2023 Cumhurbaşkanlığı Seçim Sürecinde Siyasal Söylem: Meral Akşener Örneği

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 82 - 100, 30.06.2024

Ayşe Çelikbaş Aykut

Öz

Siyasal iletişim sürecinde, siyasal aktörlerin ideolojik bir söylem geliştirmesi ve bunun geniş kitlelere yayılması noktasında çok çeşitli iletişim ortamlarından ve yöntemlerinden faydalanması söz konusudur. Özellikle günümüz dijital dünyasında sosyal medya platformları bu amaca hizmet etmekte ve siyasi aktörler için kitlelere daha hızlı ulaşmalarını sağlamaktadır. İster geleneksel medya ister dijital medya olsun siyasal iletişim sürecinde retorik ikna amaçlı yürütülen faaliyetlerde ana çatıyı oluşturabilmektedir. Retorikten propagandaya dönüşmüş olan ikna etme sanatının siyasal iletişimin bir aracı haline gelmesi noktasında, 2023 Türkiye Cumhurbaşkanlığı ve Türkiye Genel Seçim sürecindeki krizin ayrıntılı analiz edilmesi önemlidir. Siyasi krizin nedeni Millet İttifakı’nın ortaklarından İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in ittifaktan seçime çok yakın bir tarihte ayrılması ve tekrar ittifaka geri dönmesidir. Bu çalışma, 2023 Cumhurbaşkanlığı seçim döneminde Meral Akşener’in Altılı Masa’dan ayrılması sonrasında yapmış olduğu basın açıklaması ve konuya ilişkin katıldığı YouTube programında üretmiş olduğu siyasal söylemleri siyasal iletişim bağlamında eleştirel olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Nitel araştırma yönteminin benimsenmiş olduğu araştırmanın deseni durum çalışmasıdır. Konuşma metinleri T. Van Dijk’in eleştirel söylem analizi metodu ile incelenerek, Akşener’in söylemlerindeki retorik unsurların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Analizi yapılan metinlerde anlamı güçlendirmek, hatta seçmenine Altılı Masa’dan ayrılışının ‘haklı’ gerekçelerini sunmak amacıyla, kelime seçimi ve cümle yapılarının özenle seçildiği tespit edilmiştir. Konuşmacı, Aristo retoriğini oluşturan Ethos, Pathos ve Logos’un tüm unsurlarını metnin tamamında kullanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Retorik, Siyasal iletişim, Eleştirel söylem analizi

Political Discourse in the 2023 Presidential Election Process: The Meral Akşener Example

Öz

In the political communication process, it is essential for political actors to develop and disseminate ideological discourse to the masses. Social media platforms, in today's digital world, facilitate this by reaching large audiences quickly and effectively. Rhetoric plays a significant role in political communication, especially when combined with propaganda and persuasion techniques. This study examines these techniques in the context of the 2023 Turkish Presidential and General Elections. The political crisis under scrutiny is Meral Akşener, the leader of the Good Party, leaving and then rejoining the “Millet İttifakı” (Nation Alliance) shortly before the election. The study aims to critically analyze Akşener's political discourses during the 2023 Presidential election, following her departure from the Altılı Masa (“Six-Party Table”) group, as conveyed in her press statements and YouTube appearances. Using a qualitative case study approach, T. Van Dijk's critical discourse analysis method was applied to her speeches to identify rhetorical elements. The analysis revealed that her word choice and language structure were carefully selected to justify her departure to her voters. Her speeches incorporated Aristotle's rhetorical elements—Ethos, Pathos, and Logos—throughout the texts to enhance the persuasiveness and convey her "just" reasons for leaving the alliance.

Anahtar Kelimeler

Rhetoric, Political communication, Critical discourse analysis

Kaynakça

• Aristoteles. (2013). Retorik. Yapı Kredi Yayınları.
• Aziz, A. (2013). Siyasal iletişim. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Barlett, L., & Vavrus, F. (2021). Nitel araştırmalarda örnek olay yöntemi. Anı Yayıncılık.
• Bayır, B. (2023, Mart 6). Kriz aşıldı, Akşener masaya döndü [Video]. Medyascope. https://medyascope.tv/2023/03/06/kriz-asildi-aksener-masaya-dondu/
• Bekiroğlu, O. (2020). Türkiye'de siyasal iletişim tek parti'den çok partili döneme. Literatürk Yayınları.
• Binark, M. (2007). Yeni medya çalışmaları. Kalkedon Yayınları.
• Çakmak, F. (2019). Medyada dezenformasyon sorunsalı ve manipülasyonun gücü: ideoloji ve söylem açısından seçim haberlerinin siyasal iletişimdeki rolü. Selçuk İletişim, 12 (2), 1127-1154. https://doi.org/10.18094/josc.596861
• Çankaya, E. (2019). Siyasal iletişim Dünya'da ve Türkiye'de. İmge Kitabevi.
• Fatih Altaylı (2023, Eylül 6). Bundan Sonra İttifak Mümkün mü? [Youtube]. https://www.youtube.com/watch?v=tQzywBuB8Xs&t=1s
• Gazete Duvar. (2023, Ocak 31). Ortak politikalar mutabakat metni. Gazete Duvar. https://s.gazeteduvar.com.tr/storage/files/documents/2023/01/30/mutabakatname-altili-masa-uhQH.pdf
• Göksu, O. (2019). Medyatik bir siyasal söylem örneği: balkon konuşmalarının içerik ve söylem analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (62), 1289-1303. 10.17719/jisr.2019.3138
• Güngör, N. (2016). İletişim kuramlar yaklaşımlar. Siyasal Kitabevi.
• Jowett, G. S., & O'Donnell, V. (2017). Propaganda ve ikna. Artes Yayınları.
• Kılıçarslan, E. (2022). Siyasal İletişim Bağlamında Muhafazakâr Kadın Liderlerin İdeolojik Söylemleri Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 6 (15), 60-77.
• Köker, E. (2016). Politikanın iletişimi, iletişimin politikası. İmge Kitabevi.
• Lilleker, D. G. (2013). Siyasal iletişim temel kavramlar. Kaknüs Yayınları.
• Mutlu, E. (2017). İletişim sözlüğü. Ütopya Yayınları.
• NTV. (2023, Mart 3). Meral Akşener 6'lı masadan kalktı: Dayatmaya boyun eğmeyeceğiz [Video]. https://www.ntv.com.tr/2023-secim/meral-aksener-6li-masadan-kalkti-dayatmaya-boyun-egmeyecegiz,8IBE2QotNUivZs7Zf5U63A
• Özçetin, B. (2021). Medyatikleşme ve gösteri çağında siyasal iletişim: yeni mecralar, yeni aktörler, yeni kurallar. Y. Ç. Ünlü, & İ. Özdemir (Ed.), Siyasal iletişim politik olanı düşünmek ve araştırmak (ss. 9-32). Siyasal Kitabevi.
• Özer, Ö. (2022). Eleştirel söylem çözümlemesi: haber örnekleri üzerinden bir inceleme. Etkileşim Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (9), 36-54. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2022.5.9.154
• Özüdoğru, M. (2016). Eleştirel söylemden eleştirel okumaya. Anı Yayıncılık.
• Tokgöz, O. (2014). Siyasal iletişimi anlamak. İmge Kitabevi.
• Tokgöz, O. (2015). İletişim kuramlarına anlam vermek. İmge Kitabevi.
• Ünür, E. (2024). Siyasal pazarlama süreçlerinde dijital kampanyalar: 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26 (1), 139-176. https://doi.org/10.16953/deusosbil.1375357
• Van Dijk, A. T. (1983). Discourse analysis: Its development and application to the structure of news. Journal of Communication, 33 (2), 20-43. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.1983.tb02386.x
• Van Dijk, J. (2004). Digital media. D. M. John D.H. Downing (Ed.), The sage handbook of media studies (ss. 145-163). Sage Publications.
• Van Dijk, J. (2010). Söylem ve iktidar. Ayşe Çavdar Aylin B. Yıldırım (Ed.), Nefret suçları ve nefret söylemi (ss. 9- 41). Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Yeğen, C. (2022). Siyasal iletişim propaganda ve ulusal kimlik. Kriter Yayınları.
• Yeğin, M. O. (2023). Nefret söylemi bağlamında Youtube: 'komik' etiketli video paylaşımları üzerine bir inceleme. M. Temel, & Ö. F. Koçak ;(Ed.), Dijital çağda iletişim, kültür ve medya II (ss. 115-144). Çizgi Yayınevi.
• Zeybek, B. (2022). Siyasal reklam ikna ve retorik. Beta Yayınları.