Küçük Devlet, Büyük Güç: Vatikan

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 430 - 473, 30.11.2022

Handan Acar Cengiz Kartın

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1193900

Öz

Dünyanın en küçük ama en güçlü devletlerinden biri olan Vatikan aynı zamanda dünyanın en esrarengiz devletidir. Vatikan’da hiçbir devletin yapamayacağı bir sistem ve yönetim anlayışı yürürlüktedir. Bürokrasisi 1000 kişiyi geçmemesine rağmen 1,3 milyar ile dünyanın en kalabalık dinsel topluluğu olan Katolikleri yöneten bu devletin tarihi cinayet, skandal ve entrikalarla doludur. Dünyanın önde gelen birçok şirketinin hissedarı olan, sayısız gayrimenkullere ve paha biçilemez sanat eserlerine sahip olan bu devletin servetinin ne kadar olduğu hiçbir zaman açıklanmamıştır. Dünya siyasetinde önemli rol oynayan Vatikan’la ilişkilerimiz 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren resmi olarak başlamıştır.
Vatikan-Türkiye ilişkileri hakkındaki az sayıdaki akademik çalışmaya katkı sağlamak amacıyla kaleme alınan bu çalışmada genel hatları ile Vatikan’ın yapısı ve Osmanlı’dan günümüze Vatikan ile olan münasebetler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

vatikan,, Papalık, Osmanlı, Türkiye, Katolik Kilisesi

Kaynakça

• Ağkuş, Y., Altuncu, A., (2017). Yahudi Kutsal Metinlerinde ve Kur'an'da Şabat (Cumartesi) Yasakları ve Mesh Hadisesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6/5 s.2775-2794.
• Altındal, A., (2015). Vatikan ve Tapınak Şövalyeleri, İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Arslantaş, N.,(2011). İslam Toplumunda Yahudiler, İstanbul: İz Yayınları.
• Aydın, F., (2011). Pavlus Hıristiyanlığına Giriş, Ankara: Eski Yeni Yayınları.
• Aydın, M., (2010).Dinler Tarihine Giriş, Konya:Literatürk Yayınları
• Aydın, M. ve Eroğlu, A., ‘’Papalık,’’ TDV İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi. org.tr/papalik (Erişim Tarihi:01.09.2022).
• Bahadır, G.,(2013). Hıristiyanlığın Antakya’da Şekillenmesi ve Habib-i Neccar, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10/23, s.204-214.
• Berk, F., (2012). Azizi Paul ve Şam Vizyonu, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1/1 s.505-516.
• Caka, E., (2009). Pavlus’un Mektupları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Caka, E., (2014). Bir Mistik Olarak Pavlus, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çalık E.,(2020). Hıristiyan Medeniyetinin Siyasi Kaynakları, Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3, 85-94.
• Çalışkan, S., (2018). Papalığın Osmanlılara Karşı Faaliyetleri ve Osmanlı Kaynaklarında Papalık (1302-1622),Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Çavuş, R., (2015). Plevne Müdafaası’nda Topun Önemi, OTAM, S.38, s.1-12.
• Çoban, B. (2020). Geçmişten Günümüze Papalık, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Çoban, B.,(2017). Angelo Giuseppe Roncalli’nin İstanbul Günleri, Tarih ve Gelecek Dergisi, 3/3, s.46-61.
• Çoban, B.(2007). Bir Yahudi Olarak Hz. İsa, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 25, s.43-58.
• Çoban, B.(2008). Josephus’un Gözüyle İlk Dönem Yahudi Fırkaları, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27, ss. 57-69.
• Çoban, B., ‘’Pelin Çift İle Gündem Ötesi,’’ Program, Vatikan Ve Papalar, TGRT 1, 18 Temmuz 2020.
• Demirci, S.,(2021). Papa XV. Benedictus’a Hitaplı Kırgızistan’daki Ürkün’ü Anlatan Mektup, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10/3, s.1990-2007.
• Demirci, K., "Engizisyon," TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi. org.tr/engizisyon (Erişim Tarihi: 01.09.2022).
• Demirci, K.,''Hıristiyanlık,'' TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/hiristiyanlik#1 (Erişim Tarihi: 09.01.2022).
• Doğrul, Ö. (1947). Yeryüzündeki Dinler Tarihi, İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Eliade, M., (20179. Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, İstanbul:Kabalcı Yayınları.
• Eraslan, O.,(2021). Vatikan’ın Koruyucuları İsviçreli Muhafızlar Ve Kökenleri Hakkındaki İddialar, İFD İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/2 s.94-102.
• Esgin, M., (2013). İşkence ve Engizisyon, Bozok Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi, 3, s.39-60.
• Güllü, R., (2019). Vatikan’ın Devletleşmesi ve Türk Kamuoyu, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 36, s.1-28.
• Ghraeı, H., (2020). 2013 Sonrası Vatikan’ın Orta Doğu Politikası, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi Yönetimi Anabilim Dalı Stratejik Araştırmalar Programı.
• Gündüz, Ş.,(2007). Yaşayan Dünya Dinleri, İstanbul: Diyanet Yayınları.
• Güngör, A., (2009). Papa’nın Yanılmazlığı Konusundaki Tartışmalar ve Katoliklerin Yaklaşımları, Dini Araştırmalar 12 / 34, s.7-26.
• Has, Kenan, Hz. İsa ve Tarihsel Yaşamın Bilgi Kaynakları, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.5,(2000), s.193-207.
• https://www.vatican.va/content/vatican/en/holy-father.index.html#holy-father (Erişim Tarihi:07.09.2022).
• https://web.archive.org/web/20150924164133/http://en.radiovaticana.va/news/2015/09/21/united_nations_to_raise_holy_see_flag_on_september_25/1173557 ( Erişim Tarihi:15.09.2022).
• https://kutsalkitap.info.tr/?q=mat%2016:19 (Erişim tarihi:15.09.2022).
• https://www.youtube.com/watch?v=ngXwCpRn_GM (Erişim Tarihi:15.09.2022).
• https://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/1830345-hazreti-alinin-papanin-mihrabindaki-sozu (Erişim Tarihi:20.09.2022)
• https://www.mfa.gov.tr/turkiye-vatikan-siyasi-iliskileri.tr.mfa (Erişim tarihi:20.09.2022).
• https://www.mfa.gov.tr/vatikan-siyasi-gorunumu.tr.mfa (Erişim Tarihi:20.09.2022.)
• http://vatikan.be.mfa.gov.tr/Mission/MissionChiefHistory (Erişim Tarihi: 20.09.2022).
• https://www.haberler.com/guncel/istanbul-un-gobeginde-papa-heykeli-6742476-haberi/ ( Erişim tarihi:20.09.2022).
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Papalar_listesi (Erişim Tarihi:21.09.2022)
• https://www.ahdictionary.com/word/search.html?q=cardinal (Erişim Tarihi:24.09.2022).
• https://press.vatican.va/content/salastampa/en/bollettino/pubblico/2017/04/06/170406e.html (Erişim Tarihi:24.09.2022).
• https://www.milliyet.com.tr/gundem/vatikan-hakkinda-bilgiler-vatikan-bayragi-anlami-2022-nufusu-baskenti-para-birimi-ve-saat-farki-6300300 (Erişim Tarihi: 14.09.2022).
• https://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/1830345-hazreti-alinin-papanin-mihrabindaki-sozu (Erişim Tarihi:20.09.2022).
• https://kuran.diyanet.gov.tr/ (Erişim Tarihi:24.10.2022).
• Işık, H., (2001). Günümüzde Papalık Teşkilatı, Yayımlanmış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kahraman, Ö,. ‘’İsa,’’ TDV İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/isa (Erişim Tarihi: 09.09.2022).
• Kızıloğlu, S., (2012). İsrail Devleti’nin kuruluşuna kadar geçen sürede Yahudiler ve Siyonizm’in Gelişimi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2/1, s.35-64.
• Koca, A., (2008).Vatikan’ın Türkiye’ye Bakışının Avrupa Birliği Perspektifinde Analizi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul: T.C. Genelkurmay Başkanlığı Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü.
• Kitab-ı Mukaddes, ( 2020) İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları.
• Küçük, A., Tümer, G., Küçük., M., (2014). Dinler Tarihi, Ankara:Berikan Yayınevi.
• Lewis, B.,(2019). Papalığın Karanlık Tarihi, İstanbul: Ketebe Yayınevi.
• Mayer, J., (2020). II. Vatikan Konsili’nden Sonra Hıristiyan Dünyasındaki Yeni Temayüller Ve Gelişmeler, Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 9, s.75-112.
• Meydan, E., (2009). Hıristiyan Kilise Otoritesinde Aforoz, Basılmamış Doktora Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sargın, C., (2022). Orta Bizans Dönemi Marjinal Psalterlerde Çarmıh Sahnesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sevinç, H., (2017). ‘’Din Üç devlet(Suudi Arabistan-Vatikan ve İsrail’in Siyasal Sitem Analizi, Researcher, 5/3, s. 169-199.
• Özalp, M., (2017).Papalık Tarihinden Bir Kesit: IX. Pius Dönemindeki Dini ve Siyasi Gelişmeler, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 s.324-325.
• Özatik, İ., (2019). Katolik Kilisesinin Moden-Seküler Siyasetle İlişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Parmaksızoğlu, C., (2017). "Sultan II. Abdülhamid’in Papa XIII. Leo’yu İstanbul’a Daveti", Türk Dünyası Araştırmaları, 116, s.145-158.
• Renan, E. Havariler, (1964). (çev. Ziya İshan), Ankara: MEB Yayınları.
• Schımmel, A., (2007). Dinler Tarihi, İstanbul: Kırkambar Yayınları.
• Şakiroğlu, M., ‘’Vatikan’’, TDV İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/vatikan (Erişim Tarihi:03.03.2021).
• Tevfiki, H., (2013). Büyük Dinleri Tanımak, (çev. Muhammed Karaduman),İstanbul: El-Mustafa Yayınları.
• Troll, C., (1999). Tarihi Bir Olay Olarak Hıristiyanlık, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3, s. 257 – 272.
• Türkan, A., (2014). Osmanlı ile Papalık Arasındaki İlk Dostane İlişkiler ve Bunun Doğu Kiliseleri Açısından Önemi, Journal of History Studies 6/6, s.195-214.
• Türkan, A., Akbulut, B., (2019). Osmanlı’dan Cumhuriyete Türkiye Vatikan İlişkileri, İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 4/1, s.123-158.
• Vüqar A., (2015). Dinin Yaygınlaştırılmasında Çağdaş Bilgi Teknolojileri (Vatikan Örneği), Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 8 / 2, s.157-163.
• Usta, Y., (2009). Vatikan'ın "Devlet"leşme Süreci ile Fener Rum Patrikhanesi'nin Politikalarının Bu Süreçle Benzeşen Yanlarının Analizi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Harp Akademileri Komutanlığı / Stratejik Araştırmalar Enstitüsü.
• Ünal, M., “Sümerce ve Etrüskçe Arkaik Türk Dilleridir” İçinde Tarihten Bir Kesit, Etrüskler Sempozyumu Bildirileri,( Bodrum 2-4 Haziran 2007).
• Yazıcı, S. (2014). Sultan II Abdülhamid Örneğinde Tarihsel Algılamanın Değişimi, History Studies İnternational Journal of History, 6/5, s.233-247.
• Yılmaz, Z., (2021). El-Esas Fi’t-Tefsir’de (Said Havva) Hıristiyanlık İle İlgili Bilgilerin Dinler Tarihi Açısından Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, A., (2009). Dinler Tarihi, Ankara: Alter Yayıncılık.
• Yılmaz, M., (2017). Hukuk Tarihi Açısından Hıristiyanlık, Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 3/3, s.12-31.
• Yiğit. D., (2022). Kral VI (I). James Döneminde İskoçya’da ve İngiltere’de Cadı Avı, Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 7/1, s.422-466.
• Zeyzeveli, H., (2015). Hz. İsa’nın Akıbeti Hakkında Bazı Tespitler, Erişim Adresi: http://ti-entertainment.com/dosya/hzisaninakibeti.pdf
• Zinkeisen, J., (2004). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, (çev. Nilüfer Erçeli). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.