Remembering, Forgetting, and Memory: A Study of Andrey Tarkovsky’s Nostalgia

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 2, 263 - 289, 30.10.2019

Mikail Boz

https://doi.org/10.32001/sinecine.639711

Öz

Memory, an
important topic in current cinematic research, and associated phenomena, such
as remembering and forgetting, are key concepts as individuals and societies try
to make sense of themselves and their history. Memory in the form of nostalgia
was described by Johannes Hofer in 1688 as the disease of soldiers longing for home.
In the years following, nostalgia has become a broader concept that defines the
divergence of time-space in which people live. Nostalgia, arising from
discomfort and fear in the present, has become a commodity of the past, and it
occupies an important place in art and everyday life. This study examines the
film Nostalgia, directed in 1983 by Andrey Tarkovsky, a major figure in
contemporary Russian cinema. It analyzes the main characters in the film,
Andrei, Eugenie, Domenico, and Sosnovky, using the methodology of descriptive
quantitative research within the concept of remembering, forgetting, memory,
and the time-space of nostalgia. By these means, it is seen that nostalgic
imagination tries to offer a solution to individual and social problems by reversing
history and focusing on an idealized past.

Anahtar Kelimeler

Andrey Tarkovsky, Nostalgia, Russian cinema, remembering, forgetting, memory, nostalgia

Anımsama, Unutuş ve Bellek: Andrey Tarkovsky’nin Nostalghıa’sı Üzerine Bir İnceleme

Öz

Sinema araştırmalarında önemli bir yer edinmeye başlayan bellek ve onunla
ilişkili olarak anımsama ve unutuş fenomenleri, birey ve toplumun kendilerini
ve tarihlerini anlamlandırmalarında anahtar öneme sahiptir. Nostalji kavramı,
1688 yılında Johannes Hofer tarafından, memleketlerine dönük sıla hasreti çeken askerlerin bir hastalığı olarak tanımlanmıştır. Sonraki yıllarda ise yaşanılan
zaman-uzamdan bir ayrılığı, uzaklaşmayı tanımlayan daha geniş bir kavram olarak kullanılmaya başlamıştır. Yaşanılan çağa karşı bir rahatsızlıktan ve korkudan beslenen nostalji, geçmişin metalaşması olarak anlam kazanmaya başlamış,
sanat ve gündelik yaşamda önemli biçimde yer bulmuştur. Bu çalışmada, çağdaş
Rus sinemasında önemli bir yere sahip yönetmen Andrey Tarkovsky tarafından
1983 yılında çekilen Nostalghia filmi incelenmiştir. Filmdeki ana karakterler olan
Andrei, Eugenie, Domenico ve Andrei’nin dolayımıyla Sosnovky karakterleri
anımsama, unutma, bellek ve bunlarla ilişkili biçimde nostalji kavramının imlediği zaman-uzam çerçevesinde nitel yaklaşımla betimsel içerik analizine tabi
tutulmuştur. Bu yolla nostaljik imgelemenin idealleştirilmiş bir çağa yönelerek
ve tarihi tersine çevirerek hem bireysel hem de toplumsal sorunlara bir çözüm
sunmaya çalıştığı görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Andrey Tarkovsky, Nostalghia, Rus Sineması, anımsama, unutma, bellek, nostalji

Kaynakça

• Adorno, T. & Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği.(Birinci Baskı). (Çev. N. Ülner, E. Ö. Karadoğan). İstanbul: Kabalcı.
• Aristoteles. (2001). Fizik. (2. Baskı). (Çev. S. Babür). İstanbul: YKY.
• Akarsu, B. (1984). Felsefi Terimler Sözlüğü. (3. Baskı). Ankara: Savaş.
• Augustinus (1999). İtiraflar. (1. Baskı). (Çev. D. Pamir). İstanbul: Kaknüs.
• Assman, J. (2015). Kültürel Bellek. (İkinci Basım). (Çev. A. Tekin). İstanbul: Ayrıntı.
• Bakhtin, M. (1981). The Dialogic Imagination. (Çev. C. Emerson, M.Holquist). M. Holquist (Ed.). Austin: University of Texas.
• Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan Romana. (Çev.C. Soydemir). S. Irzık (der.). İstanbul: Ayrıntı.
• Başaran, M. (2008). Din; onun hakkında bildiğim iki veya üç şey. Toplumbilim Jacques Derrida Özel Sayısı. 10. (İkinci Basım). Ağustos 1999 Sayısı.
• Berger, P. & Luckman, T. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası / Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi. (1. Basım). (Çev. V.S. Öğütle). İstanbul: Paradigma.
• Bergson, H. (2013). Ahlakın ve Dinin İki Kaynağı. (2. Baskı). (Çev. M. M. Yakupoğlu). Ankara: Doğu Batı.
• Boym, S. (2009). Nostaljinin Geleceği. (Birinci Basım). (Çev. F. B. Aydar). İstanbul: Metis.
• Boz, M. (2014, Şubat-Mart). Geçmişle Yüzleşmek. Sinefil. İstanbul:Boğaziçi Üniversitesi, Mithat Alam Film Merkezi. 31-33.
• Cassin, B. (2018). Nostalji, İnsan ne zaman evindedir? Odysseus,Aeneas, Arendt. (1. Baskı). (Çev. S. Kıvrak). İstanbul: Kolektif.
• Cook, P. (2005). Screening the Past, Memory and Nostalgia in Cinema.London and New York: Routledge.
• Cross, G. (2018). Tüketilen Nostalji, Hızlı Kapitalizm ÇağındaHatıralar. (1. Baskı). (Çev. E. Turan). İstanbul: The Kitap.
• Deleuze, G. (2010). Bergsonculuk. (2. Baskı). (Çev. H. Yücefer). İstanbul: Otonom.
• Elias, N. (2000). Zaman Üzerine. (Birinci Basım). (Çev. V. Atayman). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2001). İktidar ve Benlik, Foucault ile Söyleşi. Kendini Bilmek. (3. Baskı). Foucault, M., Gutman, H., Hutton, P.H. (Haz.). (Çev. G. Ç. Güven). İstanbul: Om.
• Hutcheon, L., Valdés, M. (2000). Irony, Nostalgia, and the Postmodern: A Dialogue. Poligrafías 3 (1998-2000). http://revistas.unam.mx/index.php/poligrafias/article/download/31312/28976.
• Hofer, J. (1934). Medical Dissertation on Nostalgia. Bulletin of the Institute of the History of Medicine. (Çev. C. K. Anspach). Vol.2. No.6. http://www.jstor.org/stable/44437799. ss.376-391.
• Jameson, F. (2011). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. (Çev., N. Plümer, A. Gölcü). Ankara: Nirengi.
• Kahneman, D. (2011). Thinking Fast and Slow. New York: Farrar, Straus and Giroux.
• Lukacs, G. (1981). Estetik II. (Çev. A. Cemal). İstanbul: Payel.
• Natali, M. P. (2004). History and the Politics of Nostalgia. Iowa Journal of Cultural Studies 5. Iowa: The University of Iowa.
• Ricoeur, P. (2011). Zaman ve Anlatı: Bir. Zaman, Olayörgüsü, Üçlü Mimesis. (Çev. M. Rifat, S. Rifat). İstanbul: YKY.
• Ricoeur, P. (2012). Hafıza, Tarih, Unutuş. (İkinci Basım). (Çev. M. E. Özcan). İstanbul: Metis.
• Philips, J. (1985) Distance, Absence, and Nostalgia. Descriptions. D. Ihde, H.J. Silverman (Ed.). New York: New York State University.
• Sofuoğlu, H. (2004). Bergson ve Sinema. Selçuk İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Cilt 3 Sayı 3. 66-76. http://josc.selcuk.edu.tr/josc/article/view/303.
• Tarkovsky, A. (Yönetmen). (1983). Nostalghia [Film]. İtalya, SSCB:RAI, Sovinfilm.
• Tarkovsky, A. (Yönetmen). 1986). Offret [Film]. İsveç, Fransa, BK:Svenska Filminstitutet, Argos Films.
• Tarkovski, A. (1994). Zaman Zaman İçinde. İstanbul: Afa.
• Taylor, C. (2011). Modernliğin Sıkıntıları. (Çev. U. Canbilen). İstanbul: Ayrıntı.
• TDK (1998). Türkçe Sözlük Cilt 2. (8. Baskı). Ankara: TDK.