Bir Mutlak Öteki Örneği: Leos Carax Sinemasında Mösyö Merde

Yıl 2020, Özel Sayı (2) Mayıs 2020, 40 - 62, 29.05.2016

Onur Keşaplı

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.676106

Öz

Özellikle Soğuk Savaş’ın bitimiyle birlikte kültür ve kimlik kavramlarının sosyal bilimler çalışmalarındaki etkileri artmıştır. Bu durum, öteki sözcüğü ve ötekileştirme eyleminin öne çıkmasına neden olmuştur. Ortaya konulan görüşlerin büyük bölümünde, benlik inşası için ötekiye duyulan ihtiyaçtan söz edilişi, ötekisiz bir varoluşun mümkün olmayacağı önermesine sebep olmaktadır. Dönemi, öteki icadı olarak niteleyen Baudrillard içinse, sözcük en başından beri yalnızca Batı için geçerlidir. Gelinen noktada ise ötekisini yitirmiş Batının vardığı nokta soyut bir kökten ötekidir. Ne var ki, somutluğunu yitirmiş ötekinin haricinde, kültür, kimlik veyahut herhangi bir eğilimle temellenmeyen ancak öteki olarak kodlananlar da vardır.
Zaman ve coğrafya fark etmeksizin, Mutlak Öteki olarak kavramsallaştırılabilecek bu gruplarda akıl hastaları, bedensel deformasyon taşıyanlar, kilolular gibi, olağan ve sıradan haricinde görünümlere sahip olanlar vardır. Mutlak Ötekiler dünyanın her yerinde görünüm ve eylemlerle farklılaşmaktadırlar. Çirkin bir görünüm ve kötücül eylemlerle somutlaşan Mutlak Öteki tabirinde dışsallık açısından grotesk, zihniyet bağlamında ise, özellikle Bataille’ın tarif ettiği şekliyle, kötülük kavramları öne çıkmaktadır.
Ötekinin klasik tanımları ve ötekileştirme eylemlerinin örneklerine, sinemada, git gide daha çok yer verilir olmuştur. Ancak aynı durum Mutlak Öteki için geçerli değildir. Sinema tarihinde, daha çok grotesk görünüm ve beraberinde hoşgörü talebi içeren örnekler haricinde Mutlak Ötekiyi içeren filmler daha çok yakın dönemde gerçekleştirilmiştir. Kariyeri boyunca uç karakterlere yer veren Leos Carax’ın iki filminde yer alan Mösyö Merde, grotesk kötülüğü ile Mutlak Ötekiye esaslı bir örnek teşkil etmektedir. Tokyo! filminin Merde epizodunda Tokyo’da, Kutsal Motorlar filminde ise Paris’te görünen Mösyö Merde, flanörleşerek Mutlak Ötekiyi güncel ve çağdaş uygarlık kıstaslarıyla çarpıştırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Leos Carax, Mösyö Merde, Mutlak Öteki, Kötülük, Grotesk, Öteki

Kaynakça

• Kitaplar
• Baudrillard, J. (2012). Kötülüğün Şeffaflığı (5. Baskı). Işık Ergüden (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Bataille, G. (2016). Edebiyat ve Kötülük. (4. Baskı). Ayşegül Sönmezay (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Bilgin, N. (2007). Kimlik İnşası. Ankara: Aşina.
• Eagleton, T. (2006). Kuramdan Sonra (2. Baskı). Uygar Abacı (Çev.). İstanbul: Literatür.
• Kearney, R. (2012). Yabancılar, Tanrılar ve Canavarlar: Ötekiliği Yorumlamak. Barış Özkul (Çev.). İstanbul: Metis.
• Nietzsche, F. (2019). İyiliğin ve Kötülüğün Ötesinde. (5. Baskı). Mustafa Tüzel (Çev.). İstanbul: İş Bankası.
• Uluç, G. (2009). Medya ve Oryantalizm. İstanbul: Anahtar.
• Žižek, S. (2006). Kırılgan Temas. (2. Baskı). Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Metis.
• Makaleler
• Baker, U. (2015). 24 Şubat 1998 Tarihli Ders. Tansu Açık (Ed.). Sanat ve Arzu içinde (s. 35-68). İstanbul: İletişim.
• Biles, J. (2013). Holy Motors, Journal of Religion & Film, 17 (1), 1-8.
• Pause, J. (2014). Cinema's Journey into Homelessness Leos Carax's Holy Motors, Berghahn Books and Journals, 4 (1), 133-136.
• Yürür, F. (2016). Çağdaş Sinemada Auteur: Leos Carax. Berk Çaycı, Ayşegül Elif Karagülle, Sena Aydın (Ed.). İstanbul Ticaret Üniversitesi 2. Lisansüstü Öğrenci Kongresi Bildiriler Kitabı içinde (s. 95-113). İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Tezler
• Ilgaz, A. (2001). Amerikan Sinemasında Basmakalıp Tipleme. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• İnternet Kaynakları
• (2018). Border Cast and Crew Q&A | Toronto Uluslararası Film Festivali. https://www.youtube.com/watch?v=d-cF_B58Ui4&feature=emb_title adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 30.12.2019
• Mollaer, F. (2015). Baudelaire’in Modernlik Kehanetleri: Modernleşmeye Karşı Estetik Modernizm. https://www.e-skop.com/skopbulten/baudelairein-modernlik-kehanetleri-modernlesmeye-karsi-estetik-modernizm/2310 adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 30.12.2019
• O’Connor, F. (2019). Ucubeler ve İnsanlar: Edebiyatta Grotesk ve Gerçeklik. Elçin Gen (Çev.). https://www.e-skop.com/skopbulten/ucubeler-ve-insanlar-edebiyatta-grotesk-ve-gerceklik/4305 adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 30.12.2019
• Öğdül, R. (2013). Gezi Direnişi’nin Grotesk İmgesi. http://rahmiogdulbirgun.blogspot.com/2013/07/gezi-direnisinin-grotesk-imgesi.html adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 30.12.2019
• Üzümkesici, B. (2018). Toplumsal Bedenden Çıkan Tekinsiz Sesler: Gezi’nin Estetiği ya da Tık…tık…tık… http://www.e-skop.com/print.aspx?PageID=3803 adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 30.12.2019
• Filmler
• Baker, F. (Yapımcı), & Lynch, D. (Yönetmen). (1977). Eraserhead [Sinema Filmi]. ABD: Libra.
• Berger, A. (Yapımcı), & Field, T. (Yönetmen). (2006). Little Children [Sinema Filmi]. ABD: New Line.
• Bisgaard, N. (Yapımcı), & Abbasi, A. (Yönetmen). (2018). Gräns [Sinema Filmi]. İsveç: Meta Film.
• Dahan, A. (Yapımcı), & Carax, L. (Yönetmen). (1986). Mauvais Sang [Sinema Filmi]. Fransa: Plain Chant.
• Denessen, M. G. (Yapımcı), & Trier, L. V. (Yönetmen). (2013). Nymphomaniac: Vol. II [Sinema Filmi]. Danimarka: Zentropa.
• Esper, D. (Yapımcı), & Browning, T. (Yönetmen). (1932). Freaks [Sinema Filmi]. ABD: Metro Goldwyn Mayer.
• Fechner, C. (Yapımcı), & Carax, L. (Yönetmen). (1991). Les Amants Du Pont-Neuf [Sinema Filmi]. Fransa: Gaumont.
• Hidalgo, C. (Yapımcı), & Lee, S. (Yönetmen). (2017). The Things You Think I'm Thinking [Kısa Film]. Kanada: Meraki.
• Ibanes, J. (Yapımcı), & Stone, O. (Yönetmen). (2012). The Untold History of the United States Chapter 3: The Bomb [Belgesel Film]. ABD: Showtime.
• Marignac, M. (Yapımcı), & Carax, L. (Yönetmen). (2012). Holy Motors [Sinema Filmi]. Fransa: Pierre Grise.
• Moraz, P. (Yapımcı), & Carax, L. (Yönetmen). (1984). Boy Meets Girl [Sinema Filmi]. Fransa: Abilene.
• Onrust, F. (Yapımcı), & Molter, J. (Yönetmen). (2018). Kind [Kısa Film]. Hollanda: Family Affair.
• Sanger, J. (Yapımcı), & Lynch, D. (Yönetmen). (1980). The Elephant Man [Sinema Filmi]. ABD: Brooks.
• Sawada, M. (Yapımcı), & Carax, L. & Gondry, M. & Joon Ho, B. (Yönetmen). (2008). Tokyo! [Sinema Filmi]. Japonya: Kansai.
• Tanaka, T. (Yapımcı), & Honda, I. (Yönetmen). (1954). Gojira [Sinema Filmi]. Japonya: Toho.