AVRUPA VE TÜRKİYE’DE FUTBOL EKONOMİSİ: KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 4, 331 - 350, 05.12.2019

Cem Saatçioğlu Uygar Delal Çakmak

Öz

Futbol, günümüzde, milyonlarca dolarlık yayın gelirleri, sponsorluk ve reklam anlaşmaları, maç günü gelirleri, futbolcu sözleşmeleri ve etkileşimde bulunduğu yan sektörler ile endüstriyel bir iş koluna dönüşmüş durumdadır. Futbolun endüstriyel dönüşümünde 1980’li yıllardan sonra yayın alanında yaşanan atılımlar etkili olmuştur. Medya şirketlerinin futbolun reytinginden kar sağlamak için liglerin yayın haklarını satın alması ve her sektörden şirketin futbolun popülaritesinden yararlanmak için kulüplere sponsor olması futbol ekonomisinin gelirlerini artırmıştır. Günümüzde, futbol kulüplerinin en önemli gelir kalemleri sponsorluk ve yayın gelirleridir. Bu çalışmada, Avrupa'nın beş büyük ligi (Premier Lig, La Liga, Bundesliga, Ligue 1, Serie A) ile Türkiye Süper Lig'i gelir bakımından karşılaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Futbol Ekonomisi, Endüstriyel Futbol, Yayın Gelirleri, Sponsorluk Gelirleri, Beş Büyük Lig, Süper Lig

Kaynakça

• Akşar, T. : Endüstriyel Futbol, Literatür Yayınları, İstanbul, 2005.
• Akşar, T. : Futbolun Ekonomi Politiği, İstanbul, Literatür Yayıncılık, 2010
• Akşar, T.; Kutlu, M. : Futbol Yönetimi, Literatür Yayınları, İstanbul, 2008
• Aktifbank : Ekolig Raporu 2016/17-2017/18
• Arık, B. : “Futbol ve Televizyon Bağı: Simbiyoz Beslenme”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı: 26, Kış-Bahar 2008, s. 197-222.
• Authier, C. : Futbol A.Ş., çev. Ali Berktay, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2002.
• Brand Finance : Football 50 2018, Mayıs 2018.
• Deloitte : Annual Review of Football Finance 2018
• Deloitte : Annual Review of Football Finance 2017
• Deloitte : Football Money League 2019
• EY : Premier League: Economic and Social İmpact, Ocak 2019.
• Gökdemir, Ö. : “Avrupa’da Futbol Sektörünün Ekonomik Gelişimi”, İktisat Dergisi, Sayı: 463–468, Temmuz-Aralık 2005, s. 18-24.
• Güneş, İ. : Futbol Ekonomisi, İstanbul, Karahan Kitabevi, 2010.
• Klose, A. : “Televizyon Futbolu”, Futbol ve Kültürü, Ed. by. Horak, Reiter, Bora ,İstanbul, İletişim Yay., 2001, s. 373-385.
• KPMG : The European Elite 2018: Football Clubs’ Valuation, Mayıs 2018.
• McGill, C. : Futbolun Kârhanesi: Futbol Taraftarların Elinden Nasıl Kayıyor?, Çev. Can Cemil, İstanbul, İthaki Yayınları, 2006.
• Saatcioğlu, C. : Spor Ekonomisi, Ankara, Gazi Kitabevi, 2013.
• Sanchez, L.; Barajas, A. ve Sanchez-Fernandez, P. : “Sports Fınance: Revenue Sources And Financial Regulations In European Football”, Sports (and) Economics, Nisan 2019, p.p. 327-366.
• Syzmanski, S. : Football Economics and Policy, London, Palgrave Macmillan UK, 2010.
• Talimciler, A. : “Futbol Değil İş: Endüstriyel Futbol”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı: 26, Kış-Bahar 2008, s. 89-114.
• UEFA : The European Club Footballing Landscape: Club Licensing Benchmarking Report Financial Year 2017
• UEFA : Financial Report 2017/18
• Akşar, T. : “Avrupa’da ve Dünyada Futbolda Sponsorluk” (Çevrimiçi) http://www.futbolekonomi.com/index.php/haberler-makaleler/mali/110-tugrul-aksar/1832-avrupada-duenyada-ve-tuerkiyede-futbolda-sponsorluk.html, 10 Mart 2019.
• Anasponsor Blog : “Spor Toto Süper Lig Detaylı Sponsorluk İnfografiği”, (Çevrimiçi) https://blog.anasponsor.com/2018-2019-spor-toto-super-lig-detayli-sponsorluk-infografigi/, 20 Mart 2019.
• Beinsports : “Türk Futbolunda Tarihi Gün”, (Çevrimiçi) http://tr.beinsports.com/haber/turk-futbolunda-tarihi-gun, 3 Mart 2019.
• DW : “new-bundesliga-television-deal-worth “, (Çevrimiçi) https://www.dw.com/en/new-bundesliga-television-deal-worth-464-billion-euros/a-19318613, 25 Mart 2019.
• ESPN : “Italian Serie A”, (Çevrimiçi) http://www.espn.com/soccer/standings/_/league/ita.1, 5 Mart 2019.
• ESPN : “PSG seal record €80m per year Nike kit deal”, (Çevrimiçi) https://www.espn.com/soccer/paris-saint-germain/story/3887581/psg-seal-record-80m-per-year-nike-kit-deal, 27 Eylül 2019.
• Etymonline : “Football”,(Çevrimiçi)https://www.etymonline.com/word/football, 22 Mayıs 2019
• KAP : www.kap.org.tr
• LFP : “Les Places Européennes Pour La France”, (Çevrimiçi) https://www.lfp.fr/ligue1/article/les-places-europeennes-pour-la-france.htm, 6 Mart 2019.
• NTV : “Pizzacıdan çiğköfteciye Süper Lig'in gıda sponsorları”, (Çevrimiçi) https://www.ntv.com.tr/ekonomi/pizzacidan-cigkofteciye-super-ligin-gida-sponsorlari,dF5kmhCbv0m2TIrUfoO_pA, 27 Eylül 2019.
• Partington, Will : “European Football Sponsorship Report 2018-19: Overview” (Çevrimiçi) https://sponsorship.sportbusiness.com/2018/12/european-football-sponsorship-report-2018-19-overview/, 28 Mart 2019.
• Premier League : “Sales of UK and Ireland live TV rights decided”, (Çevrimiçi) https://www.premierleague.com/news/708008, 22 Mart 2019.
• Sbi Barcelona : “La Liga TV Rights Analysis”, (Çevrimiçi) http://www.sbibarcelona.com/newsdetails/index/413, 20 Mart 2019.
• Sponsorship : “CSM’s 2018 Football Super Spenders Report”, (Çevrimiçi)
• https://sponsorship.org/csms-2018-football-super-spenders-report/, 5 Mart 2019.
• Sponsorship : “European-Football-Sponsorship-Report-2018-19”,(Çevrimiçi) https://sponsorship.sportbusiness.com/2018/12/european-football-sponsorship-report-2018-19-overview/, 28 Mart 2019.
• Sports Business Daily : “Ligue 1 Signs $5.3B TV Rights Deal With Mediapro” (Çevrimiçi) https://www.sportsbusinessdaily.com/Global/Issues/2018/05/30/Media/Ligue-1-Mediapro-BeIN-Sports.aspx, 20 Mart 2019.
• Sports Pro Media : “Mediapro deal”, (Çevrimiçi) http://www.sportspromedia.com/news/serie-a-alters-rights-distribution-model, 5 Mart 2019.
• Sports Pro Media : “Jeep renewal”, (Çevrimiçi) http://www.sportspromedia.com/news/juventus-50-million-jeep-sponsorship-renewal, 27Eylül 2019.
• Technology Ihs : “Sky-and-Perform-win-rights-for-serie-a-for-next-three-seasons” (Çevrimiçi), https://technology.ihs.com/603922/sky-and-perform-win-rights-for-serie-a-for-next-three-seasons, 20 Mart 2019. Transfermarkt : “Ziyaretçi Sayıları 17/18”, (Çevrimiçi), https://www.transfermarkt.com.tr/super-lig/besucherzahlen/wettbewerb/TR1/saison_id/2017/plus/1, 24 Eylül 2019.