avatarlarının Telif Hakkı”. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4/2 (2022), 540-580.
• Kurt, Neval İsra – Toy, Ertan. “Metaverse Platformlarındaki Temsilimiz Olan 3 Boyutlu Avatarlar Üzerine Bir İnceleme”. Yeni Yüzyıl’da İletişim Çalışmaları Dergisi 2/6 (Ocak 2023), 179-199.
• Kuruüzümcü, Rıza. “Bir Dijital Ortam ve Sanal Formu Olarak Sanal Gerçeklik”. Sanat Dergisi 12 (Ağustos 2010), 93-96.
• Kuş, Oğuz. “Metaverse: ‘Dijital Büyük Patlamada’ Fırsatlar ve Endişelere Yönelik Algılar”. Intermedia International E-Journal 8/15 (Aralık 2021), 245-266.
• Latorre, Marino. “Web 1.0, 2.0, 3.0 ve 4.0’ın Tarihi”. Çev. Özgür Yılmaz, Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 8/2 (Şubat 2022), 351-359.
• Martin, Hanzl. Handbuch Blockchain und Smart Contracts. Österreich: Linde Verlag Ges.mb.H., 2020.
• Mert, Yener Lütfü. “Dijital Pazarlama Ekseninde Influencer Marketing Uygulamaları”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 6/2 (Eylül 2018), 1299-1328.
• Mete, Mevlüt Hürol. “Dijital Oyunların Geleceğinde Metaverse Etkisi”. TRT Akademi 8/17 (Ocak 2023), 294-317.
• Mete, Mevlüt Hürol. “Metaverse Teknolojileri ve Etki Alanları”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi 14/2 (Aralık 2022), 155-171.
• Müller, Lukas – Seiler, Reto. “Smart Contracts aus sicht des Vertragsrechts - Funktionsweise, Anwendungsfälle und Leistungsstörungen”. AJP 3/ (Nisan 2019), 317-328.
• Nazlı, Azra Kardelen vd. “Metaverse Evreninde Yer Alan Bazı Uygulamalar Üzerine Tematik Bir Analiz”. TRT Akademi 7/16 (Eylül 2022), 1096-1119.
• Oğuz, Habip. İnternet Ortamında Kişilik Haklarının İhlali ve Korunması. Ankara: Gazi Üniveristesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Oğuzman, M. Kemal - Öz, M. Turgut. Borçlar Hukuku 1 Cilt. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 17.Basım, 2019
• Oğuzman, M. Kemal vd. Kişiler Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 19.Basım, 2020.
• Oğuzman, M. Kemal – Barlas, Nami. Medeni Hukuk. İstanbul: On İki Levha, 27.Basım, 2021.
• Okan Koç, Yasemin. Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış Sebebi ile Boşanma. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Okur, Sinan. Otonom Araçlarda Sözleşme Dışı Hukuki Sorumluluk. Ankara: Adalet Yayınevi, 1.Basım, 2021.
• Okur, Sinan. Türk Medeni ve Borçlar Hukukunda Metot. Ankara: Adalet Yayınevi, 2.Basım, 2023.
• Ozan Özparlak, Başak – Yılmaz, Sabire Sanem. “Beyin-Makine Arayüzü ve Mahremiyete Dair Yeni Hukuki Sorunlar”. Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2 (Eylül 2021), 269-308.
• Ozan Özparlak, Başak – Yılmaz, Sabire Sanem. “6G Kablosuz Teknolojisi ve Veri: Yeni Hukuki Tartışmalar”. Gelişen Teknolojiler ve Hukuk III: Büyük Veri. ed. Eylem Aksoy Retornaz-Osman Gazi Güçlütürk. 167-220. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2021.
• Ökdem, Duygu. Hukuksal Açıdan Non-Fungible Token (NFT). Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Özcan Çelik, Berna. Genel Boşanma Sebebi Olarak Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Özer, Safiye Vasviye. Evlilik Birliğinin Türk Medeni Kanunu’nun 162. Maddesi’ne Göre Sona Ermesi. Mersin: Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Özer, Yusuf Mansur. Kişisel Verilerin Korunmasında Blok Zinciri Modeli: Vaatler ve Hukuki Engeller. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2020.
• Özgül, Mehmet Emin. “Sosyal Paylaşım Sitelerinde Sürekli Zaman Geçirmenin Evlilik Birliğinin Sarsılması Sebebiyle Boşanma Bakımından Değerlendirilmesi”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 30/1 (Mart 2022), 325-370.
• Öztan, Bilge. Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 6.Basım, 2015.
• Öztürk, Özge. Genel Boşanma Sebepleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Özuğur, Ali İhsan. Evlilik Birliğini Sona Erdiren Nedenler Boşanma, Ayrılık ve Evlenmenin İptali Davaları. Ankara: Seçkin, 5.Basım, 2013.
• Polat, Cemre. Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukukunda Otonom Sistemler. Ankara: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Reyhani Yüksel, Sera. Aile Hukuku Meseleleri. İstanbul: Aristo Yayınları, 1.Basım, 2023.
• Reyhani Yüksel, Sera. “Cinsiyet Değişikliği ve Evliliğe Etkisi”. Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi 9/21 (Mayıs 2017), 51-73.
• Şağban, Eyüp Ensar. “NFT’ler Özelinde Siber Sigortaya Bir Bakış”. Bilişim Hukuku Dergisi 3/2 (Aralık 2021), 430-493.
• Sarı, Onur. NFT’ler Açısından Mali Hakların Devri Sözleşmesi. Ankara: Seçkin, 2.Basım, 2024.
• Sarı Fidan, Özlem. “Yargıtay Kararları Işığında Boşanma Davası Açıldıktan Sonra Eşlerin Sadakat Yükümlülüğünün Değerlendirilmesi”. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4/2 (Aralık 2022), 1275-1311.
• Saymen, Ferit Hakkı – Elbir, Halid Kemal. Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku 3. Cilt. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 2.Basım, 1960
• Schrey, Joachim – Thalhofer, Thomas. “Rechtliche Aspekte der Blockchain”. Neue Juristische Woc, 20 (2017), 1431- 1436.
• Sebetci, Özel. Yapay Zekayı Kodlamak. Ankara: Seçkin, 1.Basım, 2023.
• Serozan, Rona. Medeni Hukuk. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2011
• Serozan, Rona. vd. "Aile Hukukunun Özellikleri, İlkeleri ve Gelişimi". İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayısı 15/2 – Cilt 2 (Özel Sayı) (2016), 531-560.
• Sevimli, Çise. Türk Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Kadınların ve Çocukların Aile İçi Şiddetten Korunması. İstanbul: On İki Levha, 2019.
• Sezen, Duygu. Türk Ceza Kanunu’nda Hakaret Suçu. Ankara: Çankaya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Soysal, Tamer. “Sanal Gerçeklik ve Artırılmış Gerçeklik Uygulamalarının Ceza Hukuku Üzerindeki Olası Etkileri Üzerine Bir Deneme”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 53 (Ocak 2023), 169-246.
• Şahin Şengül, Eda. Fiili Ayrılık Nedeniyle Boşanma. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2022.
• Şimşek, İrfan – Can, Tuncer. “Yüksek Öğretimde Sanal Gerçeklik ile İlgili Yapılan Araştırmalara Yönelik İçerik Analizi”. Folklor/Edebiyat 25/97 (Eylül 2019), 77-90.
• Tanrıverdi, Mustafa vd. “Blokzinciri Teknolojisi Nedir? Ne Değildir?: Alanyazın İncelemesi”. Bilişim Teknolojileri Dergisi 12/3 (Temmuz 2019), 203-217.
• Taştan, Mehmet. “Akıllı Ev Uygulamaları İçin Yeni Nesil loT Denetleyici ile Gerçek Zamanlı Uzaktan İzleme ve Kontrol Uygulaması”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 23/2 (Ağustos 2019), 481-487.
• Tekelioğlu, Numan. “Eşya Kavramını Yeniden Düşünmek: NFT’lerin Eşya Niteliği ve Eşya Hukuku Bakımından Geleceği Üzerine Bir İnceleme”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 30/3 (Eylül 2022), 1301-1329.
• Tekin, Helin Neval. Anlaşmalı Boşanma. Ankara: Seçkin Yayınları, 2.Basım, 2021.
• Tokbaş, Hakan (ed.). Tüketici Hukukunun Güncel Meseleleri 2023. İstanbul: Aristo Yayınevi, 1.Basım, 2023.
• Yıldırım, Merve. “İnvazyon ve Dijital Sanat”. ODÜ Sosyal Bilimler Dergisi 10/1 (Mart 2020), 188-200.
• Topak, Süleyman. Boşanma Davalarında Yargılama Usulü. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2021.
• Turgut, Cemile. Kişilik Hakkının Bir Görünümü Olarak Unutulma Hakkı. İstanbul: On İki Levha, 1.Basım, 2021.
• Tutumlu, Mehmet Akif. Teorik ve Pratik Boşanma Yargılaması Hukuku. 1.Cilt. Ankara: Seçkin Yayınları, 2.Basım, 2009.
• Türkel, Muhammet Hasan. Türk Aile Hukukunda Akıl Hastalığı. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Türkkan, Ahmet Ziyaeddin. Yapay Zeka ve Kentsel Sistemler: Akıllı Ulaştırma Sistemlerinin Kentsel Güç İçindeki Rolü. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Tüzüner, Özlem. “Boşanma Açısından Eşle Cinsel Birliktelik Yaşa(ya)mama”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 29/1 (Haziran 2023), 393-440.
• Uğur, Serap. “Sosyal Ağlar, Dijital Avatarlar ve Teknolojik Tekillik”. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi AUAd 5/2 (Nisan 2019), 4-6.
• Uzar, Ali İhsan vd. “Penetran Ateşli Silah Yaralanmalarında Yara Balistiği”. Güvenlik Bilimleri Dergisi Özel Sayı (Nisan 2019), 53-77.
• Ünlü, Muhammet Mustafa. “Metaverse ve Görsel Sanat”. AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi 10/28 (Eylül 2022), 47-70.
• Ünlütepe, Mustafa. Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebebine Dayalı Boşanma (TMK M.166/I-Iı). Ankara: Seçkin Yayınları, 1.Basım, 2019.
• Ünlütepe, Mustafa. Medeni Hukuka Giriş ve Türk Medeni Kanunu’nun Başlangıç Hükümleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 1.Basım, 2021.
• Ünsal, Oğuzhan. “Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeniyle Boşanma”. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7/12 (Mart 2022), 229-254.
• Yağcıoğlu, Burcu. “Akıl Hastalığının Evlilikteki Etkilerine Genel Bir Bakış”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 29/2 (Haziran 2021), 933-998.
• Yener, Mehmet Zahid. “Sosyal Medya Paylaşımlarının Boşanma Davasına Etkisi”. Adalet Dergisi 67 (Kasım 2021), 239-262.
• Yıldız, Serdar Kuzey – Bozkurt, Gülsün. “Sanal Gerçekliğin Yeni Anakarası: Metaverse”. TRT AKADEMİ 8/17 (Ocak 2023), 268-293.
• Yılmaz, Mehmet – Candan, Ferdi. “Oyun Sanal İntihar Gerçek: “The Blue Whalechallenge/Mavi Balina” Oyunu Üzerinden Kurulan İletişimin Neden Olduğu İntiharlar Üzerine Kuramsal Bir Değerlendirme”. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (29.Özel Sayısı), 270-283.
• Yıldız Oğuz, Gül Bahar. Dijital Çağda Çocuğun Mahremiyet Hakkının Korunması: Paylaşan Anne-Babalar Özelinde Sosyal Medya ve Çocuk İstismarı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, Lisansüstü Programlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Yılmaz, Süleyman. Aile Hukuku. Ankara: Yetkin Basımevi, 1.Basım, 2023.
• Yılmaz, Süleyman – Yıldırım, Abdulkerim. Medeni Hukuk – I (Başlangıç Hükümleri-Kişiler Hukuku-Aile Hukuku). Ankara: Seçkin Yayınları, 4.Basım, 2023.
• Yönet, Engin – Çalık, Fehmi. Liselilerin Sportif Serbest Zaman İlgilenimi Dijital Oyun Bağımlılığı ve Yaşam Kaliteleri. Ankara: Bizim A.Ş., 1.Basım, 2020.
• Yücedağ, Nafiye. “Vasiyetname Düzenleme Ehliyeti İçin Gerekli Ayırt Etme Gücü”. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10/2 (Aralık 2022), 421-436.
• Yücel, Özge. “Cinsiyet Kimliğinin ve Cinsel Yönelimin Medeni Hukukta Statüsü”. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2 (Mayıs 2023), 1817-1840.
• Zapata, Tan Tahsin. Medeni Hukuk. Ankara: Savaş Yayınevi, 23.Basım, 2018.
• Zevkliler, Aydın vd. Medeni Hukuk III Aile Hukuku. 3.Cilt. Ankara: Adalet Yayınevi, 1.Basım, 2024.
• Zevkliler, Aydın vd. Medeni Hukuk. Ankara: Turhan Kitabevi, 9.Basım, 2015.
• Zorlu, Zeki. “Boşanma Davalarında İspat”. Konya Barosu Dergisi 1/1 (Aralık 2023), 1-41.
• Zorluoğlu Yılmaz, Ayça. “Sharenting ve Velayet Hakkının Sınırları”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 29/4 (Aralık 2021), 3383-3417.