İSLAM KELÂMINDA KOZALİTE PROBLEMİ

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 2, 11 - 32, 12.04.2016

Cemalettin Erdemci

Öz

Kelâm kozmolojisinde ele alınan konulardan biri de sebepliliktir.
Kelâmcılar sebep-sonuç (illet-malul) başlığı altında bu konuyu işlerken tabiatta
meydana gelen değişim ve dönüşümleri izah etmekten çok, insanların
fiillerinin, irade ve istitaatla olan ilişkisini ele almışlardır. Onlar tabiatta
görülen sebepliliği daha çok cevher ve cisimlerin özelliklerini incelerken ya
da evrende mekanik bir zorunluluğun olduğu, kainatta görülen değişim ve
dönüşümlerin cisimlerin sahip oldukları tabiatlardan kaynaklandığını iddia
eden dehriyye, ehlu’t-tıba’, ashabu’l-heyula ile olan polemiklerinde onlara
karşı çıkarken dile getirmişlerdir. Onlar âlemde meydana gelen bütün değişimleri
Allah’ı hesaba katmadan açıklayan felsefi düşüncelerden rahatsızlık
duymuşlardır. Bundan dolayı da kelâmcıların sebep-sonuç arasındaki zorunluluğa
karşı çıkarken neyi amaçladıklarını, bununla neye dikkat çekmek
istediklerini dikkate almak zorunludur.

Anahtar Kelimeler

-