ŞEYH MAHMÛD ez-ZOKAYDÎ ve “İZÂLETÜ’Ş-ŞÜBEH fî TEZKİYETİ’L-LUHÛM fi’l-İSLÂM” ADLI ESERİ

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 2, 51 - 77, 01.12.2016

Hamit Sevgili

Öz

Şeyh Mahmûd ez-Zokaydî, doğu medrese geleneğinde yetişen ve entelektüel yönüyle temâyüz eden önemli bir âlimdir. Cumhuriyet döneminde birçok
sıkıntı ve baskıya maruz kalmasına rağmen tedrîsât faaliyetlerini kesintisiz
devam ettirmiş, değişik alanlarda pek çok eser telif etmiştir. Zokaydî’nin
makalemize konu olan eseri, hijyeni sağlandıktan sonra domuz etinin dahi
yenilebileceğini iddia eden Milaslı İsmâil Hakkı’nın “Tezkiyetü’l-Luhûm
fi’l-İslâm” adlı eserine yazdığı “İzâletü’ş-Şübeh fî Tezkiyeti’l-Luhûm fi’lİslâm” isimli reddiyesidir. Bu makalede, Zokaydî’nin hayatı ve eserlerine yer
verilmiş, “İzâletü’ş-Şübeh fî Tezkiyeti’l-Luhûm fi’l-İslâm” isimli reddiyesinin tanıtımı ve tahkiki yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Şeyh Mahmûd ez-Zokaydî, Milaslı İsmâil Hakkı, tezkiyetü’l-luhûm

Kaynakça

• Abdulkahhâr Zokaydî, Terceme Hâl Ceddina’l-A’lâ el-Molla Halîl el-Is’ırdî, el yazma, 1400/1980. Atatürk, Kemal, Nutuk I-III, (İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1969). Bayrak, Hüseyin, Mahmûd b. Abdülkahhâr’ın ‘Şerhu’l-Ma’fuvvât’ Adlı Eserindeki Konuların Mezhepler Arası Mukayesesi ve Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi, (Kayseri, 2014). Bozan, Metin, Şeyh Mahmûd ez-Zokaydî ve Kitâbu’d-Dâ’ ve’d-Devâ’ Adlı Eseri, Uluslararası Siirt Sempozyumu, (İzmir: Birleşik Matbaa 2007). Buhârî, Muhammed b. İsmâil el-Muğîre, el-Câmiu’l-Müsnedu’s-Sahîhu’l-Muhtasar min Umûri Resûliillâh (s.a.s.) ve Sünenihi ve Eyyâmihis-Sahîh I-IX, Thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır, (Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 1422). Çatalbaş, Resul, Milaslı İsmail Hakkı’nın Hayatı, Eserleri ve İslam ile İlgili Görüşleri, Artuklu Akademi, 1 (Mardin: 2014). Ebu’l-‘İrfân, Muhammed b. ‘Alî, Hâşiyetu’s-Sabbân ‘alâ Şerhi’l-Eşmûnî ‘alâ Elfiyye İbn Mâlik, (Beyrut: el-Mektebetu’l-Vakfiyye, ts.). Fîruzâbâdî, Mecduddîn Ya’kûb, el-Kâmusu’l-Muhît, (Mısır: el-Hey’etu’l-Mısriyye el-‘Âmme li’l-Kitâb,1400/1980). Hamevî, Ahmed b. Muhammed b. Âlî el-Feyûmî, Misbâhu’l-Munîr fî Ğarîbi’iŞerhi’l-Kebîr, (Beyrut: el-Mektebetu’l-‘İlmiyye, ts.). İbn Hallikân, Ebu’l-‘Abbâs Ahmed b. Ebû Bekr, Vefeyâtu’l-A’yân ve Ebnâi’zZemân, (Beyrut: Dâru Sadr, ts.). İbn Mâce, Ebû Abdullâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, Sünen I-II, Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî, (Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabiyye, 1345/1964). İbrâhîm, Receb Abdulvehhâb, Mukaddime Mu’cemi’l-Mustalâhati’l-islâmiyye fi’l-Misbâhi’l-Munîr, (Kahire: Dâru’l-Âfâki’l-‘Arabiyye, 2002). Memduhoğlu, Adnan, Molla Mahmud Zokaydî ve “er-Risâle fî’d-Dâd ve’t-Tâ” Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2 (Siirt, 2015). Milaslı, İsmail Hakkı, İslam Dininde Etlerin Tezkiyesi, (İstanbul: Ahmet Sait Matbaası, 1933). Milaslı, İsmail Hakkı, Tezkiyetu’l-Luhûm fi’l-İslâm, (İstanbul: Matba’atu’l-‘Adl, 1341). Milaslı, İsmail Hakkı, Namazın Tebben Faydası, (İstanbul: Tahir Bey Matbaası,1909). Milaslı, İsmail Hakkı, Din-i İslâm ve Ulûm ve Funûn, (İstanbul: Der Sa’adet Numûne-i Tibâ’a, 1909). Radî, Muhammed b. El-Hasan, Şerhu’r-Radî ‘Ala’l-Kâfiye, (Riyad: Câmi’atu’lİmâm Muhammed b. Su’ûd el-İslâmiyye,1417/1996). Salnâme-i Nezâret-i Me’ârif-i Umûmiyye, (İstanbul: Dâru’t-Tibâ’ati’l-‘Âmire, 1316). Sevgili, Abid, Şeyh Mahmûd ez-Zokaydî ve “ed-Dâ’ ve’d-Devâ’” Adlı Eseri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dicle Üniversitesi, (Diyarbakır: 2011). Sevgili, Macit, Şeyh Mahmû Zokaydî’nin Antalya Sürgün Hatıraları, İbrâhim Hakkı ve Siirt Ulemâsı Sempozyumu, (İstanbul: Beyan Yay. 2008). Şertûnî, Sa’id b. ‘Abdullâh el-Hûrî, Mektebe Âyetullâh el-‘Uzmâ el-Mar’aşî enNecefî, (İran, 1403). Şeyh Fudayl, Menâkibu’l-Vâlidi’l-Üstâz eş-Şeyh Mahmûd ez-Zokaydî ve’l-Cedd eş-Şeyh Abdulkahhâr, el yazma, 1400/1980. Unalan, Abdullah, Molla Mahmûd es-Si’irdî “Dert ve Çare”, (İzmir: Albi yay. 2013). Tirmizî, Muhammed b. Îsâ Ebû Îsâ, Sünenu’t-Tirmizî I-V, Thk. Ahmed Muhammed Şakir, (Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts). Vecdî, Muhammed Ferîd, Dâire Ma’ârifi’l-Karni’r-Râbi’ ‘Aşar el-Hicrî el-‘İşrîn elMîlâdî, (Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1971). Zokaydî, Şeyh Mahmûd, et-Teb’îd ilâ Antalya ve’s-Seyâha fî Diyâri’l-İslâm, el yazma, 1343/1925. _____, Şeyh Mahmûd, Hulâsatu’l-Edeb fî Mekârimi’l-Ahlâki’l-Me’sûre min Seyyidi’l-‘Acem ve’l-‘Arab, el yazma, 1349. _____, Hulâsatu’n-Nuhbe fî Mustalahi’l-Hadîs, el yazma, 1355/1932. _____, Zokaydî, Şeyh Mahmud, es-Seyâhatu ilâ Beyrut, el yazma, 1922. _____, Tavdîhü’l-Mesalik fî Nesr Elfiyye ibn Mâlik, el yazma, 1929. _____, Risâle fi’l-Ferâid, el yazma, 1342. _____, Risale fi Resmi’l-Hatt, el yazma, 1342. _____, ed-Dâ ve’d-Devâ, el yazma, 1349/ 1929. _____, Risale fi Beyan Âdâbi’l-Mu’âşere, el yazma, 1349. _____, Şerhu’l-Ma’fuvvât li’l-Mullâ Halîl el-Is’irdî, el yazma, 1349. _____, Ba’d Mesâili’t-Talâk ve’l-Eymân, el yazma, 1352. _____, Risale fi’t-Telaffuz bi’t-Tâ ve’d-Dâd, el yazma, 1352. _____, Risâle fi’l-Eymân, 1352. _____, er-Risaletü’l-Arûdiyye ve’l-Kavâfiyye, el yazma, ts.. _____, İzâletu’ş-Şübeh fî Tezkiyeti’l-Luhûm fi’l-İslâm, el yazma, ts.. _____, Şerh ‘alâ Diyâ Basîreti’l-Kalbi’l-Arûf fi’t-Tecvîd ve’r-Resm ve Ferşi’l-Hurûf, el yazma, ts.. _____, Târîh Ensâbi’l-Enbiyâ, el yazma, ts.. _____, Kitâbu’l-Hutab, el yazma, ts..