Examination of Teacher Candidates' Environmental Sensitivity, Environmental Awareness and Behaviors Towards Environmental Problems

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: Eğitim Bilimleri Özel Sayısı, 25 - 49, 31.12.2024

Sevimnur Yılmaz , Şebnem Zorlutuna

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1462960

Öz

Increasing basic needs of people over time, unconscious use of resources and advances in technology have begun to harm the environment more than the environment can renew itself and disrupt the ecological balance. With this degradation, environmental problems may grow even more and humans, along with all living things, may be more affected by this. For this reason, people should be made more aware of environmental problems. Education is the basis of raising people's awareness about the environment, instilling positive approaches and behaviors towards the environment, protecting the environment and restoring the damaged environment. The aim of this study is to examine the relationship between the environmental sensitivities, environmental awareness and behaviors towards environmental problems of pre-school and classroom teacher candidates who will give children their first environmental education after their families. In this context, "Environmental Awareness, Environmental Awareness Scale" and "Behavior Scale towards Environmental Problems" were applied to the students of Sivas Cumhuriyet University Faculty of Education, Department of Basic Education (Classroom Teaching and Preschool Teaching Department), and the results obtained were examined in terms of different variables. In addition, the relationship between classroom teacher and pre-school teacher candidates' environmental sensitivity and environmental awareness and their behavior towards environmental problems was determined.
As a result of the study, it was seen that there was a high level of positive relationship between environmental sensitivity and environmental awareness and behavior towards environmental problems (sperman correlation coefficient 0.757).

Anahtar Kelimeler

Environmental Awareness, Environmental Sensitivity, Environmental Behavior, Pre-School Teacher Candidates, Classroom Teacher Candidates, Environmental Problems

Öğretmen Adaylarının Çevresel Duyarlılık, Çevre Bilinci ve Çevre Sorunlarına Yönelik Davranışlarının İncelenmesi

Öz

İnsanların zamanla artan temel ihtiyaçları, kaynakların bilinçsizce kullanımı ve teknolojideki ilerlemeler çevreye çevrenin kendini yenileyebileceğinden fazla zarar vermeye ve ekolojik dengeyi bozmaya başlamıştır. Bu bozulma ile beraber çevresel problemler daha da büyüyebilir ve tüm canlılarla birlikte insanlar da bundan daha fazla etkilenebilirler. Bu sebeple insanlara çevre sorunları konusunda daha fazla bilinç kazandırılmalıdır. İnsanların çevre ile ilgili bilinçlendirilmesi, çevreye karşı olumlu yaklaşım ve davranışların kazandırılması, çevrenin korunması ve hasar gören çevrenin tekrar kazanılmasının temelinde eğitim yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı, çocuklara aileden sonra ilk çevre eğitimini verecek olan okul öncesi ve sınıf öğretmeni adaylarının çevresel duyarlılıkları, çevre bilinci ve çevre sorunlarına yönelik davranışları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu bağlamda, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Temel Eğitim Bölümü (Sınıf Öğretmenliği ve Okul Öncesi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı) öğrencilerine “Çevre Bilinci, Çevresel Duyarlılık Ölçeği” ile “Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği” uygulanmış, elde edilen sonuçlar farklı değişkenler açısından incelenmiştir. Ayrıca sınıf öğretmenliği ve okul öncesi öğretmenliği adaylarının çevresel duyarlılık ve çevre bilinci ile çevre sorunlarına yönelik davranışları arasındaki ilişki belirlenmiştir.
Çalışma sonucunda çevresel duyarlılık ve çevre bilinci ile çevre sorunlarına yönelik davranış arasında (sperman korelasyon katsayısı 0,757) yüksek düzeyde pozitif yönlü ilişki olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çevre Bilinci, Çevresel Duyarlılık, Çevreye Yönelik Davranış, Okul Öncesi Öğretmenliği Adayları, Sınıf Öğretmenliği Adayları, Çevre Sorunları

Kaynakça

• Akçay, S. ve Pekel, O. (2017). Öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılıklarını bazı değişkenler açısından incelemesi. Elementary Education Online, 16(3) 1174-1184.
• Bilim, İ. (2012). Sürdürülebilir çevre açısından eğitim fakültesi öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyonkarahisar. Büyüköztürk, Ş., vd. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Çabuk, B. (2021). Çevre eğitiminde öğretmenin rolü. Çocuk ve çevre. Ankara: İzge Yayınları.
• Çalışkan, M. (2002). Yetişkinlerde çevre duyarlılığını etkileyen etmenler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Çelikkıran, A. (1997). Çevre sorunları ve eğitimi (Çevre konusunda formatör öğretmen eğitimi kursu uygulama örneği) (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1994). Çevre eğitimi, insan gücü ve katılım planlaması. VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu. Ankara. (Erişim tarihi: 17 Mart 2023)
• Erol, G. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Denizli.
• Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (28) 91-100.
• Erten, S. (2006), Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır?. Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayını, 65(66) 1-13.
• Fraenkel, J. ve Wallen, N. (2006). How to desing and evaluate research in Education. New York: McGaw-Hill International Edition.
• Gezer, K., Çokadar, H., Köse, S. ve Bilen, K. (2006). Lise öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının karşılaştırılması: Buldan örneği. Buldan Sempozyumu, 71-77.
• Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S. ve Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim online, 6(3) 452-468.
• Gökdağ, D., 1994, Ortaöğretim Programında Çevre. Cogito, Sayı:2, Sayfa: 47-50, İstanbul.
• Görmez, K. (1997). Çevre sorunları ve Türkiye. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Günindi, Y. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin çevre dostu davranışlarının araştırılması. TUBAV Bilim Dergisi, 292-297.
• Güven, E. ve Aydoğdu, M. (2012). Çevre sorunlarına yönelik davranışın ortaya çıkması ve öğretmen adaylarının davranışlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2) 573-590.
• Karakaya, Ç. ve Omca, Ç. E. (2012). İnsanı merkeze alan (antroposentrik) ve almayan (nonantroposentrik) yaklaşımlara göre eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bakış açıları. Türk Fen Eğitimi Dergisi, ss:23-35.
• Karataş, A. (2013). Çevre bilincinin geliştirilmesinde çevre eğitiminin rolü ve Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (24. Bs.). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kaya, E., Akıllı, M. ve Sezek, F. (2009). Lise öğrencilerinin çevreye karşı tutumlarının cinsiyet açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (18) 43-54.
• Pooley, J. A. ve O’Connor, M. (2000). Enviromental education and attitudes. Environment and Behavior, 32(5) 711–724.
• Sağlam, N. ve Uzun, N. (2005). Sosyo-ekonomik durumun çevre bilinci ve çevre akademik başarısı üzerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H.U.Journal of Education), (29) 194–202.
• Sancak, İ. ve Timur, B. (2022). Çevresel bilincin, tutum ve davranış üzerindeki etkisinin incelenmesi: Bingöl Üniversitesi örneği. Akademik MATBUAT, 6(1).
• Sekaran, U. ve Bougie, R. (2016). Research methods for business: A skill building approach (7. Bs). Wiley.
• Stern, P. (2000). New environmental theories: toward a coherent theory of environmentally significant behavior. Journal Of Social İssues, 56(3) 407-424.
• Timur, S., Timur, B., ve Karakaş, A., (2014). Investigating pre-service teachers knowledge and behaviors toward environment. The Anthropologist, 17(1) 25–35.
• Tozlu, A. (1997). İlkokul çağındaki çocukların çevre sağlığı bilgileri ve etkileyen faktörler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Türküm, A. S. (1998). Çağdaş toplumda çevre sorunları ve çevre bilinci. Çağdaş yaşam çağdaş insan içinde. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi ilköğretim öğretmenliği lisans tamamlama programı, Eskişehir.
• Türksoy, Ö. (1991). Çevre duyarlılığı eğitiminde bilişsel yaklaşım: Çocuk ve temel çevre özellikleri. Eğitim ve Bilim, 15(80).
• Yavetz, B., Goldman, D., & Peer, S. (2007). Environmental literacy in teacher training: Attitudes, knowledge, and environmental behavior of beginning students. The Journal of Environmental Education, 39(1). Yeşilyurt, S., Şeyda, G. ve Demir, Y. (2013). Biyoloji öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılığı: Ölçek geliştirme çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25) 38-54.
• Yıldırım, C. (1966). Eğitimde araştırma metodları. Ankara: MEB mektupla öğretim ve teknik yayınlar genel müdürlüğü.