DECONSTRUCTION OF THE CINEMATOGRAPHIC IMAGE: HOSPITALITY- ORIENTED DECONSTRUCTION OF BEATRIZ AT DINNER

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 105 - 142, 09.08.2024

Aslı Şahinkaya Ermiş

https://doi.org/10.32001/sinecine.1274870

Öz

Deconstruction, put forward by Jacques Derrida, is an oxymoronic concept that includes both disassembly and reconstruction. It is both a method and a philosophical approach, one Derrida theorized in application to written texts and certain philosophical concepts. To oppose word-centered Western metaphysics, Derrida placed writing above the word, working to deconstruct the meanings in a text by tracing the text itself.
Derrida generally spoke of the deconstruction of written texts. But according to Derrida, everything is a text, and from a post-structuralist perspective, any image, be it literary or visual, can be considered as a text to be analyzed. Therefore, deconstruction can also be applied to visual images. However, when we look at the Turkish literaturescholarship, there are very few studies that analyze films with Derrida’'s approach. Yet Derridean thought and deconstruction can contribute to our understanding of some important questions in the field of film theory and criticism. Although Derrida spoke very little on the cinematographic image, what he put forward offers tools suitable for adaptation to cinema and the visual image.
Derrida's influence on film studies worldwide has also been minimal. Existing studies that have brought cinema and Derrida together have tended to liken the images of cinema to a written language. However, cinema has its own principle of creating an image. To better capture cinema not as a language or a representation of writing, but instead as a narrative possibility that produces philosophy with its own images, this study pairs Derrida’s concept of deconstruction with Gilles Deleuze’s approach to the image, focusing on the concept of hospitality as a focal point to explore the methodological possibilities of fusing the horizons of meaning of these two seemingly irreconcilable thinkers.
The film selected for analysis, Beatriz at Dinner (Miguel Arteta, 2017), is a story that revolves around the concept of hospitality. The story begins when Beatriz, a Mexican healer and masseuse, stays for dinner at the home of a wealthy client after her car breaks down. Throughout the movie, Beatriz’s experiences can be seen as a response to the struggle between the winners and losers of the capitalist world. On a deconstructivist reading, the character of Beatriz, who is hosted as a guest in a place where she does not belong, loosens the boundaries of hospitality and carries the lives of all immigrants into the movie as her own story seeps into her conversations at the dinner. Ultimately, the film’s open-ended conclusion breaks stereotypes and reveals the pure optical image, making the crystal-image visible on the cinematographic plane of the film. The deconstructivist reading offered here is innovative both for its deconstruction of visual images and for its reconstruction of hospitality from a different perspective.

Anahtar Kelimeler

post-structuralism, Jacques Derrida, deconstruction, cinema, Beatriz at Dinner

SİNEMATOGRAFİK İMGENİN YAPI-SÖKÜMÜ: BEATRİZ AT DİNNER FİLMİNE KONUKSEVERLİK ODAKLI BİR YAPI-SÖKÜM GİRİŞİMİ

Öz

Jacques Derrida’nın ortaya koymuş olduğu yapı-söküm hem bir yöntem hem de kendi başına bir felsefi yaklaşımdır. Yapı-söküm, sözcüğün içinde de ifade bulduğu gibi sökmeyi ve yeniden kurmayı içinde barındıran oksimoron bir kavramdır. Derrida yapı-sökümü yazılı metinler ve felsefi birtakım kavramlar üzerinde tartışmıştır. Sözmerkezci Batı metafiziğine karşı çıkmak amacıyla sözün karşısına yazıyı koyan Derrida; yazıda iz sürerek, metindeki anlamları yapı-söküme uğratmaya çalışmıştır. Derrida’ya göre, her şey bir metindir. Dolayısıyla yapı-söküm aynı zamanda görsel imgeler üzerine de uygulanabilir. Ancak hem dünya hem de Türkiye literatürüne bakıldığında sinema ve yapı-söküm ilişkisinin çok az ele alındığı görülmektedir. Bu çalışma, görsel imgeler üzerinden yapı-sökümün gerçekleştirilebileceğini göstermek amacıyla bir filmin yapısını sökme girişimidir. Genellikle post-yapısalcı olarak değerlendirilen düşünürlerin kavramları üzerine keskin sınırlı bir şeyler düşünmek ve yazmak epistemolojik bir açmaz olacaktır. Bu nedenle, yapı-sökümü bir çözümleme yöntemi olarak ele alıp bir metne tabi tutmanın ötesinde bir çaba gerekmektedir. Özellikle iletişim alanında Türkiye’de çok da fazla çalışılmamış olan bu alana katkı sağlamak ve gelecek çalışmaların önünü açmak amaçlanmaktadır. Bu bağlamda, Derrida’nın yapı-söküm yaptığı kavramlardan olan konukseverlik kavramı ekseninde Beatriz at Dinner (Beatriz Akşam Yemeğinde, Miguel Arteta, 2017) filmi incelenmek üzere seçilmiştir. Çalışmada öncelikle Derrida’nın kavramları üzerine bir izlek oluşturulmuş, ardından yapı-söküm bir yöntem olarak tartışılmıştır. Sonrasında konukseverliğe yönelik bir soruşturma gerçekleştirilerek, kavram derinleştirilmiştir. Bu kuramsal çerçevenin izleğinde Beatriz at Dinner filminin yapı-sökümcü bir yaklaşımla çözümlemesi yapılmıştır. Bir sinema filmine yönelik bu yapı-söküm çalışması, hem görsel imgelerin yapı-sökümünün yapılması bakımından yenilikçi bir çalışmadır hem de konukseverliği farklı bir perspektiften tekrar inşa etmek bakımından çokluk düşüncesini öne çıkartmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Post-yapısalcılık, Jacques Derrida, Yapı-Söküm, Sinema, Beatriz at Dinner

Kaynakça

• Aker, H. (2022). Deconstruction in film analyses: Poststructuralism, Derrida and cinema. Kaygı, 21(1), 333- 353.
• Akşin, T. (1994). Önsöz. J. Derrida içinde, Göstergebilim ve gramatoloji: Jacques Derrida ve Julia Kristeva arasında söyleşi (s. 9-26). İstanbul: Afa.
• Arteta, M. (Yöneten). (2017). Beatriz at dinner [Sinema Filmi].
• Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel serüven. (M. Rifat, & S. Rifat, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bauman, Z. (2003). Modernlik ve müphemlik. (İ. Türkmenli, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Benton, T., & Craib, I. (2012). Sosyal bilim felsefesi: Toplumsal düşüncenin felsefi temelleri. (Ü. Tatlıcan, & B. Binay, Çev.) Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Best, S., & Kellner, D. (2011). Postmodern teori: Eleştirel soruşturmalar. İstanbul: Ayrıntı.
• Brunette, P., & Wills, D. (1989). Screen/play: Derrida and film theory. Princeton University Press.
• Culler, J. (1997). Literary theory: A very short introduction. Oxford University Press.
• Deleuze, G. (2003). İki konferans. (U. Baker, Çev.) İstanbul: Norgunk.
• Deleuze, G. (2014). Sinema 1: Hareket imge. (S. Özdemir, Çev.) İstanbul: Norgunk.
• Deleuze, G. (2021). Sinema II: Zaman-imge. (B. Yalım, & E. Koyuncu, Çev.) İstanbul: Norgunk.
• Deleuze, G., & Guattari, F. (2001). Felsefe nedir? (T. Ilgaz, Çev.) İstanbul: YKY.
• Derrida, J. (1988). Letter to a Japanese Friend. J. Derrida, D. Wood, & R. Bernasconi (Dü) içinde, Derrida and Differance (s. 1- 5). Evanston: Northwestern University Press.
• Derrida, J. (1994). Göstergebilim ve gramatoloji: Jacques Derrida ve Julia Kristeva arasında söyleşi. (Ö. Sözer, Dü., & T. Akşin, Çev.) İstanbul: Afa.
• Derrida, J. (1998). Düşünceler, yapıbozum ve pragmatizm üzerine. S. Critchley, J. Derrida, E. Laclau, R. Rorty, & C. Mouffe (Dü.) içinde, Yapıbozum ve Pragmatizm (T. Birkan, Çev., s. 125- 141). İstanbul: Sarmal.
• Derrida, J. (2006). Gün doğmadan: Elisabeth Roudinesco ile konuşma. (K. Sarıalioğlu, Çev.) İstanbul: Dharma.
• Derrida, J. (2006a). İstanbul mektubu. (E. Simson, Çev.) Cogito/ Derrida: Yaşamı yeniden düşünürken(47- 48), s. 7- 36.
• Derrida, J. (2006b). Otoimmünite: Gerçek ve simgesel intiharlar / Jacques Derrida'yla Söyleşi Giovanna Borradori. Cogito/ Derrida: Yaşamı yeniden düşünürken(47-48), s. 37- 60.
• Derrida, J. (2006c). "Kendime Karşı Savaştayım”. Cogito/ Derrida: Yaşamı yeniden düşünürken(47- 48), s. 174- 185.
• Derrida, J. (2008). Khora. (D. Eryar, Çev.) İstanbul: Kabalcı.
• Derrida, J. (2010a). Gramatoloji. (İ. Birkan, Çev.) Ankara: BilgeSu.
• Derrida, J. (2010b). Yasanın gücü: Otoritenin mistik temeli. A. Çelebi (Dü.) içinde, Şiddetin eleştirisi üzerine (Z. Direk, Çev., s. 43- 126). İstanbul: Metis.
• Direk, Z. (2006). Giriş. Cogito/ Derrida: Yaşamı yeniden düşünürken(47- 48), s. 9- 15.
• Dodd, K. V. (2017). Beatriz at dinner. Journal of religion and film, 21(2).
• Eagleton, T. (2014). Edebiyat kuramı: Giriş. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2015). Kelimeler ve şeyler. (M. A. Kılıçbay, Çev.) Ankara: İmge.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı.
• Glendinning, S. (2014). Derrida. (N. Örge, Çev.) Ankara: Dost.
• Grix, J. (2002). Introducing students to the generic terminology of social research. Politics, 22(3), 175- 186.
• Güven, Z. C., & Serarslan, M. (2018). M. Butterfly filminin yapı sökümcü analizi. Sinefilozofi, 3(6), 39- 56.
• Harvey, D. (2014). Postmodernliğin durumu. (S. Savran, Çev.) İstanbul: Metis.
• Hutcheon, L. (1988). A poetics of postmodernism: History, theory, fiction. New York: Routledge.
• İmer, K., Kocaman, A., & Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Kılıç, E. O., & Çakır, E. (2021). Deconstructive analysis of Netflix series: Hollywood. Selçuk İletişim, 14(2), 492- 513.
• Koçak, O. (2014). Sunuş. T. Todorov içinde, Poetikaya Giriş (K. Şahin, Çev., s. 7- 13). İstanbul: Metis.
• Küçükalp, K. (2015). Derrida ve dekonstrüksiyon. B. A. Çetinkaya (Dü.) içinde, Doğu'dan Batı'ya düşüncenin serüveni: Yirminci yüzyıl düşüncesi (s. 597- 624). İstanbul: İnsan.
• Lawlor, L. (2006). Bu yeterli değil: Derrida’da hayvanlar sorunu. Cogito/ Derrida: Yaşamı yeniden düşünürken.(47- 48), s. 186-212.
• Levi-Strauss, C. (1994). Yaban düşünce. (T. Yücel, Çev.) İstanbul: YKY.
• Levi-Strauss, C. (2013). Mit ve anlam. (G. Y. Demir, Çev.) İstanbul: İthaki.
• Liktor, C. (2015). Crime and justice in fılm: a poststructuralist reading. sinecine, 6(1), 9- 28.
• Lyotard, J. F. (1997). Postmodern durum. (A. Çiğdem, Çev.) Ankara: Vadi.
• Man, P. d. (2008). Okuma alegorileri Rousseau, Nietzsche, Rilke ve Proust'ta figürel dil. (M. Z. Çıraklı, Çev.) İstanbul: Paradigma.
• May, T. (2016). Şiddetsiz direniş. (C. Kayaş, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Megill, A. (1998). Aşırılığın peygamberleri: Nietzsche, Heidegger, Foucault, Derrida. (T. Birkan, Çev.) Ankara: Bilim ve Sanat.
• Moran, B. (1988). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: Cem.
• Naas, M. (2006). “Alors, qui etes-vous?" Jacques Derrida ve konukseverlik sorusu. Cogito/ Derrida: Yaşamı yeniden düşünürken(47- 48), s. 236- 250.
• Okumuş, F. (2019). The Lobster filmini Samuel Beckett'in iki metniyle birlikte okumak. sinecine, 10(2), 369- 390.
• Ong, W. J. (2018). Sözlü ve yazılı kültür. İstanbul: Metis.
• Ramond, C. (2011). Derrida sözlüğü. (Ü. Edeş, Çev.) İstanbul: Say.
• Rifat, M. (1998). XX. Yüzyılda dilbilim ve göstergebilim kuramları: 1. tarihçe ve eleştirel düşünceler. İstanbul: YKY.
• Rutli, E. E. (2016). Derrida'nın yapısökümü. Temâşâ(5), 49- 68.
• Rutli, E. E. (2017). Yapısökümü etik açıdan okumak: Derrida ve konukseverlik düşüncesi. Temâşâ(7), 124- 154.
• Sarup, M. (2014). Post-yapısalcılık ve postmodernizm. (A. Güçlü, Çev.) Ankara: Pharmakon.
• Saussure, F. d. (1998). Genel dilbilim dersleri. (B. Vardar, Çev.) İstanbul: Multilinguil.
• Sennett, R. (1999). Gözün vicdanı kentin tasarımı ve toplumsal yaşam. (S. Sertabiboğlu, & C. Kurultay, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Stam, R. (2014). Sinema teorisine giriş. (S. Salman, & Ç. Asatekin, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Şahinkaya, A. (2019). Edebiyat, Tiyatro Ve Sinema Arayüzünde Uyarlama: Hamlet’in Minör İzdüşümleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım Sağlam, B. (2021). Tamamlanmayan hikâye sekiz buçuk (Federico Fellini’s 8½) : Yapıyı sökmek. Sinefilozofi(Özel Sayı), 135.
• Yücel, T. (2005). Yapısalcılık. İstanbul: Can.