Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Etme Yükümlülüğü İlkesi Çerçevesinde Taksirli İflâs Suçuna (TCK m. 162) İlişkin Hukuki Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 964 - 991

Fatih Yurtbaşı

https://doi.org/10.56701/shd.1544833

Öz

Taksirli iflâs suçunun hareket unsurunun, TCK m. 162’nin gerekçesinde belirtildiği gibi, “basiretli iş adamı gibi hareket etme yükümlülüğü” ilkesine aykırılık olarak ifade edilmesi, söz konusu ilkenin genel ve soyut niteliği göz önünde bulundurulduğunda, suçun failinin tespitinden hareketlerin belirlenmesine kadar birçok konunun tekrardan bu ilke çerçevesinde incelenmesini gerektirmektedir.
Suçun failine, tacir ve/veya iflâsa tâbi olan kişiler olarak yaklaşmaktan ziyade, basiretli iş adamı gibi davranmayan kişiler olarak daha geniş açıdan bakılmalıdır.
TCK m. 162, tacir olmanın gerekli kıldığı dikkat ve özeni göstermeyerek basiretli iş adamı gibi davranma yükümlülüğüne aykırılık kriteri öngörerek, sadece objektif özen ölçütü getirmemiş ayrıca suçun kapsamını da oldukça genişleterek, adi iflâs ile taksirli iflâs suçu arasındaki ayırımı silikleştirmiştir. Düzenleme bu haliyle kanunilik ilkesinin bir sonucu olan belirlilik ilkesine de aykırılık teşkil etmektedir. Bu geniş ve belirsiz düzenleme, suçun oluşumunun tespitini yapmak zorunda kalan ceza mahkemesi hâkiminin de işini güçleştirmiştir ve hükmün yeniden düzenlenmesi uygun olacaktır.
TCK m. 162’nin yürürlüğe girmesiyle taksiratlı iflâs sebeplerinin düzenlendiği İİK m. 310 ve 337a’nın ilga olduğu kabul edilmelidir. İİK’da sayılan iflâs sebepleri sadece örnek teşkil edebilir ki, TCK m. 162 karşısında bunlardan bazıları iflâs sebebi olmazken, TCK kapsamında suç olabilecek çoğu hareket de İİK düzenlemelerinde yer almaz.

Anahtar Kelimeler

Tacir, Taksirli İflâs, Basiretli İş Adamı, Hareket, Netice

Within the Framework of the Principle of the Obligation to Act Like a Prudent Businessman Relating to the Crime of Negligent Bankruptcy ((Art. 162 of the TCC) a Legal Assessment

Öz

The fact that the action element of the crime of negligent bankruptcy is stated as the violation of the principle of “the obligation to act as a prudent businessman” as stated in the justification of Article 162 of the Turkish Penal Code, considering the general and abstract nature of the principle in question, requires many issues from the determination of the perpetrator of the offence to the determination of the actions should be examined within the framework of this principle.
Rather than approaching the perpetrator of the crime as merchants and/or a persons subject to bankruptcy, they should be viewed from a broader perspective that the perpetrator of the crime should be considered as a person who does not act as a prudent businessman.
Article 162 of the TPC not only introduces an objective criterion of care with the criterion of violating the obligation to act as a prudent businessman by failing to show the care and diligence required by being a merchant, but also considerably expanded the scope of the offence and blurred the distinction between ordinary bankruptcy and negligent bankruptcy. As such, the regulation also contradicts the principle of certainty, which is a consequence of the principle of legality. This broad and vague regulation has also made it difficult for the criminal court judge to determine the occurrence of the offence and would be appropriate to rearrange Article 162 of the TPC.
With the entry into force of Article 162 of the TPC, it should be accepted that Articles 310 and 337a of the Execution and Bankruptcy Law, which regulate the reasons for negligent bankruptcy, are also within this scope.

Anahtar Kelimeler

Merchant, Negligent Bankruptcy, Prudent Businessman, Action, Result

Kaynakça

• Aker, Halit. “Türk Ticaret Kanunu Madde 14 Hakkında Bazı Düşünceler ve Yeni Bir Tacir Türü: “Hakim Teşebbüs”. BATİDER 25/2 (2009), 229-298.
• Alacakaptan, Uğur. “İcra ve İflâs Kanunu Değişiklik Tasarısının Cezai Hükümleri”. İcra ve İflâs Kanunu Değişiklik Tasarısı Bildiri Yayını, (Y. 1963), 180-183.
• Arkan, Sabih. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2021.
• Arslan, Ramazan vd. İcra ve İflâs Hukuku, Ankara: Yetkin, 2023.
• Aşık, İbrahim vd. İcra ve İflas Hukuku. Ankara: Seçkin, 2023.
• Atalı, Murat vd. İcra ve İflâs Hukuku. Ankara: Yetkin, 2023.
• Ayhan, Rıza vd. Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar. Ankara: Yetkin, 2021.
• Bacaksız, Pınar. TCK’da Yer Alan İflâs Suçları. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• Baştuğ, İrfan. “Küçük ve Kısıtlıların Tacir Sıfatı”. BATİDER 5/4 (1969), 805-813.
• Bilgili, Fatih vd. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Dora, 2022.
• Bozer, Ali – Göle, Celal. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2020.
• Centel, Nur. “Ceza Hukukunda Tüzel Kişilerin Sorumluluğu -Şirketler Hakkında Yaptırım Uygulanması-”, AÜHFD 4/65 (2016), 3313-3326.
• Çakı Çifci, Gamze. Basiretli İş Adamı Gibi Davranma Yükümlülüğü. Ankara: Seçkin, 2024.
• Çakı Çifci, Gamze. “Basiretli İş Adamı Gibi Davranma Gerekliliğinin Kişi Bakımından Uygulanması”, SHD 11/2 (2023), 879-908.
• Çetiner, Selma - Bozkurt Yüksel, Armağan Ebru. Ticari İşletme ve Şirketler Hukuku. Ankara: Seçkin, 2023.
• Çolak, Haluk. İcra-İflâs Suçları ve Yargılama Usulü. Ankara: Bilge, 2005.
• Demirbaş, Timur. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin, 2021.
• Domaniç, Hayri. Türk Ticaret Kanunu Şerhi C. I. İstanbul: Temel, 1988.
• Dönmezer, Sulhi. Kişilere ve Mala Karşı Cürümler. İstanbul: Beta, 2001.
• Eminoğlu, Cafer. Anonim Şirket Özelinde Fiili Yönetim Organı. Ankara: Adalet, 2023.
• Erem, Faruk. Türk Ceza Hukuku C. I Genel Hükümler. Ankara: Seçkin, 1954.
• Erem, Faruk. “Taksiratlı ve Hileli İflâs”, Adalet Dergisi 47/10 (1956), 1063-1071.
• Ermenek, İbrahim. “İcra ve İflâs Kanunu’nda Öngörülen Cezaî Hükümler Bakımından Ne Bis İn İdem İlkesinin Uygulama Alanı”. TAAD 5/19 (Ekim 2014), 279-320.
• Ersoy, Uğur. Ceza Hukukunda Objektif Cezalandırma Şartları. Ankara: Adalet, 2015.
• Ersoy, Uğur. “Hileli ve Taksirli İflâs Suçları”, CHD 33, (Nisan 2017), 67-114.
• Evik, Ali Hakan. Türk Ceza Hukuku’nda Hileli ve Taksirli İflâs Suçları. İstanbul: On İki Levha, 2005.
• Evik, Ali Hakan. “Taksirli İflas Suçu”. Özel Ceza Hukuku C. IV. ed. Köksal Bayraktar vd. İstanbul: On İki Levha, 2018.
• Göle, Celal- Bilgeç, Hakan. “Ticari İşletme İşlettikleri Halde Tacir Sayılmayan Dernek ve Vakıflara İlişkin Düzenlemenin (TTK m. 16/2) Değerlendirilmesi”. BATİDER 32/4 (2016), 5-22.
• Görgün, L. Şanal vd. İcra ve İflâs Hukuku. Ankara: Yetkin, 2023.
• Gürler, Mehmet. Hileli ve Taksirli İflâs Suçları (TCK m. 161 ve TCK m. 162). İstanbul: Galatasaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• İmregün, Oğuz. Kara Ticaret Hukuku Dersleri. İstanbul: Filiz, 1996.
• Karaahmetoğlu, İsmail Özgün. “Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Etme Ölçüsü ve Yargıtay Uygulamasındaki Yeri”. Legal Hukuk Dergisi 116 (2012), 85-119.
• Karahan, Sami. Ticari İşletme Hukuku. Konya: Mimoza, 2012.
• Karayalçın, Mine. Basiretli İş Adamı Gibi Davranma Gerekliliği. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Karayalçın, Yaşar. Ticaret Hukuku I, Giriş – Ticari İşletme. İstanbul: Güzel, 1968.
• Karslı, Abdurrahim. İcra Hukuku Ders Kitabı. İstanbul: Alternatif, 2010.
• Karslı, Abdurrahim. İcra ve İflas Hukuku Esasları. İstanbul: Filiz, 2022.
• Kaya, Mustafa İsmail – Tatlı, Burçak. Ticaret Hukuku I (Ticari İşletme ve Ortaklıklar Hukuku). Ankara: Seçkin, 2023.
• Kayar, İsmail. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Seçkin, 2022.
• Kayıhan, Şaban. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Seçkin, 2021.
• Kendigelen, Abuzer. Hukuki Mütalaalar, C. II. İstanbul: On İki Levha, (2001), 128-133.
• Kızılarslan, Hakan. Hileli ve Taksiratlı İflâs Suçları. Ankara: Seçkin, 2006.
• Koca, Mahmut. “5237 Sayılı Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Malvarlığına Karşı İşlenen Suçlar”. İşletme ve Maliye Bilimleri Dergisi 5 (Ocak 2005), 67-92.
• Koçak, Nazif. İcra-İflâs Suçları ve Yargılama Usulü. Ankara: Seçkin, 2015.
• Korkut, Ömer. “Anonim Şirketlerde Fiili Yönetim Kurulu Üyeliği”. Prof. Dr. Fırat Öztan’a Armağan C. 1. (2010), 1367-1386.
• Korkut, Ömer vd. Şematik Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Seçkin, 2023.
• Kuru, Baki. İcra ve İflâs Hukuku El Kitabı. Ankara: Yetkin, 2013.
• Kuru, Baki - Aydın, Burak. İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı. Ankara: Yetkin, 2023.
• Muşul, Timuçin. İflâs Suçları. İstanbul: Filiz, 1998.
• Özbek, Veli Özer vd. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin, 2021.
• Özen, Mustafa. “Türk Ceza Kanunu’nda Düzenlenen Hileli ve Taksirli İflâs Suçları (TCK m. 161, 162)”. AÜHFD 4/65 (2016), 3567-3584.
• Özgenç, İzzet. “İflâs Suçları”, Haluk Konuralp Anısına Armağan, C. 2, Ankara (2009), 333-367.
• Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin, 2021.
• Öztürk, Bahri – Erdem, Mustafa Ruhan. Ceza Hukuku. Ankara: Seçkin, 2021.
• Pekcanıtez, Hakan vd. İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı. İstanbul: On İki Levha, 2023.
• Poroy, Reha – Yasaman, Hamdi. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Seçkin, 2022.
• Şener, Oruç Hami. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Seçkin, 2020.
• Uyar, Talih. İcra ve İflâs Kanunu Şerhi. Ankara: Bilge, 2004.
• Uyar, Talih. “Taksiratlı (Taksirli) ve Hileli İflâs”. DEÜHFD 11/Özel Sayı (2009), 941-972.
• Ülgen, Hüseyin vd. Ticari İşletme Hukuku. İstanbul: Vedat, 2019.
• Üstündağ, Saim. “Hileli İflâs Suçları Ne Zaman Tamamlanmış Olur ve Böylece Bu Suçlarda Zamanaşımı Süresi Ne Zaman İşlemeye Başlar?”. Yargı Dünyası 118, (Ekim 2005), 17-23.
• Yenisey, Feridun - Plagemann, Gottfried. Alman Ceza Kanunu Strafgesetzbuch (StGB). İstanbul: Beta (2015), 402-409.
• Yıldırım, Mehmet Kâmil - Deren-Yıldırım, Nevhis. İcra ve İflâs Hukuku. İstanbul: Beta, 2021.
• Yılmaz, Ejder. “Dünden Bugüne İcra ve İflâs Kanunumuz”. SÜHFD 11/3-4, (2003), 9-45.