SİNEMATİK JESTLER YA DA SESSİZ BİR DİRENİŞİN JESTLERİ ÜZERİNE

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 273 - 306, 23.11.2023

İpek Gürkan

https://doi.org/10.32001/sinecine.1320546

Öz

Sinemada jestleri o jesti mümkün ve önemli kılan koşullarla, ayrıcalıklı anlarla düşünmeye eğilimliyiz. Jestleri anlam kurucu bir biçimde gösterilene iade etme tutumu yalnızca jestlerle sınırlı da değil. Onu tüm bunlardan bağımsız düşünmek tam da bizi dil temelli olmayan bir bakışa, sinemanın jestüelliğine doğru götürüyor. Bu metinde sinema ve jesti düşünürken, Jean-Pierre Melville’in Le Silence De la Mer (Denizin Sessizliği, 1949) filminde yaptığı gibi, temsili imkânsız koşulları dilsel bir anlatımla yeniden göstermenin yerine sinemanın kendi medyumuna dönüyor; filmsel jestlerin direnişi, duyguları kendi başına birer imge haline getirdiğini görerek jestleri bu yönde düşünmeye başlıyoruz. Bu metin, Giorgio Agamben’in “Jest Üzerine Notlar” ve başka metinleriyle az sayıdaki diğer teorik çalışmalar referans alınarak, sinemada jestlere dair teorik tartışmanın yanında, jestlerin kendi başına sinematik gücünü ortaya çıkarmayı amaçlıyor. Aynı zamanda söz konusu filmin anlatısına ve onun dilbilimsel ilişkileri bağlamına bakmak yerine; jestlere, sinematik jestlere yönelerek filmin kendine özgü yapısına filmsel olana odaklanarak, sinema ve jest konusunda genel bir bakış sunuyor.

Anahtar Kelimeler

Sinematik jestler, sinema ve jest, Giorgio Agamben ve sinema, Le Silence de la Mer (1949), Jean-Pierre Melville

Kaynakça

• Agamben, G. (1995). Difference and repetition: On Guy Debord's films (Trans. B. Holmes). Sixth International Video Week (s. 313-319). Geneva.
• Agamben, G. (2009). Nesir fikri (Çev. F. Genç). Metis.
• Agamben, G. (2017a, 8 Temmuz). Jest üzerine notlar (Çev. M. Erşen). Skop. https://www.e-skop.com/skopbulten/jest-uzerine-notlar/3429>
• Agamben, G. (2017b). Dünyevileştirmeler (2. Baskı) (Çev. B. Parlak). MonoKL.
• Agamben, G. (2019). İçeriksiz adam (Çev. K. Atakay). MonoKL.
• Álvarez López, C. (2014). On small gestures. REFRAME. https://reframe.sussex.ac.uk/audiovisualessay/reflections/intransition-1-3/cristina-alvarez-lopez/
• Baker, U. (2012). Beyin ekran (2. Baskı). Birikim.
• Barthes, G. R. (2016). Camera lucida (7. Baskı) (Çev. R. Akçakaya). Altıkırkbeş.
• Blümlinger, C. (2019). The filmed body and the cinematic gesture: Zoe Beloff's revisions. Necsus.https://necsus-ejms.org/the-filmed-body-and-the-cinematic-gesture-zoe-beloffs-revisions/
• Böttcher, J. (Yönetmen). (1977). Im Lohmgrund [In Lohmgrund] [Film]. Almanya: DEFA-Studio für Dokumentarfilme.
• Brody, R. (2016, 29 Ocak). Postscript: Jacques Rivette. The New Yorker. https://www.newyorker.com/culture/richard-brody/postscript-jacques-rivette
• Chare, N. & Watkins, L. (2015). Introduction: gesture in film. Journal for Cultural Research, 19(1), 1-5, DOI: 10.1080/14797585.2014.920189
• Cox-Stanton, T. (2019). Gesture in 'A woman under the influence', a charting of relations. Necsus.https://necsus-ejms.org/gesture-in-a-woman-under-the-influence-a-charting-of-relations/
• Cowie, E. (2014). The time of gesture in cinema and its ethics. Journal for Cultural Research. 19(1), 82-95. DOI:<https://doi.org/10.1080/14797585.2014.920181
• Deleuze, G. (2014). Hareket-imge (Çev. S. Özdemir). Norgunk.
• Didi-Huberman, G. (2022). Grizunun kokusunu almak (Çev. B. Yalım). Lemis.
• Eisenstein, S. (1999). Sinema dersleri (Çev. E. Ayça). Öteki Sinema.
• Gürata, A. (2021). Sinema ve jest. O. E. Kara, (Ed.), Ulus Baker'i Okumak (s. 305-312). İletişim.
• Gürkan, İ. (2018). Sinemada Geçmişin Anlatısı: İkinci Dünya Savaşı Filmlerinde Çocuk Karakterlerin Tanık Olma Deneyimleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kessel, J. (1974). Gölgeler ordusu (Çev. İ. Tuncay). Bilim ve Sosyalizm.
• Kirshner, J. (2015). Passive resistance: The deceptive calm of the silence of the sea (Le Silence de la mer). Film Quarterly, 69(1), 90-92. University of California.
• Kundera, M. (2022). Ölümsüzlük (15. Baskı) (Çev. A. Bora). Can.
• Laurent J. & Leveratto, J. M. (2016). The story of a myth: The tracking shot in Kapò or the making of French film ideology. Mise au point, 8. DOI: https://doi.org/10.4000/map.2069
• Marker, C., Resnais, A. & Cloquet, G. (Yönetmen). (1953). Les statues meurent aussi [10.1080/14797585.2014.920189] [10.1080/14797585.2014.920189]. Fransa: Présence Africaine; Tadié Cinéma.
• Melville, J. P. (Yönetmen). (1949). Le silence de la mer [10.1080/14797585.2014.920189] [Film]. Fransa: Melville Prodüksiyon.
• Melville, J. P. (Yönetmen). (1961). Léon Morin, Prêtre [Film]. Fransa: Lux Compagnie.
• Melville, J. P. (Yönetmen). (1969). L'armée des ombres [Army of shadows] [Film]. Fransa, İtalya: Les Films Corona; Fono Roma.
• Minuit Yayınevi (2022, Ocak). La Résistance. http://www.leseditionsdeminuit.fr/unepage-historique-historique-1-1-0-1.html
• Mulvey, L. & Lewis, M. (Yönetmen). (1994). Disgraced monuments [Film]. Birleşik Krallık: Channel Four.
• Mulvey, L. (2015). Cinematic gesture: The ghost in the machine. Journal for Cultural Research, 19(1), 6-14. DOI: https://doi.org/10.1080/14797585.2014.920185
• Murray, A. (2013). Giorgio Agamben (Çev. A. Aydın). Phoenix.
• Nalbantoğlu, H. Ü. (2002). Etik, estetik, teknik. Defter, 45, 187-229.
• Neto, W. D. (2019). O cinema de resistência de Jean-Pierre Melville. ArtCultura Uberlândia, 21(38), 149-162.
• Noys, B. (2004). Gestural cinema?, on two texts by Giorgio Agamben, 'Notes on gesture' (1992) and 'Difference and repetition: On Guy Debord's Films' (1995). Film-Philosophy, 8(2).https://doi.org/10.3366/film.2004.0012
• Rosellini, R. (Yönetmen). (1954). Viaggio in Italia [Journey to Italy] [Film]. Fransa, İtalya: Francinex; Les Films Ariane; Société Générale de Cinématographie (SGC).
• Sanders-Brahms, H. (Yönetmen). (1980). Deutschland bleiche mutter [Germnay, pale mother] [Film]. Batı Almanya: Helma Sanders-Brahms Filmproduktion; Literarisches Colloquium; WDR.
• Vincendeau, G. (2003). Jean-Pierre Melville: An American in Paris. BFI.