ARI KOVANININ RUHU FİLMİNİN İKONOLOJİSİ

Yıl 2015, Cilt: 6 Sayı: 1, 29 - 56, 15.03.2015

Fikret Zorlu

https://doi.org/10.32001/sinecine.540269

Öz

Bu çalışma, Arı Kovanının Ruhu (El Espíritu de la Colmena, 1973) filmindeki imgelerin anlamlarını ve
yönetmen Victor Erice’nin ima etiği düşünceleri araştırmaktadır. Filmde iç savaş sonrasında İspanya’da,
bir ailenin yaşamından kesit sunulmaktadır. Kastilya kırsalında geçen öyküde, Ana adlı bir çocuğun
çevresinde karşılaştığı nesne, kişi ve durumları keşfetmesi, ailedeki bireylerin duyguları işlenmektedir.
Film, arı kovanı ve Frankenstein gibi metafor simgelerle tarihteki bazı resim, film ve öykülere atıfta bulunur.
Ailenin yaşadığı evdeki Barok dönemi tabloları, yönetmenin gelenekle bağı ve örtük düşünceleri
olduğunu göstermektedir. Filmdeki anlamların ve yönetmenin düşüncelerinin kavranabilmesi için, sanat
ve düşünce tarihine yönelik araştırmalar gerektiren Panofsky’nin ikonolojik çözümleme yönteminden
yararlanılmıştır. İlk bölümde filmde dikkat çeken bazı imge ve ifadeler seçilmiş, bunların ikonografik
çözümlemesi yapılmıştır. Sonraki aşamada filmde ima edilen bazı kavramlar ve yönetmenin bu
kavramlarla ilişkili düşünceleri irdelenmiştir. Filmde kullanılan simgeler, analojiler ve metaforlar üzerinden
başlatılan araştırmanın sonunda, dayanışmacı toplumsal yapılanmayı temsil eden kovan metaforunun
çeşitli toplumsal anlamları da tartışılmıştır. Filmde kullanılan imge ve şiirsel ifadelerden yola çıkılarak
yönetmenin resim, şiir, öykü ve filmlerdeki atıfları araştırılmıştır. Yönetmen, izleyiciyi resim, edebiyat,
sinema, kültürel entomoloji ve mekân tasarımı konularında araştırma yapmaya yöneltmektedir. Bu
yazı, filmin renginden, ışığından, dokusundan, duygu penceresinden ve meselesinden başlayarak sanat
tarihine, kültürel entomolojiye ve mimarlığa uzanan bir değerlendirme sunmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Victor Erice, kovan ruhu, ikonolojik çözümleme

THE ICONOLOGY OF THE SPIRIT OF THE BEEHIVE

Öz

This study investigates the meanings of the images in The Spirit of the Beehive (El Espíritu de la
Colmena,1973) and the ideas of the director Victor Erice implicit in the film. The film deals with the life
of a family in Spain after the Civil War. The story is about a young girl, Ana, and her family members,
who live in the rural part of Castilla. Ana discovers some objects, personalities and situations in her
surroundings, like the beehive, the film Frankenstein, and other metaphors and symbols that refer to
certain paintings, films and stories in history. The Baroque paintings in the house, for example, reveal
the director’s link to tradition. In order to understand the meanings in the film, and the ideas of the
director, this study employs the iconological analysis method of Panofsky. In the first part, the article
provides an iconographic analysis of images and expressions. Then it investigates the implicit concepts
of the film and related ideas of the director. It concludes with a discussion of other interpretations of
the beehive metaphor, which is usually regarded as a motif of the solidarity in social organisation. The
discussion of Victor Erice’s references to painting, literature, cinema, cultural entomology, and spatial
design, elucidates the color, light, texture, emotional frame, and problematics of the film. 

Anahtar Kelimeler

Victor Erice, the spirit of beehive, iconological analysis

Kaynakça

• Arendt, H. (1970). On Violence. New York: Harcourt.
• Baker, U. (2012). Kanaatlerden İmajlara - Duygular Sosyolojisine Doğru (H. K. Abuşoğlu, Çev.). İstanbul: Birikim.
• Camino, M. M. (2007). War, Wounds and Women: The Spanish Civil War in Victor Erice’s El espíritu de la colmena and David Trueba’s Saldados de Salamina. International Journal of Iberian Studies, 20 (2), 91-104.
• Camus, A. (1983). Veba (N. Tanyolaç Öztokat, Çev.). İstanbul: Can (Özgün eser 1947 tarihlidir).
• Cela, C.J. (2000). Arı Kovanı (A. Güçlü, Çev.) . İstanbul: Can (Özgün eser 1951 tarihlidir).
• Curry, R. K. (1996). Clarifying the Enigma: ‘Reading’ Víctor Erice’s El espíritu de la Colmena. Bulletin of HispanicStudies, 83, 269–75.
• Cündioğlu, D. (2012). Sanat ve Felsefe. İstanbul: Kapı.
• Dostoyevski, F. (2013). Yeraltından Notlar (M. Özgül, Çev.). İstanbul: İletişim (Özgün eser 1864 tarihlidir).
• Ehlich, L.C. (1995). Interior Gardens: Victor Erice’s “Dream of Light” and the “Bodegon” Tradition. Cinema Journal, 34 (2), 22-36.
• Erice, V. (Yönetmen). (1973). El Espíritu de la Colmena (Arı Kovanının Ruhu) [Film]. İspanya: Elías Querejeta.
• Erice, V. (Yönetmen). (1983). El Sur (Güney) [Film]. İspanya: Emilio Basaldua.
• Erice, V. (Yönetmen). (1992). El sol del Membrillo (Ayva Ağacı Güneşi) [Film]. İspanya: Maria Moreno.
• Evans, J. (1996). A Myth in Time: Victor Erice’s El Sur. JHR, 4,147- 157.
• Faulkner, S. (2013). The History of Spanish Film, Cinema and Society 1910-2010. London: Bloomsbury Academic.
• Forster, E. M. (1909). The Machine Stops. Oxford and Cambridge Review.
• Frampton, D. (2013). Filmozo (C.Soydemir, Çev.). İstanbul: Metis.
• Holland, J.P. (2013). Frankenstein in Castile: The Uses of the British Literary Gothic in Spanish Cinema After Franco. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Universidad Complutense de Madrid / Departamento de Filología Inglesa II, Madrid.
• Hutcheon, L. (2000). A Theory of Parody. Champaign: University of Illinois.
• Kant, I. (2008). Pratik Aklın Eleştirisi (N. Bozkurt, Çev.). İstanbul: Say. (Özgün eser 1788 tarihlidir).
• Kinder, M. (1993). Bolood Cinema: the Reconstruction of National Identity in Spain. Berkeley, Los Angeles: University of California.
• Latrorre, J. (2006). Tres Décadas de El Espíritu de la Colmena (Victor Erice). Madrid: Ediciones Internacionales Universitarias.
• Lomillos, M. Á. (2000). La Figura del Padre en “El Espíritu de la Colmena”: Un ser Subyugado y Obnubiladopor la Colmena. Ikusgaiak. Cuadernos de Cinematografía, 4, 99-116.
• Lotman, Y.M. (1999). Sinema Estetiğinin Sorunları: Filmin Semiotiğine Giriş (O. Özügül, Çev.). Ankara: Öteki.
• Lumière, A. & Lumière, L. (Yönetmen). (1895). Arrival of a Train at La Ciotat (Bir Trenin Gara Girişi) [Film]. Fransa: Lumière Kardeşler.
• Maeterlinck, M. (1919). The Childen’s Life of Bee. New York: Dodd, Meadand.
• Mandeville, B. (1724). The Fable of the Bees: or, Private Vices, Publick Bene ts. Oxford: Clarendon.
• Pacheco Bejarano, J. P. (2014). Unveiling the Monster: Memory and Film in Post-Dictatorial Spain. Self-Designed Majors. Honors Papers. http://digitalcommons.conncoll.edu/cgi/viewcontent. cgi?article=1008&context=selfdesignedhp.
• Önalan, C. (2012). Gölgede Kalanlar: The Spirit of Beehive. Sine l. 12 Kasım-21 Aralık, 36.
• Öztaner, E. (2013). Arı Kovanının Ruhu. Hayal Perdesi, 35, 110-116, http://www.hayalperdesi.net/sine l/76-ari-kovaninin-ruhu.aspx
• Panofsky, E. (1972). Studies in Iconology: Humanistic Themes in the Art of the Renaissance. Oxford: Westview (Özgün eser 1939 tarihlidir).
• Ramirez, J. A. (2007). Gaudi’den Le Corbusier’ye Arı Kovanı Metaforu (A. Teker Garcia, Çev.). Ankara: Dost.
• Schopenhauer, A. (2013). Yaşam Bilgeliği Üzerine Aforizmalar (M. Tüzel, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Sorokin, P. A. (2008). Bir Bunalım Çağında Toplum Felsefeleri (M. Tunçay, Çev.). İstanbul: Salyangoz.
• Whale, J. (Yönetmen). (1931). Frankenstein [Film]. ABD: Universal Pictures.