HADÎSİ İNKÂR PROBLEMİ

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 2, 37 - 64, 31.12.2017

Abdullah Ünalan

Öz

Bugün İslam karşıtı kullanılan parametrelerden biri, kültürel ve toplumsal değişim ve başkalaşıma paralel Müslümanlar arasında itikadî ve amelî
farklılıkların oluşturulması, körüklenmesidir. Bu farklılık paradigmasının en
sakıncalı yanı inanca yansıtılmasıdır. Allah’ın Hz. Peygamber (s)’e takdirane
şehâdetleriyle alimlerin kahır ekseriyetinin, sahîh sünnetin her alanda hüccet olduğu konusunda ittifak etmelerine rağmen, bazı Batı ve Şîa kaynaklı
ekollerin sahabeye dil uzatması ve İslam’ın ikinci delili olan sahîh hadîsi
inkâra yeltenmesi tehlikeli bir itikadî boyut kazanmıştır.
Bunun, sınır tanımayan teknoloji ve sosyal medyaya yansıtılması Müslüman toplumun inanç algısında derin yaralar açmıştır. Bu, kavlî ve fiilî bir
mübelliğ olan Resûlullah (s)’ın sünnetinin devreden çıkarılması; fesahat ve
belağatın zirvesinde olan İlahî Kelam’daki hükümlerin bireysel algılara bırakılması ve çoğunun uygulamadan kaldırılması, itikadî bir problem olarak
karşımıza çıkmaktadır.
Bu makalede, Kur’ânî, Nebevî ve ulemanın yaklaşımıyla hadîsi inkâr problemi ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Allah, Hz. Peygamber (s), hadîs, alim, hüccet, inkâr

Kaynakça

• Abdülğanî, Abdülhalık, Hucciyetü’s-Sünne, Daru’l-Vefa, Virginia ABD, 1413/1993. Accac, M. el-Hatib, es-Sünnetu Kable’t-Tedvîn, Mısır 1383/1963. Accac, Usûlu’I-Hadîs, Lübnan 1366/1967. Aclûnî, İsmail b. M., (v. ll62), Keşfu’l-Hafa, Haleb ty. Ahmed, b. Muhammed b. Hanbel (v. 241/855), Müsned, Beyrut, ty. Akseki, Ahmed Hamdi, Riyazü’s-Sâlihîn Tercümesi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1964. Aliyyu’l-Kâri (v. 1014), Mevzuatu’l-Kübra, thk. M. es-Sabbağ, Beyrut 1391/1971. Amidî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed, el-İhkam fi Usuli’l-Ahkam, talk. Abdurrazzak Afifi), Riyad 1424/2003. Ansârî, Abdü’lûla Muhammed b. Nizamiddin Muhammed el-Ansarî, Fevâtihü’rRahmût bi Şerhi Müsellemi’s-Sübût, (el-Müstasfa ile beraber), Bulak 1324. Aşık, Nevzat, Sahabe ve Hadîs Rivayeti, İzmir 1981. Askalanî, Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, terkîm, tebvîb, tashîh, tercî’ M. F. Abdülbaki, M. el-Hatîb, Kusay M. el-Hatîb, Dâru’r-Rayyân li’t-Türâs, Kâhire 1407/1987. Askalanî, İbn Hacer, el-Hafız Şihâbüddin ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer (v. 852/1448), en-Nuket ala Kitabi İbn Salah, Thk. Dr. Rebi’ b. el-Hadi Umeyr, Medine, 1404/1984, II. 846; Babirtî, Muhammed b. Muhammed (v. 786/), el-Akîdetü’t-Tahaviyye, tal. Abdüsselam b. Abdülhadi Şennar, Daru’l-Beyrûtî, 1430/2009. Berezencî, Abdullatif Abdullah, et-Tearuz ve’t-Tercih beyne Edilleti’ş-Şer’iyye, Bağdad 1397/ 1401. Bin Âşûr, Tahir, İslam Hukuk Felsefesi, trc. Vecdi Akyüz-Mustafa Erdoğan, İklim Yayınları, İstanbul 1988. Buharî, Ebu Abdillah Muhammed bin İsmâil bin İbrahim bin el-Muğîre bin Berdizbeh (v. 256/870), Sahîhu el-Buhârî, el-Mektebetu’l-İslâmiyye, İstanbul ty. Çakın, Kamil, Hadisin Kur’ân’a Arz Meselesi. Cassas, Ebu Bekir Ahmed b. Ali er-Razî (v. 370/980), Ahkâmu’l-Kur’ân, thk. Muhammed Sadık Kemhavî, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, Beyrut 1405/1985. Darimî, Ebu Muhammed Abdullah b. Behram (v. 250/864), Sünen ed- Darimî (1-2), Dâru’l-fikir, Beyrut, ty. Dehlevî, Şah Veliyullah b. Abdurrahim (v. 1176/1762), Huccetullahi’l-Baliga, Daru İhyai’l-Ulûm, Beyrut 1413/1992. Dumeynî, Misfer Azmullah, Mekayisu Nakdi Mutûni’s-Sünne, Riyad 1404/ 1984. Ebu Davud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî el-Ezdî (v. 275/888), Sunenu Ebi Dâvûd (Bezlü’l-Mechûd fi Halli Süneni Ebi Davud ile), Dâru’l-Beşâir, Beyrut 1427/2006. Ebu Hanife, Numan b. Sabit (v. 150/768), (ISO), el-Alim ve’l-Muteallim, İstanbul 1981. Ebu Muhammed Abdulhak b. Galib, el-Endülüsî, el-Muharriru’l-Veciz fi Tefsiri’lKitabi’l-Aziz, thk. Abdusselam Abdussafi Muhammed, Beyrut 1422/200. Ebu Şehbe, Muhammed, Sünnet Müdafaası, trc. M. Görmez-M. E. Özafşar, Rehber Yayınları, Ankara 1990. Ebu Zehra, İslam Hukuku Metodolojisi, çev. Abdulkadir Şener, Ankara 1981. Ebu Zehra, Muhammed, Ahmed İbn-i Hanbel, Terc. Osman Keskioğlu, Hilâl Yayınları, İstanbul 1984. Ebu’l-Beka, el-Hasenî, el-Külliyat, yy., ty. Edib Salih, Muhammed, Lemahatün fi Usûli’l-Hadis, el-Mektebetu’l-İslamî 1399. Emin Ahmed, Fecru’l-İslam, Beyrut 1969. Emin, Ahmed, Duha’l-İslam (II), Beyrut 1343/1935. Erdoğan, Mustafa, Fıkıh ve Hukuk Terimleri, Ensar Neşriyat, İstanbul 2005. Gazalî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed (v. 505/1111), el-Menhûl min Ta’lîkâti’l-Usûl, thk. Muhammed Hasan Heyto, Daru’l-Fikr, Dımeşk 1400/1980. Gazalî, el-Mustasfa min İlmi’l-Usûl, Mısır 1322/1324. Genç, Mustafa, Sünnet-Vahiy İlişkisi, Kitabî Yayınları, İstanbul 2009. Gönenç, Halil, Büyük Şafii İlmihali, Hilâl Yayınları İstanbul, 1979. Hakim, Ebu Abdillah Muhammed b. Abdillah el-Hâkim en-Neysâbûrî (405/1015), el-Mustedrek ala’s-Sahihayn, thk. Mustafa Abdülkadir Ata, Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, Beyrut, 1411/1990. Hamidullah, Muhammed (Neşreden), Hemmam b. Münebbih Sahifesi, çev. Talat Koçyiğit, A.Ü.İ. F. Yayınları, Ankara 1969. Hammade, Abbas Mütevellî, es-Sünnetü’n-Nebeviyyetü ve Mekanetüha fi’t-Teşrî’, thk. Muhammed Ebu Zehra, Kahire 1965. Heysemi, Ali b. Ebi Bekr, (v. 807), Keşfu’l-Estâr an Zevaidi’l-Bezzar, Thk. Habiburrahman el-A’zami, Beyrut 1399/1979. Heysemî, Meccmau’z-Zevaid ve Menbau’l-Fevaid, Beyrut 1967. Horasanî, Emir Padişah Muhammed Emin Hüseyin, Teysiru’t-Tahrir Şerhun ala Kitabi’t-Takrîr, Mısır 1313; İbn Esîr, Mübarek b. Muhammed el-Cezerî (v. 630/1233), Camiu’l-Usûl fi Ehadîsi’r-Resûl, el-Mektebetu’t-Ticariyye, Beyrut 1403/1983. İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali (v. 456/1064), el-İhkam fi Usuli’l-Ahkam, Beyrut 1985. İbn Hazm, el-Itkân fi Usûli’i-Ahkâm, Mısır 1346. İbn Kayyim, Şemsuddin Ebu Abdillah Muhammed b. Ebu Bekir (v. 751/1350, İ’lamu’l-Muvakkiîn an Rabbi’l-Alemîn, Daru’l-Hadîs, Kahire, ty. İbn Mace, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî (ö. 275/888), Sünenü İbn Mâce, Dâru’l-Hadîs, Kahire, ty. İbn Mace, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî (v. 275/888), Sünenü İbn Mâce, Dâru’l-Hadîs, Kahire, ty. İbn Raşid, Lübabü’l-Lübab, İbn Salâh, Ebu Amr Osman b. Abdurrahman (577-643/1181-1245) Ulûmu’lHadîs, thk. Nuruddin Itr, Daru’l-Fikr, Dımeşk/Suriye 1406/1986. İbnu Abdilberr, Ebu Ömer Yusuf el-Kurtubî en-Nemerî, (v. 463), Camiu Beyani’lİlim ve Fadlihi, Medine-1388/1968. İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali, (v. 597), Kitabu’l-Mevzûât, Thk. Abdurrahman M. Osman, Medine, 1386/1966. Isfehanî, Hüseyn b. Muhammed el-Isfehânî, el-Müfredat fi Garibi’l-Kur’ân, Kahraman Yayınları İstanbul 1986. Koçkuzu, Ali Osman, Hadiste Nâsih-Mensûh Meselesi, MÜİFAV Yayınları, İstanbul 1985. Koçyiğit, Talat, Hadîs Istılahları, AÜİFY 1985. Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ansarî (v. 671/1272), Tefsiru, elCâmi’ li-Ahkâmi’l-Kur’an, (1-20) Beyrut, 1965. Mahallî, Celalüddin, Şerhu Cem’i’l-Cevami’ (Benanî Haşiyesiyle). Mu’cemü’l- Vasît, Komisyon, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992. Müslim, Ebu’l-Huseyn b. el-Haccâc el-Kuşayrî en-Neysâbûrî (v. 261/875), Sahihu Muslim, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Dâru İhyai’l-Kutubi’lArabiyye, Kahire, 1336/1918 Nesaî, Ebu Abdirrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali b. Bahr (v. 303/915), Sünenu’nNesâî,) Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, trz. (Süyûtî’nin Şerhi ve Sindî’nin haşiyesi ile beraber). Razî, Fahruddin b. Ziyauddin Ömer, Mefatihu’l-Gayb, Beyrut 1401/1981. Şafiî, Muhammed b. İdris, (v. 204), el-Risale, Thk. Ahmed M. Şakir, Beyrut ty. Şatıbî, Ebu İshak, el-Müvafekât fi Usûli’ş-Şerîa’, thk. Abdullah Diraz, Daru’lMa’rife, Beyrut ty. Seharenfûrî, Halil Ahmed, Bezlü’l-Mechûd fi Halli Süneni Ebi Davud, Dâru’lBeşâir, Beyrut 1427/2006. Sehavî, Ebu’l-Hayr Şemsuddün M. b Abdirrabman, (v. 902/), el-Mekasıdu’lHasene, Thk. Abdullah M. es-Sıddık, Mısır 1375/ 1956. Şehristânî, Ebu’l-Feth Abdülkerîm (v. 548/1153), Kitabü’l-Milel ve’n-Nihal (1-5) İbn Hazm’ın el-Fasl’ının kenarında), Darü’s-Sâdır, Mısır 1317. Şevkanî, İrşadu’l-Fuhul ila Tahkiki’l-Hakki min İlmi’l-Usûl, thk. Ebu Hafs Amir elArabî el-Aş’arî, Riyad 1421/2000. Şevkanî, Muhammed b. Ali b. Muhammed (v. 1255/1839), el-Fevaidu’l-Mecmua fi’l-Ehâdîsi’l-Mevdu’a, thk. Abdurrahman b. Yahya el-Muallimî el-Yemânî, Kâhire, 1380/1960. Şevkanî, Muhammed b. Ali, (v. 1250), el-Fevâidu’l-Mecmua fi’l-Ehâdisi’lMevdua, Thk. Abdurrahman Yahya cl-Muallimici, Mısır 1398/1978. Sibaî, Mustafa, es-Sünnetu ve Mekânetüha fi’t-Teşrîi’l-İslamî, Mektebetü’l’-İslamî 1398/ 1978. Subhi, Salih, Hadîs İlimleri ve Hadîs Istılahları, trc. M. Yaşar Kandemir, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1971. Suphi, Salih, Mebahis fi Ulumi’l-Kur’an, Daru’l-İlim li’l -Melayin, Beyrut 1979. Suyûtî, Ebu’l-Fadl, Celilludılin b. Ebi Bekr, (v. 911/), Miftühu’lCenne, Matbaatu’sSelefiyye 1394. Süyûtî, el-Leali’l-Masnua fi’l-Ehâdisi’l-Mevdua, Beyrut 1395/1975. Tahhan, Mahmud, Teysiru Mustalahi’l-Hadîs, Beyrut 1401/198l. Teftezanî, Sa’duddin Mesud b. Ömer (v. 791/), Haşiyetu el-Kestelî ala Şerhi’l-Akâid, Salah Bilici Kitabevi, İstanbul ty. Tirmizî, Ebu Abdiilah Muhammed el-Hakim, (v. 255), Nevâdiru’l-Usûl fi Ma’rifeti Ebadisi’ r-Resûl, Medine ty. Tüveycirî, Hamûd b. Abdillah, el-İhticac bi’l-Eser ala men Enkere’l-Mehdiyye’lMuntazar, el-Bühûsu’l-İlmiyye, Riyad 1403/1983. Tüveycirî, İhticâc, Uğur, Mücteba, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ünal, İsmail Hakkı, İmam Eb Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 1989. Yavuz, Yusuf Şevki, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDVİAM Yayınları, İstanbul 1998. Zerkeşî, Bedruddin Muhammed b. Abdillah (v. 794/1392), el-Burhan fi Ulumi’lKur’an, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Kahire 1404/1984. Züheyr, Muhammed Ebu’n-Nur, Usûlu’l-Fıkıh, Kahire 1992.