MEFÂTİHU’L-ĞAYB EKSENİNDE İNSANIN YARATILIŞ SÜRECİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 2, 67 - 88, 30.12.2018

Seyithan Can

Öz

İnsanın ilk yaratılışı konusu, tarihsel süreçte olduğu gibi günümüzde de önemini

korumaya devam etmektedir. İnsanın konuyla alakalı bilgilere sadece

nass yoluyla ve belirli yönleriyle sahip olması, konuyu sürekli araştırmasına

neden olmuştur. Öte yandan Kur’an-ı Kerim’in farklı ayetlerinde insanın

sudan, toprak vb. farklı maddelerden yaratıldığına dair bilgilerin sunulması,

âlimlerin konuyla alakalı farklı yorumlar geliştirmelerine sebebiyet vermiştir.

Bu farklı yorumlardan sahip olan âlimlerden biri de hem felsefî hem de

kelamî kimliğiyle tanınan Fahreddin er-Râzî’dir. Onun bu iki yöne sahip

olması, diğer âlimlerden birçok yönde farklı fikirler ortaya koymasını sağlamıştır.

Bu çalışma da günümüz insanın da halen arayışta olduğu yaratılışı

anlama noktasında Fahreddin er-Râzî’nin Kur’an ayetlerine yönelik tefsirini

ele almaktadır. Bu noktada onun Kur’an’da geçen insanın değersiz bir sudan

yaratılışına, insanın yaratılışının yapıldığı ana maddeye, insanın yaratılış safhalarına,

ilk insanlar olarak kabul edilen Hz. Âdem ve Hz. Havva’nın yaratılışına

ve insanın ontolojik mahiyeti çerçevesinde ruh-beden ilişkisine dair görüşleri ortaya konulmuştur. Râzî’nin bu konuda ortaya koymuş olduğu

fikirler, günümüz insanının yaratılış konusundaki arayışına katkı sağlayacak

nitelikleri taşımaktadır

Anahtar Kelimeler

Fahreddin er-Râzî, İnsan, Yaratılış, Âdem, Havva.

Kaynakça

• Aydın, Hüseyin. İlim Felsefe ve Din açısından Yaratılış ve Gâyelilik. Ankara: DiB. Yayınları 2012. Alper, Hülya. İmam Mâturîdî’de Akıl-Vahiy İlişkisi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009. Altaş, Eşref. Fahreddin er-Râzî’nin İbn Sina Yorumu ve Eleştirisi. İstanbul: İz Yayınları, 2009. Arslan, Hulusi. Yaratma ve Gâyelilik Bağlamında Mu’tezile’nin Fayda Teorisi. Kelâm Araştırmaları Dergisi, 14/2 (2016):343-360. Ateş, Avnullah Enes. Kur’an’da İnsanların Yaratılışı Meselesi, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 15/30 (2016): 353-369. Aykan, Recep. Kelime ve Konularına Göre Alfabetik Kur’an Fihristi. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012. Aykıt, Asiye Nefis Nazariyesi Çerçevesinde Fahreddin er-Râzî’nin Ahlâk Düşüncesi, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1. Sayı, 28, 2014. Cevizci, Ahmet, Felsefe Tarihi, Bursa: Say Yayınları, 1959. Cerrahoğlu, İsmail. ‘Kur’an’da İnsanın Yaratılış Sahnesinin Düşündürdükleri’. AÜİFD., Çelik, Hüseyin. Kur’an’a Göre Hz. Âdem’in Yaratılışı. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi,2/2 (2011): 49-70. Coşkun, İbrahim. ‘Fahreddin er-Râzî ye Göre Nefs(Ruh)’in Mahiyeti ve Ölüm Sonrası Durumu’. DÜİFD. 2:6. Efil, Şahin. İslam ve Batı Düşüncesinde Yaratılış Modelleri. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012. Fahreddin er-Râzî. el-Mebalıisu’l Meşrıkiyye fi’İlmi’l İlahiyyat ve’t-Tabiiyyat, Haydarabad: Daru’l Maarif en-Nizamiyyetü’l Kâinat, 1964, 2. Fahreddin er-Râzi. İslam İnancının Ana Konuları. trc. Nadim Macit. Erzurum: 1996. Fahreddin er-Râzî, el-Erbain fi Usulu’d-Din, Lübnan: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2009. Fahreddin er-Râzi. el-Metâlibu’l-Aliye. Beyrut: Darul Kitabu’l Arabi, 1987 7:213. Fahreddin er-Râzi. Mefâtihu’l-Ğayb. 1. Baskı, Beyrut: Daru’l-Fikr, (I-XXX), 1981. Fazlur Rahman. Ana Konularıyla Kur’an. trc. Alparslan Açıkgenç, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2000. Öztürk, Mustafa. Kur’an ve Yaratılış. İstanbul: KURAMER Yayınları, 2015. Öztürk, Mustafa. Meal Kültürümüz. Ankara: Ankara Okulu Yayınları 2016. Kusta b. Luka Ruh ve Nefs Arasındaki Fark Hakkında, M. Ü. İ ilahiyat Fakültesi Dergisi, 36/1 (2009): 195-208. Mert, Muhit. İnsan Nedir? Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2004. Mert, Muhit, İnsan Nedir? İnsanların Tanımlanmasına Dair Kelami Bir Yaklaşım, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2004. Taşpınar, İsmail. İslam’a Göre İnsanın Yaratılışı ve Yaratılış Gayesi. Tanrı ile İnsan arasındaki ilişki konulu Sempozyum, ( Basım Yeri: Sak Matbaası, İstanbul 7-9 Ekim 2004). Türker, Ömer - Demir Osman. İslam Düşüncesinin Dönüşüm Çağında Fahreddiner- Râzî.( İstanbul: İSAM Yayınları, 2013). Topaloğlu, Bekir. İnsan Kâinat ve Ötesi. İstanbul: Ensar Yayınları 2010. Uludağ, Süleyman. Fahrettin Râzi. Ankara: Harf Yayınları, 2014. Ulutürk, Veli. Kur’an-ı Kerim’de Yaratma Kavramı. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995. Yar, Erkan. Ruh-Beden İlişkisi Açısından İnsanın Bütünlüğü Sorunu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2011. Yakıt, İsmail. Kur’an’da İnsanın Yaratılışı ve Evrimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5 (1998). Yücedoğru, Tevfik. Geçmişten Günümüze İlim ve Din Açısından Yaratılış. Bursa: Emin Yayınları, 2006.