Representation of Ethnic Identities in Turkish Cinema After 1990

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 1, 7 - 28, 28.04.2019

Eren Yüksel

Öz

During the 1990s in Turkey, the advent of new directors in the film-making industry and the sociopolitical transformation of the times led to a variety of problems and themes in Turkish cinema. It became possible to make films in which anti-Muslim minorities and Kurdish identities, misrepresented by clichés or totally ignored in the past, were faithfully portrayed and the discrimination and assimilation processes that had previously occurred became apparent. By means of an analysis of Güz Sancısı andFırtına, this study explores what these films say about Kurdish, Greek, and Turkish national identities, and asks if these films represent the dominant state discourse while questioning processes of discrimination and assimilation. It also examines the strategies and narrative codes that were used to fictionalize the historical process and the identification and exclusion mechanisms that were used to construct the different identities.

Anahtar Kelimeler

Identity, social trauma, minority, representation, identification

1990 SONRASI TÜRKİYE SİNEMASINDA ETNİK KİMLİKLERİN TEMSİLİ

Öz

1990’lı yıllarda Türkiye sinemasının sorun ve konu alanının çeşitlenmesinde yeni yönetmenlerin sinemaya girişi ve Türkiye’nin geçirdiği sosyo-politik dönüşüm etkili olmuştur. Böylelikle geçmişte klişelerle temsil edilen ya da yok sayılan gayrimüslim azınlıkların ve Kürt kimliklerinin temsil edildiği ve tarihsel süreçte uğradıkları ayrımcılık ve asimilasyon süreçlerinin görünür hale geldiği filmlerin çekilmesi mümkün olmuştur. Bu çalışmada bunlar arasında yer alan Güz Sancısı ve Fırtına’nın çözümlenmesi aracılığıyla, filmlerin Türk ulusal kimliğine ve Kürt ve Rum kimliklerine dair ne söylediğinin, ayrımcılığı ve asimilasyon süreçlerini sorgularken egemen devlet söylemini yeniden üretip üretmediğinin araştırılması amaçlanmaktadır. Ayrıca tarihsel bir süreci hangi temsil stratejilerinden ve anlatısal kodlardan yararlanarak öyküleştirdikleri ve farklı kimlikleri inşa ederken hangi özdeşleşme ve dışlama mekanizmalarına başvurdukları da sorgulanacak diğer noktaları oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kimlik, toplumsal travma, azınlık, temsil, özdeşleşme

Kaynakça

• Akınhay, O. (2009). Kazım Öz’ün Fırtına’sı: Üniversiteli Gençlere Bilinç Aşılamak. M. Arslan (Ed.), Kürt Sineması: Yurtsuzluk, Sınır ve Ölüm (s. 288-297). İstanbul: Agora.
• Alankuş-Kural, S. (1995a). Türkiye’de Medya, Hegemonya ve Ötekinin Temsili. Toplum ve Bilim, 67, 76-110.
• Alankuş-Kural, S. (1995b). Yeni Hayali Kimlikler ve Yurttaşlar Demokrasisi. Birikim, 71-72, 86-101.
• Assmann, J. (2001). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik (A. Tekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Bali, R. N. (2009). Tarz-ı Hayat’tan Life Style’a: Yeni Seçkinler, Yeni Mekânlar, Yeni Yaşamlar. İstanbul: İletişim.
• Bauman, Z. (2003). Modernlik ve Müphemlik (İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Belge, M. (2003). Türkiye’de Zenofobi ve Milliyetçilik. T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik (4. Cilt, s. 179-192). İstanbul: İletişim.
• Bora, T. (1995). Türkiye’de Milliyetçilik ve Azınlıklar. Birikim, 71-72, 34-49.
• Bora, T. (2007). Türk Sağının Üç Hali: Milliyetçilik, Muhafazakârlık, İslamcılık. İstanbul: Birikim.
• Çiftçi, A. (2009). Kazım Öz Sineması: Konuşmak, Hatırlamak. M. Arslan (Ed.), Kürt Sineması: Yurtsuzluk, Sınır ve Ölüm (s. 267-287). İstanbul: Agora.
• Çiğdem, A. (2004). Batılılaşma, Modernite ve Modernizasyon. U. Kocabaşoğlu (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık (3. Cilt, s. 68-81). İstanbul: İletişim.
• Giritlioğlu, T. (Yönetmen). (2009). Güz Sancısı [Film]. Türkiye: C Yapım ve Film& Asis Film.
• Güven, D. (2009). Cumhuriyet Dönemi Azınlık Politikaları ve Stratejileri Bağlamında 6-7 Eylül Olayları. İstanbul: İletişim.
• Hall, S. (1996). Introduction: Who Needs ‘Identity’? S. Hall ve P. du Gay (Ed.), Questions of Cultural Identities (s. 1-17). Londra: Sage.
• Hall, S. (1997). The Work of Representation. S. Hall (Ed.), Representation: Cultural Representations and Signifying Practices (s. 15-74). Londra: Sage.
• Hall, S. (1998a). Yerel ve Küresel: Küreselleşme ve Etniklik (G. Seçkin & Ü. H. Yolsal, Çev.). A. D. King (Ed.), Kültür, Küreselleşme ve Dünya Sistemi: Kimlik Temsilinin Çağdaş Koşulları (s. 33-61). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Hall, S. (1998b). Eski ve Yeni Kimlikler, Eski ve Yeni Etniklikler (G. Seçkin & Ü. H. Yolsal, Çev.). A. D. King (Ed.), Kültür, Küreselleşme ve Dünya Sistemi: Kimlik Temsilinin Çağdaş Koşulları (s.63-91). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Naficy, H. (2001). An Accented Cinema: Exilic and Diasporic Filmmaking. New Jersey: Princeton University. Nagel, J. (2004). Erkeklik ve Milliyetçilik: Ulusun İnşasında Toplumsal Cinsiyet ve Cinsellik (A. Bora, Çev.). A. G. Altınay (Ed.), Vatan, Millet, Kadınlar (s.65-101). İstanbul: İletişim.
• Özgüven, F. (2009, 29 Ocak). Evet? sancı?, ama... Radikal. http:// www.radikal.com.tr/Radikal.aspx? aType=RadikalYazar&Date=29.1.2009&ArticleID=919080&CategoryID =113 (Erişim tarihi 5 Ağustos 2011).
• Özkazanç, A. (1996). Türkiye’de Yeni Sağ. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Yüzyıl Biterken (15. Cilt, s. 1218-1224). İstanbul: İletişim.
• Ryan, M. (1988). The Politics of Film: Discourse, Psychoanalysis, Ideology. C. Nelson & L. Grossberg (Ed.), Marxism and Interpretation of Culture (s.477-486). Urbana ve Chicago: University of Illinois Press.
• Saraçoğlu, C. (2011). Şehir, Orta Sınıf ve Kürtler. İstanbul: İletişim. Sayın, A. & Büyükakça, M. Ç. (2009). Güz Sancısı: Müsameleştirilen Bir Tarih. Yeni Film, 17, 4-17.
• Schick, İ. C. (2001). Batının Cinsel Kıyısı: Başkalıkçı Söylemde Cinsellik ve Mekânsallık (S. Kılıç & G. Sarı, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı. Schlesinger, P. (1994). Medya, Devlet ve Ulus (M. Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Suner, A. (2006). Hayalet Ev: Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. İstanbul: Metis.
• Ulusay, N. (2005). Türk Sinemasındaki Dönüşüm ve Eurimages. M. Gencel Bek & D. Kevin (Ed.), Avrupa Birliği ve İletişim Politikaları: Pazarın Düzenlenmesi, Erişim ve Çeşitlilik (s. 333-371). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Üstel, F. (1999). Yurttaşlık ve Demokrasi. Ankara: Dost.
• Yalçın-Heckmann, L. & Van Gelder, P. (2004). 90’larda Türkiye’de Siyasal Söylemin Dönüşümü Çerçevesinde Kürt Kadınlarının İmajı: Bazı Eleştirel Değerlendirmeler. A. G. Altınay (Ed.), Vatan Millet Kadınlar (s. 325-355). İstanbul: İletişim.
• Yeğen, M. (2006). Müstakbel Türk’ten Sözde Vatandaşa: Cumhuriyet ve Kürtler. İstanbul: İletişim.
• Yuval-Davis, N. & Anthias, F. (1989). Woman-Nation-State. Londra: Macmillan.
• Yuval-Davis, N. (2003). Cinsiyet ve Millet (A. Bektaş, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Yüksel, E. (2006). Yılmaz Güney Sinemasında Kadın İmgesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://www.sinematurk.com/gise.php? action=goToBoxOfficePage&type=0&year=2008&firma= (Erişim tarihi 10 Ekim 2011).