Yaşamaya Değer Filminde Varoluş Felsefesi ve Varoluşçu Psikoloji Perspektifinden Etik ve Estetik Karşılaşmalar

Yıl 2024, Sayı: 18

Murat Küçükhemek , Feyza Şule Güngör

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1371713

Öz

Varoluşunu daha geniş ve derin bir bütüne yerleştirerek anlamlandırma ihtiyacı insanın en temel arzularından biridir. Felsefenin de büyük ve kadim sorunlarından olan yaşamın anlamı sorunu, insanın gündelik hayattaki yaşamsal uğraşlarına yön veren bir perspektif oluşturmaktadır. Varlığımızdaki içsel eksiklik, boşluk ve kayıp duygusunu ikame etme; ruhsal ve düşünsel bir zemin bulma arzusu, anlam arayışının ontolojik-varoluşsal boyutunu öne çıkarır. İnsan ve varoluşunu temel alan varoluş felsefesi ve varoluşçu psikoloji bu sorgulamalara ve bunların varoluş tarzlarına olan etkilerine odaklanmıştır.

Fransız yazar ve felsefe profesörü Muriel Barbery’nin Kirpinin Zarafeti (L'Élégance du hérisson, 2006) romandan uyarlanan The Hedgehog (Yaşamaya Değer, Mona Achache, 2009) filmi, anlam arayışlarının farklı versiyonlarını temsil eden karakterleri vasıtasıyla ontolojik bir arayışı serimler. Film felsefe, psikoloji ve sinemanın kesişimiyle varlık sorusu, yaşam, ölüm, intihar, ötekilik, tercihler ve sorumluluklar gibi kavramlar hakkında estetik olduğu kadar etik bir sorgulama çabasını ortaya koyar. Bir kaybı arar gibi ısrarla yaşamın anlamını arayan ve bulamadığı için doğum gününde intihar etmeyi planlayan kız çocuğu Paloma, apartman görevlisi Renee ve Japon komşu Ozu’nun yollarının sevgi ve yakınlık duygusuyla kesiştiği bu film, gündelik hayattaki anlam sorununa alternatif bir bakış açısı getirir. Bu üç karakter eşliğinde çağdaş anlam arayışının oldukça sade ama bir o kadar da derin karakteristiğini izlerken, öznenin dünyanın absürdlüğüne rağmen kendini onda nasıl konumlandırabileceği ve gördüğü edindiği imajlardan sıyırıp özsel bir imaj kurmasının imkânı da sorgulanmaktadır.

Bu çalışma, Yaşamaya Değer filmindeki hayatın anlamı, kendini gerçekleştirme, intihar, ölüm, yalnızlık ve sevgi gibi temel varoluşsal temaları, varoluş felsefesinin temel izlekleri çerçevesinde ve varoluşçu birçok psikoterapisti etkileyen Jungiyen psikolojiyle çözümlemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yaşamaya Değer, Ölüm, İntihar, Varoluş, Anlam Arayışı

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Barbery, M. (2022). Kirpinin Zarafeti (Çev. Işık Ergüden). İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Campbell, J. ve Moyers, B. (2015). Mitolojinin Gücü (Çev. Zeynep Yaman). İstanbul: MediaCat
• Camus, A. (2016a). Sisifos Söyleni (Çev. Tahsin Yücel). İstanbul: Can.
• Camus, A. (2016b). Veba (Çev. Nedret Tanyolaç Öztokat). İstanbul: Can.
• Cruickshank, J. (2016). Başkaldırma Edebiyatı (Çev. Rasih Güran). İstanbul: Zepros.
• Deleuze, G. (2004). Spinoza Üzerine Onbir Ders (Çev. Ulus Baker). İstanbul: Kabalcı.
• Dostoyevski, F. M. (2019). Yeraltından Notlar (Çev. Nihal Yalaza Taluy). İstanbul: İş Bankası.
• Douzinas, C. (2022). Yasanın Arzusu/Estetik Etik Psikanaliz (Çev. Ezgi Duman ve İbrahim Ş. Ateş). Ankara: Dipnot.
• Fordham, F. (1997). Jung Psikolojisi (Çev: Aslan Yalçıner). İstanbul: Say.
• Freeman, J. (2016). “Giriş”. Carl Gustav Jung (Ed.) İnsan ve Sembolleri (Çev: Hatice Mukaddes İlgün). İstanbul: Kabalcı. s. 6-11.
• Freud, S. (2011). Haz İlkesinin Ötesinde Ben ve İd (Çev. Ali Babaoğlu). İstanbul: Metis.
• Geçtan, E. (2014). Psikanaliz ve Sonrası. İstanbul: Metis.
• Han, B. C. (2017). Şeffaflık Toplumu (Çev. Haluk Barışcan). İstanbul: Metis.
• Heidegger, M. (2008). Varlık ve Zaman (Çev. Kaan H. Ökten). İstanbul: Agora.
• Hockley, L. (2004). Film Çözümlemesinde Jungcu Yaklaşım (Çev: Simten Gündeş). İstanbul: Es.
• Irvin, D. Y. (2008). Güneşe Bakmak Ölümle Yüzleşmek (Çev. Zeliha İyidoğan Babayiğit). İstanbul: Kabalcı.
• Izod, J. ve Dovalis, J. (2015). Terapi Olarak Sinema (Çev. Duygu Pınar Kayıhan). İstanbul: İKÜ.
• Jankelevitch, V. (2012) Ölümü Düşünmek (Çev. Y. Ruhi Demir). İstanbul: Monokl.
• Jung, C. G. (1999). Keşfedilmemiş Benlik (Çev. Canan Ener Sılay). İstanbul: İlhan.
• Jung, C. G. (2006a). “Kişiliğin Gelişimi”. Anthony Storr (Derl.) Jung’dan Seçme Yazılar (Çev. Levent Özşar). Ankara: Dost Kitabevi. s. 165-182.
• Jung, C. G. (2006b). “Ego ile Bilinçdışı Arasındaki İlişkiler”. Anthony Storr (Derl.) Jung’dan Seçme Yazılar (Çev. Levent Özşar). Ankara: Dost Kitabevi. s. 81-84.
• Jung, C. G. (2015). Dört Arketip (Çev. Zehra Aksu Yılmazer). İstanbul: Metis.
• Jung, C. G. (2016a). Anılar, Düşler, Düşünceler (Çev. İdris Kantemir). İstanbul: Can Sanat.
• Jung, C. G. (2016b). İnsan ve Sembolleri (Çev. Hatice Mukaddes İlgün). İstanbul: Kabalcı.
• Lacan, J. (2017). Benim Öğrettiklerim (Çev. Murat Erşen). İstanbul: Monokl.
• Lacan, J. (2022). Psikanalizin Temel İlkeleri (Çev. Mutluhan İzmir). Ankara: Çolpan.
• May, R. (2012). Varoluşun Keşfi (Çev. Aysun Babacan). İstanbul: Okuyan Us.
• McKee, R. (2007). Öykü (Çev. Nuray Yılmaz, Ertan Yılmaz, Fatih Kınalı). İstanbul: Plato Film.
• Özdemir, L. K. ve Acarkan, İ. (2014). Dokuz Mizaç Modeline Göre Çocuklarda Mizaç Farklılıkları ve Kişilik Gelişimi. İstanbul: Kurtuba Kitap.
• Salinger, J. D. (2016). Çavdar Tarlasında Çocuklar (Çev. Coşkun Yerli). İstanbul: Yapı Kredi.
• Tolstoy, L. N. (2016). Anna Karenina (Çev. Ayşe Hacıhasanoğlu). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.