Yeni Türk Sineması’nın Minör Temasları: “Gözetleme Kulesi”

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 4, 7 - 24, 27.12.2017

İkbal Bozkurt Avcı

Öz

İnsanın
kendini tanıma, tanımlama ve konumlandırma şeklinde tezahür eden ontolojik
kökenli isteği ancak başka birinin varlığıyla anlam kazanmakta ve karşılığını
bulmaktadır. Fakat bu varoluşsal isteğin çift yönlü olduğunu unutan insan,
zamanla karşısındaki üzerinde hakimiyet kurmaya ve onu ötekileştirmeye
başlamaktadır. Bu durum, hiyerarşiye dayalı bir ikiliğe neden olmaktadır.
Problematik bir sınıflandırma olan bu dikotomik ayrıştırmadaki temel sorun,
baskın olanın majör; sömürülenin, ise azınlık ya da minör olarak
tasarımlanmasıdır. Majör olan tarafından kurgulanan bu sınıflandırmada azınlık
konumunda olanın bu sömürüyü, baskıyı ve ötekileştirmeyi kendine özgü bir
tarzda ifade etmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda ön plana çıkan minör ifade
tarzının özellikle edebiyatta ve sinemada kendine yer bulduğu görülmektedir. Deleuze
minör sinema kavramsallaştırmasını ortaya koyup temel bileşenlerini
belirledikten sonra; dünya sinemasından bazı yönetmenlerin icra ettikleri film
yapım şeklini minör olarak nitelendirir. Bu çalışma da Yeni Türk Sineması’nın
minör olanaklarını Pelin Esmer’in Gözetleme Kulesi filminden hareketle ortaya
koyma fikrinden hareket etmektedir. Çalışmada örneklem olarak belirlenen film,
Deleuze’ün ‘mevcut kimliklerin yersizyurtsuzlaştırılması, özel-kamusal
çizgisinin ortadan kalkması ve kimliklerin çoğaltılması’ şeklinde sıraladığı
minör sinemanın üç temel unsuruna göre bir okumaya tabi tutulmuştur. Deleuze’cü
minör okumadan hareketle, filmin Yeni Türk Sineması’nın minör örnekleri
arasında sayılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Minör Sinema, Yeni Türk Sineması, yersizyurtsuzlaşma, kaçış çizgisi, Gözetleme Kulesi

Kaynakça

• Adorno, Theodor W., (2000). Minima Moralia: Sakatlanmış Yaşamdan Yansımalar, İstanbul: Metis Yayınları.
• Baker, Ulus, (2009). Azınlık Edebiyatı Nedir?, Ege Berensel, (der.), Yüzeybilim-Fragmanlar, İstanbul: Birikim Yayınları, s.393-398.
• Baker, Ulus, (2015). “Yılmaz Güney Sineması’nın Bir Özelliği Üstüne”, Ege Berensel (der.), Beyin Ekran, İstanbul: Birikim Yayınları, s. 145-152.
• Bogue, Ronald (1989). Deleuze and Guattari, London and New York: Routledge Pubhishing.
• Buchanan, Ian ve Marks, John (2000). “Introduction: Deleuze and Literature”, Ian Buchanan ve John Marks (edit.), Deleuze and Literature, Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Colebrook, Claire, (2013). Gilles Deleuze, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Deleuze, Gilles, (1997). Cinema 2: The Time-Image, Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Deleuze, Gilles, (2013). Müzakereler: 1972-1990, İstanbul: Norgunk Yayınları.
• Deleuze, Gilles ve Guattari, Felix (1993). Kapitalizm ve Şizofreni 2: Binyayla Kapma Aygıtı, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Deleuze, Gilles ve Guattari, Felix, (2000). Anti-Oedipus: Capitalism and Schizophrenia, Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Deleuze, Gilles ve Guattari, Felix, (2001). Felsefe Nedir?, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Deleuze, Gilles ve Parnet, Claire, (1990). Diyaloglar, Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Demirtaş, Mustafa, (2014). “Minör Edebiyat ve Minör-Oluş”, Ahmet Murat Aytaç & Mustafa Demirtaş (der.), Göçebe Düşünmek: Deleuze Düşüncesinin Sınırlarında, İstanbul: Metis Yayınları, s. 338-354.
• Goodchild, Philip, (2005). Deleze & Guattari Arzu Politikasına Giriş, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gürbilek, Nurdan, (2013). Mağdurun Dili-Denemeler, İstanbul: Metis Yayınları.
• Kara, Onur Eylül, (2014). “Temsil’den Kaçış’a Minör Siyaset”, Ahmet Murat Aytaç & Mustafa Demirtaş (der.), Göçebe Düşünmek: Deleuze Düşüncesinin Sınırlarında, İstanbul: Metis Yayınları, s. 229-255.
• Kuyucak Esen, Şükran, (2007). “Türkiye’de Üçüncü Sinema”, Esra Biryıldız & Zeynep Çetin Erus (der.), Üçüncü Sinema ve Üçüncü Dünya Sineması, İstanbul: Es Yayınları, s. 310-354.
• Martin-Jones, David, (2006). Deleuze, Cinema and National Identity: Narrative Time in National Context, Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Martin-Jones, David, (2011). Deleuze and World Cinemas, London and New York: Continuum International Publishing.
• Martin-Jones, David, (2014). “Minör Sinemalar”, Damian Suttan & David Martin-Jones (der.), Yeni Bir Bakışla Deleuze, İstanbul: Kolektif Kitap, s. 71-84.
• Nietzsche, Friedrich, (2001). İyinin ve Kötünün Ötesinde: Bir Gelecek Felsefesini Açış, İstanbul: Yorum Yayınevi.
• Özdenören, Rasim, (2015). Yumurtayı Hangi Ucundan Kırmalı?, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Parr, Adrian, (2005). The Deleuze Dictionary, Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Revel, Judith, (2012). Faucault Sözlüğü, İstanbul: Say Yayınları.
• Rodowick, David Norman, (1997). Gilles Deleuze’s Time Machine, Durham and London: Duke University Press.
• Sauvagnargues, Anne, (2010). Deleuze ve Sanat, Ankara: Deki Basım Yayım.
• Suner, Asuman, (2012). Hayalet Ev: Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek, İstanbul: Metis Yayınları.
• Wayne, Mike, (2009). Politik Film: Üçüncü Sinema’nın Diyalektiği, İstanbul: Yordam Kitap.
• Zourabichvili, Francois, (2011). Deleuze Sözlüğü, İstanbul: Say Yayınları.
• www.tdk.gov.tr