Turizm Sektöründe Soğuk Zincir Ürünleri İçin Tedarikçi Seçimi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: Eğitim Bilimleri Özel Sayısı, 50 - 74, 31.12.2024

Hakan Özkan , Ali Koçak

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1551492

Öz

Bu çalışma, beş yıldızlı oteller için soğuk zincir ürünlerini tedarik etmek amacıyla kanıta dayalı bir tedarikçi seçimi gerçekleştirmektedir. Araştırmanın ilk aşaması üç tedarikçinin Analitik Hiyerarşi Süreci aracılığıyla değerlendirilmesini içerirken, ikinci aşama katılımcı-ların tedarikçi tercihlerini sıralamak için ELECTRE I yöntemini içermektedir. Bulgularımız soğuk zincir ürünü olan taze meyve ve sebzelerle sınırlıdır. Çalışmanın Örneklemini Antal-ya-Türkiye'de faaliyet gösteren ve soğuk zincir ürünü dış kaynaktan temin eden 7 adet beş yıldızlı otelin satın alma uzmanları oluşturmaktadır. Çalışma için gerekli olan veriler, söz konusu satın alma uzmanlarının katıldığı iki toplantı sonucunda elde edilmiştir. İlk toplantıda, otellerin soğuk zincir ürününe yönelik satın alma kriterlerinin belirlenmesine ve kriterlerin karşılaştırılmasına odaklanıldı. İkinci toplantıda, üç alternatif tedarikçinin her kritere göre ikili karşılaştırması yapıldı. AHS yöntemi, Kalite (K1) ve Teslimat (K2) kriterlerinin eşit ağırlıkta olduğunu ve en önemli kriterler olduğunu göstermiştir. ELECTRE I yöntemi, nihai tercih sıralamasını Tedarikçi 1>Tedarikçi 3>Tedarikçi 2 olarak vermektedir. Bu sonuca göre, Tedarikçi 1 firmasının yaş meyve ve sebze tedarikine yönelik hizmet alımında en uygun tedarikçi olduğu görülmektedir. Yapılan literatür taramasında, özellikle turizm sektöründe soğuk zincir hizmet alımı ve bu alana yönelik tedarikçi seçimini konu alan Türkçe ve yabancı literatürde akademik bir çalışmanın olmadığı görülmüş ve bu durum çalışmanın çıkış noktasını oluşturmuştur. Turizm sektöründe tedarikçi seçimi, tedarikçilerin rolü gibi çalışmalar gerçekleştirilmiş olsa da soğuk hizmet alımında tedarikçi seçiminde hala kapatılması gereken önemli bir boşluk bulunmaktadır. Bu bakımdan bu çalışmanın literatürde önemli bir boşluğu dolduracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Soğuk Zincir, Tedarik Zinciri Yönetimi, AHP ve ELECTRE I, Turizm, Konaklama İşletmeleri

Supplier Selection for Cold Chain Products in the Tourism Sector

Öz

This study performs an evidence-based supplier selection (SS) for five-star hotels to pro-cure cold chain products (CCP). In this research, while the first phase includes evaluating three suppliers through the Analytic Hierarchy Process (AHP), the second covers ELECTRE I to rank participants’ supplier preferences. Our findings are limited to fresh fruits and vegetables as CCP. The sample consists of the purchasing specialists of 7 five-star hotels operating in Antalya-Turkey that depend on CCP. We collected the data through two face-to-face meetings. The first meeting focused on identifying and comparing the hotels’ CCP procurement criteria. In the second meeting, we performed pairwise comparisons of three alternative suppliers by each criterion. The AHP demonstrates Quality (K1) and Delivery (K2) are the most important criteria with equal weights for CCP procurement. The ELEC-TRE I method yields the final preference ranking as Supplier 1>Supplier 3>Supplier 2. Overall, we conclude Supplier 1 to be the most suitable supplier for participating hotels for CCP procurement.The starting point of this study is the apparent paucity of research in the relevant literature on CCP procurement and SS in the tourism sector. Despite a few at-tempts to bring insights into SS in the sector, there is still a substantial gap in SS for CCP. We believe this study would cultivate a way of closing such a gap in the literature.

Anahtar Kelimeler

Cold Chain, Supply Chain Management, AHP and ELECTRE I, Tourism, Accommondation Businesses

Kaynakça

• Arifin, M., Ibrahim, A., Nur, M. (2019). Integration of Supply Chain Management and Tourism: An Empirical Study from The Hotel Industry of Indonesia, Management Science Letters, Vol. 9 No 2, pp. 261-270.
• Avcıkurt, C., Sarıoğlan, M., Çaylı, B. and Saylan U. (2010). Fast-Food Yiyecek-İçecek İşletmeleri ile Slow-Food Yiyecek-İçecek İşletmeleri Arasındaki Tedarikçi Seçim Kriterleri Kullanım Eğilimleri Açısından Benzerliklerinin ve Farklılıklarının Araştırılması (İzmir Yöresinde Bir Araştırma), Çolakoğlu O. E. (Ed.), 11. Ulusal Turizm Kongresi (2-5 Aralık 2010) Bildiriler Kitabı. Detay Yayıncılık, Ankara, pp. 334-345.
• Çevik, V. A. (2021). Tarihin En Kapsamlı Soğuk Zincir Uygulaması: Koronavirüs (Covid-19) Aşısının Lojistiğinde Karşılaşılan Zorluklar, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, No 12, pp. 155-204.
• Davras, G. M. and Karaatlı, M. (2014). Otel İşletmelerinde Tedarikçi Seçimi Sürecinde AHP ve BAHP Yöntemlerinin Uygulanması, Hacettepe University İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Vol. 32 No 1, pp. 87-112.
• De Boer, L.; Labro, E. and Morlacchi, P., (2001). A Review of Methods Supporting Supplier Selection, European Journal of Purchasing and Supply Management, Vol. 7 No. 2, pp.75-89.
• Erdem, M. B. (2023). Otel İşletmelerinde Oluşan Gıda İsrafında Tedarikçi Rolünün Değerlendirilmesi, Journal of Eurasia Tourism Research, Vol. 4 No. Special Issue, pp.78-89.
• Hahn, C., K.; Kim, K., Y. and Watts, C., A., (1990). The Supplier Development Program: A Conceptual Model, International Journal of Purchasing and Materials Management, Vol. 26 No. 2, pp.2–7.
• Hemmington, N. and King, C., (2000). Key Dimensions of Outsourcing Hotel Food and Beverage Services, International Journal of Contemporary Hospitality Management, Vol. 12 No. 4, pp. 256- 261.
• İpekçi, E. and Tanyaş, M. (2021). Soğuk Zi̇nci̇r Loji̇sti̇ği̇ Uygulamalari ve Türki̇ye’de Soğuk Zi̇nci̇r Loji̇sti̇ği̇ni̇n Swot Analizi̇, Dicle University Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, No. 26, pp. 46-64.
• İzer, D., A., (2017). Soğuk Zincir Lojistiği İçinde Risklerin Azaltılmasında Yeni Teknolojiler, Access Adress: https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/ 53484161/Bildiri_soguk_zincir.pdf, (accessed 28.02.2024).
• Keleş, B., & Ova, G. (2020). Gıda Tedarik Zinciri Yönetiminde Bilgi Teknolojileri Kullanımı, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, vol.17 No. 1, pp. 137-143.
• Koçak, N. (2006). Yiyecek İçecek Hizmetleri Yönetimi, Detay Yayıncılık, Ankara. Kothari, T., Hu, C. & Roehl, W.S. (2005). E-Procurement: An Emerging Tool For The Hotel Supply Chain Management. Hospitality Management, Vol. 24 No.3, pp. 369 – 389.
• Koyuncu, M. C., & Öztürk, E. (2024). Tedarik Zinciri Yönetimi Kapsamında Sevkiyat Sürecinin Barkod Teknolojisi ile Entegrasyonu. International Anatolia Academic Online Journal Social Sciences Journal, 10(2), 154-165.
• Mahalik, N. And Kim, K. (2016). The Role of Information Technology Developments in Food Supply Chain Integration and Monitoring, Innovation and Future Trends in Food Manufacturing and Supply Chain Technologies, pp. 21-37. https://doi.org/10.1016/B978-1-78242-447-5.00002-2
• Okutmuş, E. and Ergül, A. (2013). Konaklama İşletmelerinin Yiyecek İçecek Faaliyetlerinde Tedarik Zinciri Maliyetlerinin Hedef Maliyetleme İle Birlikte Uygulanması, Journal Of Yasar University, Vol. 8 No. 32, pp 5409- 5432.
• Ovca, A. and Jevšnik, M. (2009). Maintaining A Cold Chain from Purchase to The Home and At Home: Consumer Opinions, Food Control, Vol. 20 No. 2, pp. 167–172.
• Öncü, M. A. and Işkın, M. (2009). Otel İşletmelerinde Dış Kaynak Kullanımı Üzerine Kavramsal Bir Çalışma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Vol. 8 No 29, pp.143-156.
• Özkan, H., & Özkan, M. (2023). Lojistik Merkez Yeri Kuruluş İlinin ELECTRE I Yöntemiyle Belirlenmesi:TR 61 Bölgesinde Uygulama. Lojistik Dergisi(58), pp. 142-153.
• Saaty, R. W. (1987). The analytic hierarchy process—what it is and how it is used, Mathematical Modelling Mathematical Modelling, Vol. 9 No. (3-5), pp. 161-176.
• Saaty, T. L. (1990). How to make a decision: The analytic hierarchy process, European Journal of Operational Research, Vol. 48 No.1, pp. 9-26.
• Saaty, T. L. (1995). Transport planning with multiple criteria: The analytic hierarchy process applications and progress review, Journal of Advanced Transportation, Vol. 29 No. 1, pp. 81-126.
• Singh, R. K., Gunasekaran, A., Kumar, P. (2018). Third party logistics (3PL) selection for cold chain management: a fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS approach, Annals of Operations Research, Vol. 267, pp. 531–553. Sutono, A. (2019). Supply Chain Management: Implementation Issues and Research Opportunities in Tourism İndustry, Uncertain Supply Chain Management, Vol. 7 No.3, pp. 427-438.
• Tanyaş, M.(2015). Tedarik Zinciri Yönetimi, Access Adress: http://docplayer.biz.tr/2948974- Tedarik-zinciri-yonetimi-ders-notlari-hafta-1-2-3.html, (accessed 01.03.2024).
• Talih, Ö., & Dönmez, E. (2024). Tedarik Zincirine Genel Bakış: Akıllı Tedarik Zincirinde Risk ve Güvenlik. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 836-854.
• Tursun, S. S., Özkoç, H. (2019). Taze Gıda Ürünlerinde Tedarikçi Seçim Kararı Üzerine Karma Bir Araştırma, Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, Vol. 3 No. 6, pp. 75-94.
• Torğul, B., Demiralay, E., Paksoy, T. (2021). Tarım-Gıda Tedarik Zincirinde Ağ Tasarımı ve Optimizasyonu: Bir Meyve Suyu İşletmesi Örneği, Journal of Transportation and Logistics, Vol. 6 No. 1, pp. 49-70.
• Vesper, J., Kartoglu, U., Bishara, R., Bishara, T. C. (2010). A Case Study in Experiential Learning: Pharmaceutical Cold Chain Management on Wheels, Journal of Continuing Education in The Health Professions, Vol. 30 No. 4, pp. 229-236.
• Weber, C. A., Current, J. R., & Benton, W. C. (1991). Vendor selection criteria and methods. European Journal of Operational Research, 50(1), 2-18.
• Xia, W. and Wu, Z. (2007). Supplier Selection with Multiple Criteria in Volume Discount Environments. Omega, Vol. 35 No.5, pp. 494-504. https://doi.org/10.1016/j.omega.2005.09.002
• Yazarkan, H. (2012). Bir Stratejik Maliyet Yönetimi Aracı Olarak Sahipliği Toplam Maliyeti Yaklaşımının Tedarikçi Seçimindeki Rolü: 500 Büyük Sanayi İşletmesinde Bir Uygulama, PhD Thesis, Atatürk university, Erzurum, Access Adress: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ (accessed 24.06.2024).
• Zailani, S., Omar, A. and Kopong, S. (2011). An Exploratory Study on The Factors Influencing the Non-Compliance to Halal Among Hoteliers in Malaysia, International Business Management, Vol. 5 No 1, pp. 1-12.
• Zengin, Z. H., Bayarçelik, E. B., & Apak, S. (2024). Gıda Sektöründe Yalın Tedarik Zinciri Yönetimi ile Tedarik Zinciri Yönetimi Arasında Performans Değerlendirmesi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 19(73), 40-61.