G7 Ülkelerindeki Ar-Ge Faaliyetlerinin İhracat Çeşitliliği Üzerindeki Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 110 - 132, 31.08.2024

Necati Çiftçi , Gizem Dilsiz

Öz

Bu çalışmada; ar-ge harcamaları, ticari dışa açıklık ve finansal gelişmenin, ihracat çeşitliliği üzerindeki etkisini araştırmak üzere G7 ülkelerine ait 2000-2020 arasındaki dönemin verilerinden yararlanılarak panel veri analizi yapılmıştır. İhracat ürün çeşitliliği HHI (Herfindahl-Hirscham İndeksi) kullanılarak modele dahil edilmiştir. Çalışmada sırasıyla; Peseran ve Yamagata (2008) homojenlik testi, değişkenlerde korelasyon olup olmadığının anlaşılması amacıyla Breusch-Pagan (2008) yatay kesit bağımlılığı testi, CADF ve CIPS birim kök testleri, Kao (1999) ile Pedroni (2004) eşbütünleşme testleri kullanılmıştır. Modelde yer alan değişkenler arasındaki nedensellik ilişkilerini incelemek üzere Panel AMG (Genişletilmiş Grup Tahmincisi) metodu ve Dumitrescu-Hurlin (2012) testi kullanılmıştır. Panel AMG uzun dönem tahmin analizinde; ar-ge harcamaları ile ticari dışa açıklık değişkenlerinin ihracat ürün çeşitliliği üzerindeki etkisinin pozitif ve anlamlı olduğuna ilişkin bulgulara ulaşılırken, finansal gelişme indeksi değişkeninin ihracat ürün çeşitliliği üzerindeki etkisinin negatif ve anlamsız olduğuna ilişkin bulgulara ulaşılmıştır. Dumitrecu-Hurlin (2012) nedensellik testinin sonucunda ise ar-ge harcamaları ile ihracat ürün çeşitliliği arasında çift yönlü ilişki, ticari dışa açıklık ile ihracat ürün çeşitliliği arasında çift yönlü ilişki ve finansal gelişme indeksinden ihracat ürün çeşitliliğine doğru tek yönlü ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İhracat ürün çeşitliliği, Teknolojik güç, Ar-Ge, Panel AMG.

Kaynakça

• Acaravcı, A., & Kargı, G. (2015). Türkiye’de İhracatın Çeşitlendirilmesi ve Ekonomik Büyüme. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 1(1), 1-16. https://doi.org/10.20979/ueyd.182891
• Akar, G., & Ay, M. (2018). İhracat Çeşitlendirmesi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Journal of Socıal and Humanıtıes Scıences Research, 5(21), 809-820. https://doi.org/10.26450/jshsr.416
• Al-Kawaz, A. (2008). Economic diversification: The case of Kuwait with reference to oil producing countries. Journal of Economic Cooperation Among Islamic Countries, 29(3).
• Altıner, A. & Bozkurt, E. (2018). N11 Ülkelerinde Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Analizi. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 2(2), 197-212. https://doi.org/10.29216/ueip.459363
• Altun, M., & Benli, M. (2021). İhracatta Ürün Çeşitliliği ve Türkiye’nin Büyüme Performansı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (67), 138-158. https://doi.org/10.51290/dpusbe.786102
• Arip, M. A., Yee, L. S., & Abdul Karim, B. (2010). Export Diversification and Economic Growth In Malaysia. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/id/eprint/20588
• Aydıner, M. (2017). Bölgelerin Birbirlerinin İhracat Deseni Çeşitliliğine Etkisi: Düzey2 Bölgeleri Üzerine Bir Mekânsal Panel Veri Analizi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 181-196. : http://dx.doi.org/10.17336/igusbd.305641
• Bağrıyanık, B. (2021). İhracat Çeşitliliği ve Ekonomik Büyümenin Karbon Emisyonu Üzerindeki Etkileri: BRİCS Ülkeleri Üzerine Bir Çalışma. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 30-52.
• Banga, R. (2006). The Export-Diversifying Impact of Japanese and US Foreign Direct Investments In The Indian Manufacturing Sector. Journal of international Business Studies, 37, 558-568. https://doi.org/10.1057/palgrave.jibs.8400207
• Bardakçı, H., & Barut, A. (2023). Ekonomik Büyüme ve Finansal Tabana Yayılma İlişkisinin TRC3 Bölgesi Açısından İncelenmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(1), 130-142.
• Bilmez, E. (2023). Türk Demir Çelik Sektörü İhracat Performansının Rekabet Stratejileri Üzerine Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD/STAT/IE/2019/1). Indicator Explained # 3 Export Product Concetration Index, United Nations Conference on Trade and Development. 1-4. https://unctadstat.unctad.org/EN/IndicatorsExplained/statie2019d1_en.pdf
• Bolat, M., & Kaplan, F. (2021). Sektör-Ülke Açısından İhracat Çeşitlendirmesi Ve İhracatı Etkileyen Faktörler: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (59), 271-288. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.871509
• Can, M., & Kösekahyaoğlu, L. (2016). Doğrudan Yabancı Yatırımların İhracat Ürün Çeşitliliğine Etkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir Uygulama. Akdeniz İİBF Dergisi, 16(33), 122-152.
• Ceylan, U. (2023). Ar-Ge Harcamalarının Yüksek Teknolojili Ürün İhracatı Üzerine Etkileri:2010-2018 Dönemi İçin Seçilmiş OECD Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama.(Yüksek Lisans Tezi). Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Cunda, G., & Hatırlı, S. A. (2019). Doğrudan Yabancı Yatırımların Türkiye’nin İhracat Ürün Çeşitliliği Üzerine Etkisi: Granger Nedensellik Analizi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi(ASEAD), 6(12), 129-142.
• Çelik, H. (2022). Türkiye’de İhracat Çeşitliliği Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ADRL Yaklaşımı. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (35), 147-162. https://doi.org/10.18092/ulikidince.1048669
• Değer, K. (2010). İhracatta Ürün Çeşitliliği ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Deneyimi (1980-2006). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 259-287.
• Erkan, B., & Sunay, Z. F. (2016). Türkiye’nin ihracatının yoğunlaşma perspektifinde analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 1823-1842. https://doi.org/10.15869/itobiad.259266
• Göçer, İ. (2013). Ar-Ge Harcamalarının Yüksek Teknolojili Ürün İhracatı, Dış Ticaret Dengesi ve Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi, Maliye Dergisi,(165), 215-240.
• İzmiroğlu, H. (2024). Turizm Sektörü Yöneticilerinin İnovasyon Algıları ve Pazar Rekabetçiliklerinin İnovasyon Performansı ve İşletme Performansı Üzerindeki Etkileri: Çanakkale Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Çanakkale.
• Johansson, S., & Karlsson, C. (2007). R&D Accessibility and Regional Export Diversity. The Annals of Regional Science, 41(3), 501-523.
• Karagöz, H. (2022). İhracat ve Rekabet Gücünün Geliştirilmesinde Ekonomi Politikalarının Rolü ve Etkinliği: Seçilmiş Ülkeler Üzerine Bir İnceleme. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karakuş, G. (2021). Ar-Ge Tasarım Merkezi Nedir? Türkiye’de Ar-Ge Tasarım Merkezi Kurulum Sürecine İlişkin Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 1381-1404. https://doi.org/10.16953/deusosbil.774880
• Karataş, K. (2022). İhracat, Büyüme ve Eximbank Kredileri Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Ekonomi, Finans, İşletme ve Pazarlama Alanında Akademik Çalışmalar - 1. 9-33.
• Kitapçı, İ. (2019). Joseph Schumpeter’in Girişimcilik ve İnovasyon Anlayışı: Yaratıcı Yıkım Kavramı ve Geçmişten Günümüzde Yansımaları. Journal of Empirical Economics and Social Sciences, 1(2), 54-74.
• Küçükaksoy, İ., & Akalın, G. (2017). Fisher Hipotezi'nin Panel Veri Analizi İle Test Edilmesi: OECD Ülkeleri uygulaması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35(1), 19-40. https://doi.org/10.17065/huniibf.303303
• Mubeen, N., & Ahmad, N. (2016). Towards Measurement And Determinants Of Export Diversification: An Empirical Analysis Of Pakistan. Pakistan Journal Of Commerce And Social Sciences (PJCSS), 10(3), 588-605.
• OECD (2024). https://data.oecd.org/rd/gross-domestic-spending-on-r-d.htm
• Schumpeter, J. (1934). The Theory of Economic Development. Cambridge: Harvard University Press.
• Şahin, S., & Çukuryurt, Y. (2022). İhracatta Ürün Çeşitlendirme ve Yoğunlaşma Analizi: Rusya Örneği (2001-2020). Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 26-51. https://doi.org/10.53306/klujfeas.1057837
• Şahinli, M. A., & Kılınç, E. (2013). İnovasyon ve İnovasyon Göstergeleri: AB Ülkeleri ve Türkiye Karşılaştırılması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(25), 329-356.
• Tatoğlu, F. Y. (2020). Panel zaman serileri analizi: Stata uygulamalı. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Taş, S. (2017). İnovasyon, Eğitim ve Küresel İnovasyon Endeksi. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 99-123.
• UNCTAD (2024). https://unctadstat.unctad.org/
• Ünlükaplan, İ. (2009). Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde İktisadi Kalkınma, Rekabetçilik ve İnovasyon İlişkilerinin Kanonik Korelasyon Analizi İle Belirlenmesi. Maliye Dergisi, 157(2), 235-250
• World Bank (2024). https://databank.worldbank.org/
• Xinzhong, Q. (2022). An Empirical Analysis Of The İnfluence Of Financial Development On Export Trade: Evidence From Jiangsu Province, China. Economic research-Ekonomska istraživanja, 35(1), 1526-1541.
• Yaşar, E. (2019). Dış Ticarette Uluslararası Mal ve Piyasa Çeşitlendirmesi: Seçilmiş Ülkeler İçin Kümeleme Analizi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 7(2), 85-106.
• Yaşar, E. (2021). İhracat Çeşitlendirmesinin Belirleyicileri: Seçilmiş Ülkeler İçin Dinamik Panel Veri Analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1). 1039-1054.
• Yaşar, E., & Akalın, G. (2021). İhracat Ürün Çeşitlendirmesi İhracat Performansını Etkilemekte midir: Türkiye Örneği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(2), 493-505. https://doi.org/10.21547/jss.882615