Danıştay Kararları Işığında İdari Yorum

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 776 - 803

Emine Cin

https://doi.org/10.56701/shd.1494126

Öz

Yorum faaliyeti daha ziyade yargıç faaliyeti olarak değerlendirildiğinden yoruma ilişkin akademik çalışmalarda yargısal yoruma ağırlık verilmekle birlikte hukuk normunun uygulayıcısı konumundaki idarenin de yorumu dikkate alınarak idari yorum üzerinde durmak gerekmektedir. İdari yorum çok farklı yönleriyle geniş bir çerçevede incelenmesi gereken mufassal bir konu olmakla birlikte bu çalışmada esas olarak yorum kavramı, kaynağına göre yorum türleri, yorum yöntemleri ve Danıştay kararları ışığında idari yorumda göz önünde bulundurulması gereken ilkeler gibi temel konulara temas edilerek idari yorumun genel hatlarıyla hukuki çerçevesi çizilmeye gayret edilmektedir. Çalışma kapsamında idari yorumun çerçevesinin çizilebilmesi adına yol gösterici nitelikte olmak üzere Danıştay’ın çeşitli kararlarından istifade edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yorum Yöntemleri, Hukuk Devleti, Adalet, Hukukun Genel İlkeleri, Normlar Hiyerarşisi

Administrative Interpretation in the Light of the Decisions of the Council of State

Öz

As the act of interpretation is considered mostly as a an act of judge, the focus of the academic studies made on interpretation is judicial interpretation, despite the necessity to consider the administrative interpretation of the concerned public institution which acts as the implementer of the legal norm. Entailing various different features, administrative interpretation is a very detailed subject that require examination from a broad perspective. The main aim of this study is to draw the legal framework of administrative interpretation, by touching on basic issues, such as types of interpretation according to the types of source, methods of interpretation, basic principles to be pursued in administrative interpretation in the light of the verdicts of the Council of States. The study benefits from various verdicts of the Council of State that entail a function of guidance, with a view to draw the framework of the administrative interpretation.

Anahtar Kelimeler

Methods of Interpretation, Rule of Law, Justice, General Principles of Law, Hierarchy of Norms

Kaynakça

• Akel, Neslihan Yeliz. “Vergi Hukukunda Yorum”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları 62. Seri (2017), 79-148.
• Akıntürk, Turgut. Medeni Hukuk. İstanbul: Beta, 7. Baskı, 1999.
• Aktaş, Sururi. “Hukukta Yorum Çabaları”. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi XV/3-4 (2011), 1-33.
• Aliefendioğlu, Yılmaz. “Anayasal Yargıda Yorum”. Amme İdaresi Dergisi 28/3 (1995), 3-26.
• Aral, Vecdi. Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine. İstanbul: On İki Levha, 7. Baskı, 2010.
• Atay, Ender Ethem. Hukuk Başlangıcı. Ankara: Gazi, 9. Baskı, 2021.
• Atay, Ender Ethem. İdare Hukuku. Ankara: Turhan, 7. Baskı, 2021.
• Atay, Ethem Ender. “İdare Hukukuna İlişkin Temel Tespitler ve Bu Hukuk Dalının Belli Başlı Özellikleri”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi XI/1-2 (2017), 502-527.
• Atay, Abdullah. Bireysel Başvuru Kararlarının İdari Yargıda Usul Kurallarının Yorumuna Etkisi. İstanbul: On İki Levha, 2021.
• Azrak, Ülkü Ali. “İdari Yargıda Anayasaya Uygunluk Sorunu”. Anayasa Yargısı Dergisi 9/1 (1992), 323-340.
• Bandır, Oğuz. “Kabahatler Hukukunda Yorum ve Kıyas”, Kabahatler Hukuku Yazıları -II, ed. Zeynel T. Kangal. İstanbul: On İki Levha, 2018.
• Bereket, Zuhal. Hukukun Genel İlkeleri ve Danıştay. Ankara: Yetkin, 1996.
• Bilgen, Pertev. İdare Hukuku Dersleri İdare Hukukuna Giriş. İstanbul: Filiz, 1999.
• Çağıl, Orhan Münir. Hukuka ve Hukuk İlmine Giriş Hukuk Başlangıcı Dersleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 1969.
• Çağlar, Selda. Hukuk Devletinin Hukuki Belirlilik Üzerinden Değerlendirilmesi. İstanbul: Beta, 2013.
• Çağlar, Bakır. “Anayasa Yargısında Yorum Problemi Karşılaştırmalı Analizin Katkıları”. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi 5/1-3 (1984), 3-34.
• Capitant, Henri. “Kanunun Manasının Tayininde İhzari Çalışmaların Değeri”, Çeviren Hakkı Demirel. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13/1 (1956), 53-68.
• Craig, Paul. “Ultra Vires and the Foundations of Judicial Review”. The Cambridge Law Journal 57/1 (1998), 63-90.
• Çıtak, Alperen Halim. İdare Hukukunun İçtihadi Karakteri. İstanbul: On İki Levha, 2020.
• Demir, Abdullah. Hukuk Metodolojisi. Ankara: Astana, 2016.
• Demirkol, Selami. “İdari Yargılamada Hakim Duyarlılığı-Hakkaniyet Odaklı Yargılama Anlayışının Kurumsallaşma Önerisi”. İdare Hukuku ve İdari Yargı Uluslararası Sempozyumu 24-26 Mayıs 2021, ISALAJ-2021 Bildiriler Kitabı. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, 2021, 415-449.
• Edis, Seyfullah. Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 4. Baskı, 1989.
• Endicott, Timothy. “Otantik Yorum”, Çeviren İsmail Köküsarı, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 25/2 (2021), 211-236.
• Erişkin, Özlem. “Yasal Düzenlemenin Yorumu”, Ankara Barosu Uluslararası Hukuk Kurultayı. 1 (2010), 124-149.
• Erkut, Celal. Hukuka Uygunluk Bloku İdare Hukukunda Hukukun Genel Prensipleri Teorisi. Ankara: Danıştay, Tıpkı Basım, 2016.
• Erkut, Celal. “Danıştay’ın “1402’likler” Kararı: Türk Kamu Hukukunun Yüzakı”. Tarık Zafer Tunaya’ya Armağan (1992), 71-87.
• Esen, Nuri Bülent. Anayasanın Anayasa Mahkemesince Yorumlanışı Bir inceleme Özeti. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1972.
• Eyrenci, Öner. “Anayasanın Yorumlanması Yöntemlerine Genel Bir Bakış”. Amme İdaresi Dergisi 14/1 (1981), 45-57.
• Gaudemet, J. “Eski Çağ Dünyasında Kanunların ve Hukuki Muamelelerin Yorumu”, Çeviren Bülent Tahiroğlu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 36/1-4 (1970), 495-508.
• Gişi, Burcu Merve. “İdare Hukukunda Yorum ve İdari Uyuşmazlıkların Çözümünde ve Yorumlanmasında Hukuk Devleti İlkesinin Yeri ve Önemi”. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9/2 (2016), 215-231.
• Gözler, Kemal. “Yorum İlkeleri”. Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı. (2012), 15-119.
• Gürsoy, Mustafa. “Kanunlarımızda Dil ve Anlatım Özensizlikleri -I-: “Ve” Bağlacının Kullanımı”. Terazi Hukuk Dergisi 78 (2013), 99-104.
• Heper, Altan. “Hukukta Yorum Üzerine Bazı Düşünceler”. Ankara Barosu Uluslararası Hukuk Kurultayı. 1 (2010), 100-108.
• Hirş, Ernest. “Pratik Hukukta İlmi İspat ve Tefsir”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1/2 (1944), 192-199.
• Hirş, Ernest. Pratik Hukukta Metod, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1978.
• Işıktaç, Yasemin.- Metin, Sevtap. Hukuk Metodolojisi. İstanbul: Filiz, 8. Baskı, 2021.
• Kaboğlu, Ö. İbrahim. “Hukukun Genel İlkeleri ve Anayasa Yargısı”. Anayasa Yargısı Dergisi 8 (1991), 290-322.
• Kara, Elmas Lütfiye. Vergi İdaresi ile Vergi Yargısı Arasındaki Yorum Farklılıkları. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Kaya, Asım. “Amaçsal Yorum”. Ankara Barosu Dergisi 4 (2014), 365-383.
• Karabatak, Rüstem. “Türk Hukukunda Kanunların Anayasaya Uygun Yorumu”. Danıştay Dergisi 94 (1998), 28-48.
• Karabatak, Rüstem. Hukukun Anlam Bakımından Uygulanması (Yorum ve Nitelendirme), İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1996.
• Metin, Sevtap. Hukuk Normunun Yorumu, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2002.
• Mumcu, Uğur. “İngiliz Hukukunda Ultra Vires Kavramı”. Ankara üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 27/1 (1970), 37-66.
• Narmanlıoğlu, Ünal. “Kanunun Anlam Bakımından Uygulanması”. Prof. Dr. Turhan Tufan Yüce’ye Armağan. (2001), 93-118.
• Nastelski, Karl. “Unbestimmte Rechtsbegriffe, Generalklauseln und Revision”. GRUR (1968), 455-558.
• Oder, Emrah Bertil. Anayasa Yargısında Yorum Yöntemleri. İstanbul: Beta, 2010.
• Olgaç, Senai. “Adaletin Gerçekleştirilmesinde Hakimlerin Ödevleri ve Kanunların Yorumlanması ve İçtihatların Belli Edilmesinde Yargıtay’ın Görevleri”. Yargıtay Yüzüncü Yıldönümü Armağanı (1968), 101-113.
• Öktem, Niyazi. “Hukukta Sosyolojik ve Teleolojik Yorum”. Ankara Barosu Uluslararası Hukuk Kurultayı 2 (2006), 546-560.
• Özbilgen, Tarık. Eleştirisel Hukuk Başlangıcı Dersleri. İstanbul: Sulhi Garan, 1976.
• Özyörük, Mukbil. İdare Hukuku Ders Notları. Ankara: Ankara Üniversitesi, 1973.
• Ruthers, Bernd. Rechtstheorie. Münih: C.H.Beck, 2005.
• Serozan, Rona. Hukukta Yöntem-Mantık. İstanbul: Vedat, 2017.
• Sözer, Naim Ali. Hukukta Yöntembilim. İzmir: Beta, 7. Baskı, 2020.
• Şarbak, Nur Hilal. Uluslararası Hukukta Yorum ve Uluslararası Hukukun Ulusal Mahkemelerde Yorumlanması, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Tosun, Öztekin. “Ceza Hukukunda Tefsir ve Yanlış Tefsir”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 28/1 (1962), 20-59.
• Tutumlu, Akif Mehmet. “Yasanın Yorumunda Gerekçenin Rolü”. Terazi Hukuk Dergisi 13 (2018), 124-134.
• Uzun, Ertuğrul. “Yorumu Hukuktan Kurtarmak”. Ankara Barosu Dergisi (2016), 229-263.
• Yavuz, Vehbi Yunus. “Maksadi Yorum”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 8 (2006), 41-78.
• Yılmaz, Ejder. Hukuk Sözlüğü. Ankara: Yetkin Yayınevi, 7. Baskı, 2017.
• Yongalık, Aynur. ““İstisnalar Dar Yorumlanır” Kuralı ve Değerlendirilmesi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 60/1 (2011), 1-15.
• Yüksel, Mehmet. Modernite Postmodernite ve Hukuk. Ankara: Siyasal, 2004.
• Zippelius, Reinhold. Juristische Methodenlehre. München: C.H. Beck, 6. Auflage, 1994.