THE FACE OF THE OTHER IN YEŞİM USTAOĞLU'S FILMS (1999-2016): AN ALTERNATIVE READING THROUGH LEVINAS'S CONCEPT OF RESPONSIBILITY

Yıl 2021, , 207 - 230, 08.10.2021

Melis Öneren Özbek

https://doi.org/10.32001/sinecine.862086

Cited By: 1

Öz

Yeşim Ustaoğlu, one of the most prominent auteur directors in New Turkish Cinema, has generated significant debate through her films concerning how “the Other” has been represented in Turkish society past and present—from the fall of the Ottoman Empire through the establishment of the Republic of Turkey and on to the political and cultural environment of today—and the question of responsibility as it relates to such representations. The aim of this paper is to stress that the themes in Ustaoğlu’s films cannot be limited to those of identity, journey, and belonging. In contrast to other treatments of Ustaoğlu’s cinematic work, the present study argues that the narratives of her films are built around the concept of responsibility for the Other, which grants them a uniquely broad perspective on Turkey’s relationship to its diverse “Others.” In this respect, this study examines identity, a central concept in New Turkish Cinema, within the context of relationships with the Other, as depicted in the films of Yeşim Ustaoğ- lu (1999–2016). In doing so, it addresses the Other from a novel perspective: not that of the usual historical and gender-oriented viewpoints, but rather that of Levinas’s theory of ethics and the Other, which appears as the central source of a change in the constitution of subjectivity, as seen in the trajectories of several main characters in Ustaoğlu’s films. This study thus aims to discuss how the selected films can be read in light of this concept of responsibility.

Anahtar Kelimeler

Yeşim Ustaoğlu, identity, the Other, Levinas, New Turkish Cinema

YEŞİM USTAOĞLU FİLMLERİNDE ÖTEKİNİN YÜZÜ (1999-2016): LEVİNAS'IN SORUMLULUK KAVRAMI ÜZERİNDEN ALTERNATİF BİR OKUMA

Öz

Yeni Türkiye Sinemasının önde gelen auteur yönetmenlerinden Yeşim Ustaoğlu filmlerinde Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşünden Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna kadarki dönemde ve bugünün politik ve kültürel çevresi ışığında sorumluluk kavramı bağlamında “Ötekiyi” nasıl temsil ettiği ile kayda değer bir tartışma yaratmıştır. Bu çalışmanın amacı, Ustaoğlu’nun filmlerinin yalnızca kimlik, yolculuk, ve aidiyet gibi kavramlar ile sınırlandırılamayacağını ortaya koymaktır. Ustaoğlu sineması üzerine yapılan birçok incelemenin aksine bu çalışma filmlerin anlatılarının ötekiye karşı olan sorumluluk hissi üzerinden inşa edildiğini ve böylelikle daha geniş bir perspektiften Türkiye’nin çeşitli “ötekileri” ile ilişkisini gösterdiğini savunmaktadır. Bu bağlamda, bu çalışmada Yeni Türkiye Sinemasının ana kavramlarından biri olan kimlik konusu Yeşim Ustaoğlu filmlerindeki (1999-2016) öteki ile olan ilişkisini üzerinden incelenmiştir. Ancak burada başka bir ötekinin temsili sunulmaktadır. Ötekinin temsili tarihsel ve toplumsal cinsiyetçi görüşler üzerinden değil, aksine ötekinin Levinas’ın öteki ve etik anlayışından yola çıkarak ana karakterlerin kendi kimliklerini oluşturmalarında merkezi bir rol oynayan bir karakter olduğu ortaya konmuştur. Böylelikle de bu seçili filmlerin sorumluluk kavramı üzerinden nasıl okunabileceği tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yeşim Ustaoğlu, kimlik, Öteki, Levinas, Yeni Türkiye Sineması

Kaynakça

• Akça, K. (2008, September 29). Yeşim Ustaoğlu filmini anlatıyor. Radikal. http://www.radikal.com.tr/kultur/yesim-ustaoglu-filmini-anlatiyor-900994/
• Altınay, A. G. (2007). Ebru: Reflections on water. In A.G. Altınay (Eds.), Ebru: Reflections of Cultural Diversity in Turkey (pp. 19–25). Metis.
• Arslan, M. (2009). Yeşim Ustaoğlu – Su, Ölüm ve Yolculuk. Agora.
• Arslan, M. (2010). Yeşim Ustaoğlu Filmlerinin Auteur Kuramı Açısından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arslan, S. (2010). Cinema in Turkey. Oxford University Press.
• Atam, Z. (2010). Yeni Sinemanın Dört Kurucu Yönetmeni: Yeşim Ustaoğlu, Zeki Demirkubuz, Derviş Zaim, Nuri Bilge Ceylan. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başcı, P. (2015). Gender and memory in the films of Tomris Giritlioğlu and Yeşim Ustaoğlu. New Perspectives on Turkey, 53, 137–171. DOI: http://doi.org/10.1017/npt.2015.21
• Bernasconi, R. (2004). What is the question to which ‘substitution’ is the answer? In S. Critchley & R. Bernasconi (Eds.), The Cambridge Companion to LEVINAS (pp. 234–251). Cambridge University Press.
• Butler, J. (1999). Gender Trouble. Routledge.
• Chambers, I. (1994). Migrancy, Culture, Identity. Routledge.
• Critchley, S. (1992). The Ethics of Deconstruction. Derrida and Lévinas. Basil Blackwell.
• Çur, A. (2005). Kadınlar: Taşranın Yurtsuzları. İletişim.
• De Beauvoir, S. (2011). The Second Sex. (Constance Borde and Sheila Malovany-Chevallier, Trans.). Vintage Books.
• Dönmez-Colin, G. (2010). Women in Turkish cinema: Their presence and absence as images and image makers. Third Text, 24(1), 91–105. DOI: https://doi.org/10.1080/09528820903488976
• Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity: Self and society in the late modern age. Stanford University Press.
• Gürbilek, N. (2001). Vitrinde Yaşamak 1980’lerin Kültürel İklimi (3. Baskı). Metis.
• Kadıoğlu, A. (1999). Cumhuriyet İradesi Demokrasi Muhakemesi. Metis.
• Koksal, O. (2016). Aesthetics of Displacement: Turkey and its Minorities on Screen. Bloomsbury.
• Levinas, E. (1991). Totality And Infinity: An Essay On Exteriority (4th Edition). (Alphonso Lingis, Trans.). Kluwer Academic Publishers. (Original work published 1961).
• Levinas, E. (1996). Substitution. In A. Peperzak, S. Critchley and R. Bernasconi (Eds.), Emmanuel Levinas: Basic Philosophical Writings (pp. 79–96). Indiana University Press. (Original work published 1968).
• Levinas, E. (1998). Entre nous: On Thinking–of–the-Other (Michael B. Smith and Barbara Harshav, Trans.). Colombia University Press. (Original work published 1991).
• Levinas, E. (2001). Existence and Existents (2nd Edition). (Alphonso Lingis, Trans.). Duquesne University Press. (Original work published 1978).
• Millett, K. (1971). Sexual Politics. Granada.
• Monceau, N. (2001). Confronting Turkey’s Social Realities: An interview with Yeşim Ustaoğlu. Cineaste, 26(3), 28–30. https://www.jstor.org/stable/41689363
• Öztürk, S. R. (2004). Sinemanın “Dişil” Yüzü: Türkiye’de Kadın Yönetmenler. Om.
• Öztürk, S. R. (2010). Hard to bear: Women’s burdens in the cinema of Yeşim Ustaoğlu. In F. Laviosa (Eds.), Visions of Struggle in Women’s Filmmaking in the Mediterranean (pp. 149–164). Palgrave Macmillan.
• Öztürkmen, A. (2006). Remembering conflicts in a Black Sea town: A multi-sited ethnography of memory. New Perspectives on Turkey, 34, 93–115. DOI: https://doi.org/10.1017/S0896634600004398
• Robins, K. & Aksoy, A. (2000). The national question and Turkish cinema culture. In M. Hjhort & S. Mackenzie (Eds.), Cinema and Nation (pp. 191–209). Routledge.
• Suner, A. (2005). Hayalet Ev Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. Metis.
• Suner, A. (2009). Silenced memories: Notes on remembering in New Turkish Cinema. New Cinemas: Journal of Contemporary Film, 7(1), 71–81. DOI: https://doi.org/10.1386/ncin.7.1.71_1
• Suner, A. (2010). New Turkish Cinema: Belonging, Identity and Memory. I. B. Tauris.
• Süalp, T.A. (2014). Cinema of thresholds, without gravity, under urgent times: Distant voices, still lives. In M. Akser & D. Bayrakdar (Eds.), New Cinema, New Media: Reinventing Turkish Cinema (pp. 238–252). Cambridge Scholars Publishing.
• Ustaoğlu, Y. (Director). (1988). Bir Anı Yakalamak [To Catch a Moment] [Short Film].
• Ustaoğlu, Y. (Director). (1989). Magnafantagna [Big Fantasy] [Short Film].
• Ustaoğlu, Y. (Director). (1990). Düet [Duet] [Short Film].
• Ustaoğlu, Y. (Director). (1992). Otel [Hotel] [Short Film].
• Ustaoğlu, Y. (Director). (1994). İz [The Trace] [Film]. Mine Film.
• Ustaoğlu, Y. (Director). (1999). Güneşe Yolculuk [Journey to the Sun] [Film]. İstisnai Filmler ve Reklamlar, et.
• Ustaoğlu, Y. (Director). (2004). Bulutları Beklerken [Waiting for the Clouds] [Film]. Silkroad Production, et.
• Ustaoğlu, Y. (Director). (2008). Pandora’nın Kutusu [Pandora’s Box] [Film]. Ustaoğlu Film Yapım, et.
• Ustaoğlu, Y. (Director). (2012). Araf [Somewhere In Between] [Film]. Catherine Dussart Productions, et.
• Ustaoğlu, Y. (Director). (2016). Tereddüt [Clair Obscur] [Film]. Ustaoğlu Film Yapım, et.