BİR MEDYALARARASILIK KATEGORİSİ OLARAK MEDYA DEĞİŞİMİ: GÖLGESİZLER ROMANINDAKİ ÜST KURMACA DÜZLEMİNİN FİLME AKTARIMI

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 1, 63 - 81, 13.03.2019

Cemal Sakallı , Asuman Akemoğlu

https://doi.org/10.32001/sinecine.537118

Cited By: 2

Öz

Son yıllarda sanat, bilim ve teknolojinin etkileşimine dayanan işlerin üretilmesi; yeni medyanın sanatın ortamı veya malzemesi olarak kullanılması; geleneksel olarak sınıflandırılmış sanat disiplinleri ile tüm bunlar arasındaki karşılıklı ilişkiler günümüz sanatının medyalararası biçimlenişinin göstergelerindendir. Bu durum medyalararasılık kavramının doğmasına ve medyalararası çalışmaların artmasına da zemin hazırlamıştır. Bu çalışmada “medyalararasılık” ve onun alt kategorisi olan “medya değişimi” kavramları tartışılmış, Hasan Ali Toptaş’ın Gölgesizler romanıyla sinemaya uyarlanan Gölgesizler (Ümit Ünal, 2009) filmi bu bağlamda ele alınmıştır.

Toptaş’ın Gölgesizler romanı zihinsel-imgesel bir kurgunun ürünüdür. Romanın zihinsel- imgesel kurguyla oluşturulan bir anlatı olduğu, romanda üst kurmaca tekniğiyle belirginleştirilmiştir. Bu çalışmada Gölgesizler’in üst kurmaca düzleminin sinemada görüntüye dönüştürülmesi, sinemanın ifade araçlarıyla anlatılması “medya değişimi” çerçevesinde incelenmiştir.

İncelemede romanın üst kurmaca düzleminin öncelikle yazarın filme dâhil edilmesi, genel olarak ise montaj, aksesuar kullanımı, ses köprüleri, yakın plan, açı-karşı açı çekimleri gibi sinemaya özgü anlatım olanakları doğrultusunda filme aktarıldığı, bu durumun ise medya değişimi kavramına denk geldiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Medyalararasılık, medya değişimi, edebiyat uyarlamaları, Gölgesizler romanı, Gölgesizler filmi

Media Transformation as a Category of Intermediality: Adaptation into Film of the Metafictional Stage of the Novel The Shadowless

Öz

Production of works based on an interaction of art, science, and technology in recent years; use of new media as an ambience or material of art; traditionally classified arts disciplines; and mutual relations between all the above are among the indications of the intermedial configuration of contemporary art. This situation has paved the way for the emergence of the concept “intermediality” and enhancement of intermedial studies. By examining “intermediality” and its subcategory “media transformation,” this study analyzes the movie Gölgesizler (The Shadowless) which was adapted from the novel by Hasan Ali Toptaş.

The novel is a production of mental and imaginary fiction employing a “metafictional” technique. This study deals with the adaption of the novel’s metafictional stage into moving images and their narration through the means of cinematic expression within the scope of “media transformation.”

The study points out that the novel’s metafictional stage was adapted into a movie firstly through the involvement of the author and secondly through cinematic means of narration such as montage, sound bridges, close-shot, and angle-contrast angle, thus effecting a media transformation.

Anahtar Kelimeler

Intermediality, media transformation, literary adaptations, the novel The Shadowless, the movie The Shadowless

Kaynakça

• Aslanyürek, S. (2014). Senaryo Kuramı (4. Baskı). İstanbul: Agora. Aykın, C. (1983). Batı Toplumlarında Roman ve Sinema İlişkileri II, Türk Dili, 383, 482-503.
• Çakır, S. (2003). Türk Sinemasının Edebiyat ile Olan İlişkileri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çetin, Z. (1999). Bir Anlatı Formu Olan Romanın Sinemaya Uyarlanması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çetin Erus, Z. (2005). Amerikan ve Türk Sinemalarında Uyarlamalar Karşılaştırmalı Bir Bakış. İstanbul: Es.
• Glaser, S. A. (2009). Dynamics of Intermedial Inquiry, S. A. Glaser (Ed.), Media Inter Media Essays in Honor of Claus Clüver (s. 11-31). Amsterdam-New York: Rodopi.
• Kayaoğlu, E. (2006). Murathan Mungan’ın Paranın Cinleri’nde Medyalararasılık. M. Karakuş ve M. Oraliş (Yay. Haz.). Bellek, Mekân, İmge Prof. Dr. Nilüfer Kuruyazıcı’ya Armağan. (s. 103-111). İstanbul: Multilungual.
• Kayağlu, E. (2009). Medyalararasılık Edebiyat Biliminde Yeni Bir Yaklaşım. İstanbul: Selenge.
• McLuhan, M. (2005). Yaradanımız Medya. (Ü. Oskay, Çev.). İstanbul: Merkez. (Özgün eser 1967 tarihlidir).
• Oktuğ, M. (2008). Sinemada Anlatı: Senaryo. İstanbul: Galata. Onaran, A. Ş. (1985, Şubat). Sinema ve Sanatlar. VideoSinema, 8, 79-84.http://sinematek.tv/videosinema-1985-sayi-8/
• Pasolini, P. P. (1967). Senaryo: Başka Yapıya Yönelen Bir Yapı. Yeni Sinema, 7, 10-14.
• Rajewsky, I. O. (2006). Intemediality, Intertextuality and Remediation: A Literary Perspective on Intermediality. remediér [özel sayı]. Intermédialités: Histoire et Théorie des Arts, des Lettres et des Techniques, 6, Autumn, s.43-64. http://cri.histart.umontreal.ca/cri/fr/ intermedialites /p6/ pdfs / p6_rajewsky_text.pdf
• Rajewsky, I.O. (2010). Border Talks: the Problematic Status of Media Borders in the Current Debate About Intermediality. L. Elleström, J. Bruhn, S. Bruhn, C. Clüver, C. Ljungberg, S. Mariniello, J. Müller ve V. Lobillard (Eds). Media Borders, Multimodality and Intermediality (s. 51-68). New York: Palgrave Macmillian.
• Sakallı, C. (2012). Karşılaştırmalı Yazınbilim ve Yazınlararasılık/ Sanatlararasılık Üzerine (2. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Schröter, J. (2011). Discourses and Models of Intermediality, Comparative Literature and Culture, 13. http://docs.lib.purdue.edu/ clcweb/ vol13 /iss3/3/
• Sönmez, N. (1996). Sinemayla Edebiyatın Kimlik Savaşı. Varlık, 1060, 16-18.
• Toptaş, H. A. (2011). Gölgesizler (7. Baskı). İstanbul: İletişim.
• Ünal, Ü. (Yönetmen). (2009). Gölgesizler [Film]. Türkiye: Narsist Film.