Mal Alma İle Yapılan Tazîre Yönelik Usûlî Bir Bakış ve Fıkhî Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 613 - 635, 30.12.2020

Amer Aldershewı , Khaled İbrahim

Öz

Bu araştırma mal alma yoluyla yapılan tazîr konusunu ve bu konu altında zikredilen ama gerçekte tazirle bir ilgisi bulunmayan hususları incelemektedir. Burada tazîrle karıştırılan birçok husus bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi saz, put, çalgı aletleri ve bunlar gibi hoş karşılanmayan şeylerin itlafı hususudur. Hâlbuki bu husus tazîrden ayrılan müstakil bir mevzudur. Yine tazîrle karıştırılan bir diğer husus, rüşvet ile alınan sütün ve zaferanın dökülmesi gibi fasit şeylerin itlâfıdır. Hâlbuki bu itlâf; bir cânîye (suçluya) maksadının dışında kendisiyle muâmele edilmesi kabilindendir. Çünkü bu kişi rüşvet olan şeylerden yararlanmak istemiş fakat bu şeyler, bir cezâ olarak bu kişinin maksadının dışında imha edilmiştir. Binaen aleyh bu da bir önceki husus gibi farklıdır ve mal karşılığında yapılan tazîrle bir ilgisi yoktur. Bu karışıklık etkisiyle bazı âlimlere “malın alınması ile yapılan tazîr” görüşü isnâd edilmiştir ki bu ifade bu iddiayı red etmektedir. Dolayısıyla bu araştırma dört mezhebe göre “malın alınması ile yapılan tazîrin” caiz olmadığını fakat İbn Kayyim el-Cevzî’nin bunu caiz gördüğünü açıklamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tazîr., Mal karşılı., itlâf., cânî., rüşvet.

Kaynakça

• 1. İbn El-esiır, El-mubarrek bin muhammed El-çızri. El-nihaye fi ğarib El hadis. (ö. 606). 5 cilt. Th. dahır ahmed El-zeraui. Elmektebe El-islamiye. D.T. T.T.
• 2. İbn El-salıh, Abo Amro Osman bin Abd El-rahman El-şehırzeoi. Olom El-Hadis. (Ö. 643) 1 cilt. Th. dr. nureddin ıtır. Dar. El-fıkır. T.3. 1404/ 1983.
• 3. İbn El-giyem, Abu Abdullah Muhammed bin Abi bekır bin Eyuıp. El-turuk El-hukmıye fi El-siyasa El-şeraya. (Ö. 751). 2 cilt. dar El-cebel. T. 1418/1998.
• 4. İbn Hacer, Ahmed bin Ali. Tehzip El-tehzip. (Ö. 852). 12 cilt. Th. halil maemun şeyma- ali bin sıuıd. Dar. El marifa. T. 1. 1417/1996.
• 5. İbn Hacer, Ahmed bin Ali. Fetıh El-bari Şarıh Sahih El-buhari. (Ö. 852). 13 cilt. Beyrut: dar. El-marifa.
• 6. İbn Hanbel, Abu Abdullah Ahmed bin Muhammed bin Hanbel bin Hilal bin Esed EL-şişani. Musned El-imam Ahmed ibn Hanbel. (Ö. 241). 6 cilt. Muessese Gardaba.
• 7. İbn Abıdin, Muhammed Amin. Haşiye Red El-muhtar. (Ö. 1252). 6 cilt. Dar. El-fıkır, T.1. 1411/ 2000.
• 8. İbn Abd El-bar, Yusuf bin Abd El-bAr El-nemri. El-temhid lİma fi El-mautea mİn El-meani ve El-esanid. (Ö. 463). 26 cilt. Th. Mustafa bin Mhmed El-eleui. Uizara El-aokaf ve El-şıuın El-islamiye. T. 1387.
• 9. İbn Arafa El-dasugi, Muhammed bin Arafa El-dasugi. Haşiye El-dusgi ala El-şerıh El-kabir. (Ö. 1230). 4 cilt. Dar. El-fıkır .
• 10. İbn Ferhun, İbrahim bin Ali. Tebsiret El-hukam Fi Usul El-ekdiye Ve Menehic El-ehkam. (Ö. 799). 2 cilt. Mektebe El-kuliyat El-ezheriye.
• 11. İbn Kudama, Abdullah bin Ahmed bin Kadama. El-muğni. (Ö. 620). 10 cilt. Th. Abdullah bin El-hesen El-turki. Dar. Alem El-kutub. T.5. 1436/2005.
• 12. Abu Davud, Abu Dauıd Süleyman bin El-eşeas bin İshag bin Beşir bin Şedad bin Amro El-ezdi. Sunen Ebi Davud. (Ö. 275). 7 cilt. Th. muhammed mıhiyedin abd El_hamid. Beyrut: El-mektebe El-asriye.
• 13. El-isneui, Abd El-rahim El-hesen. Nihayet El-sul fi Şerıh Minhac El-uısul İla İlim Elısuıl. (Ö. 772). 1 cilt. Th. Şaban Muhammed İsmail. Dar. İbn Hezem. T.1. 1420/1990.
• 14. El-buhari, Muhammed bin İsmail Abu Abdullah El-buhari El-ceafi. Sahih El-buhari. (Ö. 256). 1 cilt. Th. Muhammed Zehir bin Nasır El-nasır. Dar. Tauk El-necat. T.1. 1422H.
• 15. El-behueti, Mensuır bin Yunus El-behueti. Keşaf El-kinea En Meten El-iknea. (Ö. 1051). 15 cilt. Th. Lecneh Muhtesseh. T.1. 1412/1997.
• 16. El-boti, Muhammed Said Ramadan. Muhadarat fi El-fıkıh El-mukarn. 3 cilt. Dimeşk: Dar. El-fıkır. 1422/2001.
• 17. El-bihki, Ahmed bin Huseyın bin Ali bin Musa El-harasani. El-sunen El-kubra. (Ö. 458). 11 cilt. Th. Muhammad Abdulkadır Ata. Betryt: dar el-kutub el-ilmiyeh. T.3. 1424/2003.
• 18. El-hakım, Muhammed bin Abdullah bin Muhammed bin Hamdeuih bin Neiım bin El-hukım El-dubi El-dahmani El-nisaburi. El-mustedrık ala El-sahihin. (Ö. 405). 4 cilt. Th. Beyrut: dar El-kutub elılmiye, tahgig: Mustafa Abudlkadır ada, T.1. 1411/1990.
• 19. El-hatip El-şerbini, Şemıseddin Muhammed bin Ahmed El-hatip El-şerbini El-şafiei. Muğni El-muhtac ila Marifa Meani Elfaz El-minhac. (Ö. 977). 6 cilt. Dar. El-kutub El-ilmiye. T.1. 1415/1994.
• 20. El-durini, Muhammed Fethi. El-fıkeh El-mukaren. Menşurat camiea dimeşık.
• 21. El-dımyati, Abu Bekır Osman bin Muhammed bin Şeta El-dımyadi. İana El-talibeyın Ala Hel Elfaz El-muayen. (Ö. 1310). 4 cilt. Dar. İhyea El-turas El-ıslami.
• 22. El-derşevi, Muhammed Cuneyıd El-derşevi. El-huriye El-ıktisadiye ve Meda Sultan El-devle fi Tekiidiha fi El-şeriea El-islamiye. 1 cilt. ETruha dıktorah min kuliye El-şeriea fi camiet dimeşıK, 1422/2001.
• 23. El-zehebi, Muhammed bin Ahmed bin Osman El-zehebi. Mizan El-iatidal fi Nekıd El-rical. (Ö. 748). 4 cilt. Th. Muhammed Elbicaui. Dar. İhyea El-ktub El-arabiye _isa Elbabi El-halabi T. 1382/1963.
• 24. El-razi, Muhammed bin Omer bin El-hesen bin El-huseyın. Mefatih Elğeyıb =Eltefsir Elkebir. (Ö. 606). 32 cilt. beyrut: dar. İhiyea El-turas El-arabi. T.3. 1420.
• 25. El-razi, Muhammed bin Abi Bekır. Muhtar El-sahah. (Ö. 666). 1 cilt. Th. Muhammed Hatır. Mektebe lübnan. T. Cedide. 1415/1995.
• 26. El-razi, Muhammed Omer El-huseyın. El-mehsuıl fi İlim Usuıl El-fıkeh. (Ö. 606). 2 cilt. Th. Taha Cabır. Muesese El-risala. T.2. 1412/1992.
• 27. El-zerga, Mustafa El-zerga. El-medhel El-fıkhi El-am. T. 1413/1998.
• 28. El-şatibi, İbrahim bin Musa bin Muhammed El-ğernadi. El-İatisam. (Ö. 790). 2 cilt. Mısır: El-mektebe El-esriye.
• 29. El-şeokani, Muhammed bin Ali. Neyl El-eotar Min Esrar Munteke El-ehbar. (Ö. 1250). 8 cilt. Th. Ahmed El-seyıd. Dar. Alem El-kutub. T.1. 1419/1999.
• 30. El-seneani, Muhammed bin İsmail. Subul El-selam Şerıh Buluuğ El-meram min Cemıa Edılet El-ehkam. (Ö. 1182). 2 cilt. Dar. El-kitab El-arabi. T.1. 1418.
• 31. Eode, Abdulkadir. El-teşriea El-cenaii El-islami Mukarenen Bılkanun El-uedıi. dar. İhiyea El-turas El-arabi. T.4. 1405/1985.
• 32. El-ğezali, Abo Hamid Muhammed bin Muhammed. Şifea El-ğelil fi Beyan El-şubıh Uelmehil ve Mesalık El-telil. (Ö. 505). 1 cilt. Beyrut: dar. El-kutub El-ilmiye. T.1. 1420/1999.
• 33. Kılubi ve Omeyra, Ahmed Selameh ve Ahmed El-berlisi. Haşeyte Kelyubi ve Omeyra ala Şerıh El-elama Celal El-din El-mehli ala Minhac El-talibeyın lilneueui. (Ö957). 4 cilt. dar. El-fikir. T. 1415/1995.
• 34. El-kemati, Hemit Muhammed. El-ukubat El-maliye beyne El-şeriye ve El-kanun. Libya. El-menşea El-ama Lilneşır ve Teuziea ve iealan. T.1. 1395/1986.
• 35. Macid Abu Rahıya. Hukum El-teazir Biehz Almal. Mektebe El-eksa. T.1. 1407/1986.
• 36. El-mergınanı, Ali bin ebi bekır El_ferğni. El_hidayeh Şerh Bidayet El_mubtedi. (ö. 593). 4 cil. Th. Muhammad fuat Abdulbaki. Beyrut: dar. İhya El-turas El-arabi.
• 37. Muslum, Muslum bin El-hecac Abu El-hesen Elkuşeyri El-nisaburi. Sahih Muslim. (Ö. 261). 5 cilt. Th. Muhammed Fuaad Abd El-baki beyrut: dar. İhya El-turas El-arabi.
• 38. Nejib, Ahmet Sed El-zrayi inde El-sadeti El-malikiyeti. Mecelleh Katır El-neda. S. 20.
• 39. El-nesaei, Ahmed bin Şuaeyıb bin Ali El-heresani. El-sunen Elkubra. (Ö. 303). 12 cilt. Th Hesen abd elmuneam şelbi. Beyrut: Muesese El-risale. T.1. 1421/2001.
• 40. El-neueui, Yehya bin Şeref El-neueui. El-mecmuea Şerıh El-mehzeb. (Ö. 676). 23 cilt. Dar. El-fikir.
• 41. El-neueui, yehya bin şeref Elneueui. Şerıh El-neuei ala sahih muslum. (Ö. 676). 9 cilt. Beyrut. İhyea El-turas El-arabi. T.2. 1392.