KADIŞEHRİ İLÇESİNİN DEVECİ DAĞI ETEĞİNDEKİ ALTI KÖYÜN TARİHİ HALK HEKİMLİĞİ YEMEKLERİ İNANIŞLARI VE YEREL KELİMELERİ

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 115 - 154, 15.05.2017

Mustafa Şahin

https://doi.org/10.30561/sinopusd.270105

Cited By: 2

Öz

Deveci Dağları, Kadışehri ilçesinin
kuzeyinde yer alır. Yozgat-Tokat illeri ve coğrafî konum itibariyle 40-41
derece enlem ile 35-36 derece boylamları arasında yer alır. Bu dağ silsilesi İç
Anadolu ile Orta Karadeniz arasında geçit konumundadır. Yozgat’ın kuzey doğusunda
Tokat ilinin Zile ilçesinin güney batısında yer alır. En yüksek yeri 1907 metredir.
Dağın yüksek olması ve bol çayır ve mera alanının bulunması nedeniyle
hayvancılık için çok uygundur. Bu nedenle bugün dahi halkın önemli geçim
kaynağını teşkil eder. Kayseri’den Sorgun’a oradan Kesik Köprü‘den Kadışehri’ne
ve Hanözü’nden Zile’ye bağlanan yol buradan geçer. Günümüzde bu köyleri Zile’ye
bağlayan eski dağ yollarına şehir (Şaar) 
yolu denmesinin sebebi de budur. Bugün Zile ilçesinin Küçük Özlü köyünde
Kayseri Caadesi (Caddesi) adıyla Hanözü-Kadışehri istikametine giden bir
mıntıkanın da olması bu nedenledir. Yani aslında burası geçmişte önemli ticaret
yolu güzergâhındadır. Dağ silsilesine Deveci isminin verilmesinde bu kervan
yolunun da etkisi vardır. Bu dağın güney eteklerinde bulunan köylerin
kendilerine has kültürel özellikleri vardır. Bu özelliklerden bazılarına
neredeyse Türkiye’nin başka hiçbir yerinde rastlanmamaktadır. Sancı Çubuğu,
Miras tavası (müres tavası), Daanağacı (Davun ağacı), Eneme, Ocak geleneğinden
gelen ailelerin Dil Kesmesi, Yavşan otundan şifa bulma ve Nasip Vakti bunlardan
bir kaçıdır.  Aşağıdaki şiirde de
görüldüğü gibi bu köyler Salı gününün uğursuzluğunun şiirlere konu olacak kadar
önemli olduğu kabul etmişlerdir.

Salı
gitmeyin Hakk’ın işine

Neler
gelir kul olanın başına

Helkileri
Deveci’nin taşına

Çala
çala aldı gitti kara eşşek

Sürahi, Forah, Uclama,
Sıçan gibi çocuk ve genç oyunları, Gilik, Gılındır, Ütme, Karaharman gibi yiyecekler
de bu köylere hastır.

Anahtar Kelimeler

Deveci Dağı, Sancı Çubuğu, Karaharman, Daanağacı

Kaynakça

• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), Td 19, 79, 387.
• HANİLÇE, Murat (2014), XV ve XVI Yüzyılda Zile Kazası (1455-1574), Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Tokat.
• HANİLÇE, Murat (2013), “Vatan Topraklarındaki İmza: Türk Yer Adları, Zile Kazası Örneği (1455-1575)”, International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/2, pp. 89-135.
• http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce_koy_nufus.php?ilceid
• Kadışehri Belediyesi Resmi İnternet Sitesi http://www.kadisehri.bel.tr/
• Köylerimiz 1 Mart 1968 Gününe Kadar (1968), Başbakanlık Basımevi, Ankara: İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü.
• ŞAHİN, Mustafa (2013), “İlk ve Ortaçağlarda Zile, History Studies, Volume 5, Issue 39, ss.207-222.
• ŞAHİN, Mustafa-Yusuf, KARABACAK (2006), Coğrafi, Tarihi, İdari, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Zile, Tokat: Tofset Matbacılık Ltd. Şti.
• TKA (Tapu Kadastro Arşivi), Td (Tapu Tahrir Defteri), 583, s. 50a.
• UMAR, Bilge (1993), Türkiye’deki Tarihsel Adlar, 2. Baskı, İstanbul: İnkılab Kitabevi Yayınları,
• Ahmet Şahin, Yelten köyünden 1969 doğumlu; Ahmet Yılmaz, Yelten köyünden 1936 doğumlu; Cemil Şahiner, Seyhan köyünden 1974 doğumlu; Elif Şahiner, Seyhan köyünden 1938 doğumlu; Fadime Abacı, Seyhan köyünden 1948 doğumlu; Fadime Sağlamer, Yelten köyünden 1929 doğumlu; Hacı Mehmet Şahiner, Seyhan köyünden 1928 doğumlu; Hacı Mehmet Yılmaz, Yelten köyünden 1911 doğumlu; Hulusi Şahiner, Seyhan köyünden 1973 doğumlu; İbrahim Abacı, Seyhan köyünden 1942 doğumlu; Mehmet Şahin, Yelten köyünden 1944 doğumlu; Mustafa Biber, Gümüşsu köyünden 1961 doğumlu; Nuran Yılmaz, Yelten köyünden 1972 doğumlu; Salih Yılmaz, Yelten köyünden 1943 doğumlu; Şehriban Yılmaz, Yelten köyünden 1937 doğumlu; Şerife Şahin, Yelten köyünden 1949 doğumlu; Tahir Erdoğan, Ovacık köyünden 1938 doğumlu; Yüksel Biber Gümüşsu köyünden 1962 doğumlu; Zekeriya Karip, Seyhan köyünden 1943 doğumlu; Zeycan Yılmaz Yelten köyünden 1909 doğumlu; Satılmış Karabulut, Yelten köyünden 1946 doğumlu; Hacer Yılmaz, Yelten köyünden 1948 doğumlu; Mahmut Şahin, Yelten köyünden 1949 doğumlu; Hikmet Yılmaz, Yelten köyünden 1966 doğumlu, Fatma Şahin, Yelten köyünden 1947 doğumlu.