YENİ DÖNEM İSLAMİ SİNEMA VE MODERNLİK-GELENEKSELLİK SINIRINDA ÜSLUP ARAYIŞI

Yıl 2011, Cilt: 2 Sayı: 2, 7 - 31, 05.05.2019

Özlem Özdemir

Öz

Bu çalışmada, 1990’lı yıllarda popüler olan, ancak daha sonraki süreçte derin bir sessizliğe bürünen İslami sinemanın, günümüzde nasıl bir üslup arayışı içinde olduğu tartışılacaktır. Bu üslup arayışının neleri içerdiğini, neleri dışarıda bıraktığını anlamayı ve günümüzde üretilen İslami filmlerin yeni bir döneme girmesinde etkili olan değişimlerin izini sürmeyi amaçlayan bu yazı, Nilüfer Göle’nin “Batı-dışı modernlik” kavramı temelinde ilerleyecektir. Bu bağlamda, hem modernlik ve geleneksellik sınırında bir üslup arayışını örneklemeleri, hem de uzun bir aradan sonra İslami filmleri yeniden görünür kılmaları nedeniyle, 2005 yapımı iki film, Anne ya da Leyla (Mesut Uçakan) ve The İmam (İsmail Güneş) incelenecektir. Önceki dönemin İslami anlatılarından farklı olarak, bu anlatılardaki yeni üslup arayışlarını anlamak önemlidir. Çünkü sözü edilen filmler, günümüzde İslami sinemayı “akım” olarak değerlendirmeyi sorunlu kılar ve yeni yaklaşımların geliştirilmesi gerektiğini gösterir.

Anahtar Kelimeler

İslami sinema, İslami filmler, modernlik, Batı-dışı modernlik, geleneksellik, üslup arayışı

Islamic Cinema and the Search for a New Style on the Border of Modernity - Traditionalism

Öz

Islamic cinema, which enjoyed some popularity in the 1990’s, in more recent times has wrapped itself in silence. Today, Islamic cinema is searching for a new style that embraces both modernity and traditionalism. The purpose of this essay is to track the changes in Islamic films in terms of Nilüfer Göle’s concept of “Non-Western modernity.” In this regard, two films, Anne ya da Leyla (Mesut Uçakan, 2005) and The İmam (İsmail Güneş, 2005) will be examined. Unlike the previous era of Islamic narrative, it is important to understand that these narratives are seeking a new style. These films, representing today’s Islamic "current," indicate the necessity of new approaches to appraising Islamic cinema.

Anahtar Kelimeler

Islamic cinema, modernity, non-western modernity, traditionalism, search for a new style

Kaynakça

• Açıkel, F. (1996). “Kutsal Mazlumluğun” Psikopatolojisi. Toplum ve Bilim, 70, 153- 198.
• Ahıska, M. (2006). Hayal Edilemeyen Toplum: Türkiye’de “Çevresiz Merkez” ve Garbiyatçılık. Toplum ve Bilim, 105, 11-29.
• Chatterjee, P. (1996). Milliyetçi Düşünce ve Sömürge Dünyası (S. Oğuz, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Chatterjee, P. (2002). Ulus ve Parçaları: Kolonyal ve Post-Kolonyal Tarihler (İ. Çekem, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Çakmaklı, Y. (2003). Dram Sürüyor. Sonsuzkare, 1(1), 6.
• Dönmez-Colin, G. (2006). Kadın, İslam ve Sinema (D. Koç, Çev.). İstanbul: Agora.
• Dursun, Ç. (2003/04). Türk-İslam Sentezi İdeolojisi ve Öznesi. Doğu-Batı, 25, 59-81.
• Evren, B. (2003). Şimdi Onlar İktidar. Sonsuzkare, 1(1), 10.
• Gençoğlu Onbaşı, F. (2003/04). “Geleneksel” ve “Modern”: Sınırlar ve Geçirgenlikler Üzerine. Doğu-Batı, 25, 83- 98.
• Göle, N. (1999). Batı-dışı Modernlik: Kavram Üzerine. Toplum ve Bilim, 80, 128- 143.
• Göle, N. (2000). Modernist Kamusal Alan ve İslami Ahlak. N. Göle (Ed.), İslamın Yeni Kamusal Yüzleri (s. 19-40). İstanbul: Metis.
• Güneş, İ. (Yönetmen). (2005). The İmam [Film]. Türkiye: Coloni Film.
• İlyasoğlu, A. (1994). Örtülü Kimlik. İstanbul: Metis.
• İmançer, D. (2010). İslamcı Filmlerde Kadın Temsili. sinecine, 1(1), 77-95.
• Lüleci, Y. (2008). Türk Sineması ve Din. İstanbul: Es.
• Maktav, H. (2004). Kuran’dan Kuram’a İslami Sinema. Y. Aktay (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (6. Cilt, s. 989 - 1019). İstanbul: İletişim.
• Maktav, H. (2010). Sinema ya da İlahi Aşk: İslami Sinemada Tasavvufi Yolculuklar. sinecine, 1(2), 31- 55.
• Şasa, A. (1993). Yeşilçam Günlüğü. İstanbul: Dergâh.
• Şen, A. (2003). Neden Beyaz Sinema. Sonsuzkare, 1(2), 14.
• Tunalı, D. (2005). Ayşe Şasa ile Söyleşi. Sinemasal, 13, 53- 68.
• Türk Ceza Kanunu (Tarihsiz). Adalet Bakanlığı Yayınları / Kanunlar Seri No: 42. Türk Ceza Kanunu (1998). Ankara: Seçkin.
• Uçakan, M. (1977). Türk Sinemasında İdeoloji. İstanbul: Düşünce.
• Uçakan, M. (2004). Direnmek ya da Direnmemek. Sonsuzkare, 2(5), 2.
• Uçakan, M. (Yönetmen / Senarist). (2005). Anne ya da Leyla [Film]. Türkiye: Sinema Ajans.
• Üstel, F. (2003). Türkiye Cumhuriyeti’nde Resmi Yurttaş Profilinin Evrimi. T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (4.Cilt, s. 275 - 283). İstanbul: İletişim.
• Yeğenoğlu, M. (1995). Oryantalist ve Milliyetçi Söylem Arasında Kadın ve Peçe Savaşı. Toplum ve Bilim, 66, 168-193.
• Yeğenoğlu, M. (1997). Emperyal Özne ve Feminist Söylem. Toplum ve Bilim, 75, 7-31.
• Yeğenoğlu, M. (2003). Sömürgeci Fantaziler: Oryantalist Söylemde Kültürel ve Cinsel Fark. İstanbul: Metis.