Investigation Of Occupational Health And Safety Culture Levels Of Vocational And Technical High School Teachers

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 911 - 942

Mehmet Ali Zengin , Mustafa Sekmen , Murat Tekbalkan

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1629666

Öz

Occupational health and safety (OHS) is a significant social policy domain that directly influences the overall welfare of society, economic sustainability, social equality, and public health. Developing a robust OHS culture plays a critical role in achieving a country's sustainable development goals. Teachers play a crucial role in establishing an OHS culture in educational institutions. In this study, a survey was conducted with a total of 546 teachers working in 44 vocational and technical high schools in Samsun Province. The data collected from the research were analyzed using the SPSS statistical program. Parametric tests, such as the T-test and ANOVA, along with descriptive statistical methods (frequency, percentage, count), were employed to determine whether teachers' culture varied based on demographic characteristics. The analysis revealed that the OHS culture levels of teachers working in vocational high schools were above average. Furthermore, a weak but positive relationship was identified between teachers' OHS culture levels and the adequacy of the OHS training provided by the Ministry of Education in meeting minimum requirements. Based on the demographic analysis, statistically significant differences were found in teachers' OHS culture levels according to gender, age, prior OHS training received, and teaching branches. However, no significant differences were observed based on professional seniority or education level.

Anahtar Kelimeler

Occupational Health and Safety Culture , Vocational and Technical High Schools , Teachers , Social Policy

Etik Beyan

The authors declare that there are no conflicts of interest.

Teşekkür

We would like to express our gratitude to the Samsun Provincial Directorate of National Education for granting permission to conduct this study, as well as to the school principals and teachers for their invaluable support during its implementation.

MESLEKİ VE TEKNİK LİSE ÖĞRETMENLERİNİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KÜLTÜR DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Öz

İş sağlığı ve güvenliği (İSG), toplumun genel refahını, ekonomik sürdürülebilirliği, sosyal eşitliği ve toplumsal sağlığı doğrudan etkileyen önemli bir sosyal politika alanıdır. Oluşturulacak İSG kültürü ülkenin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmasında kritik bir role sahiptir. Eğitim kurumlarında İSG kültürünün oluşturulmasında öğretmenlere önemli görevler düşmektedir. Bu çalışmada, Samsun İlinde bulunan 44 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinde görev yapan toplam 546 öğretmene anket uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler SPSS istatistik programı ile analiz edilmiştir. Demografik özelliklere göre öğretmenlerin görüşlerinin değişip değişmediğini belirlemek için parametrik testler olan T-testi ve ANOVA testleri ile tanımlayıcı istatistiksel metotlar (Sayı, Yüzde, Frekans) kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, meslek liselerinde görev yapan öğret-menlerin İSG algı düzeylerinin ortalamanın üstünde olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliği algı düzeyleri ile milli eğitim tarafından verilen İSG eğitiminin asgari gerekleri sağlayıp sağlamaması arasında zayıfta olsa pozitif yönlü bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Demografik özelliklere göre yapılan analizde, öğretmenlerin İSG algı düzeyleri ile cinsiyet, yaş, alınan İSG eğitimi ve branşlara göre istatistiki olarak anlamlı farklılıkların olduğu, mesleki kıdem ve eğitim düzeyine göre farklılık bulunmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş Sağlığı ve Güvenliği Kültürü , Mesleki ve Teknik Liseler , Öğremenler , Sosyal Politika , Saha Araştırması

Etik Beyan

Yazarlar herhangi bir çıkar çatışması olmadığını beyan etmişlerdir.

Teşekkür

Bu çalışmanın yürütülmesine izin veren Samsun İl Milli Eğitim Müdürlüğü'ne ve uygulama sırasında verdikleri değerli destek için okul müdürleri ve öğretmenlere teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Aydemir, A. (2022). Okullarda yaşanan olası iş kazalarının türleri ve sebepleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(25), 209-225. https://doi.org/10.52096/usbd.6.25.13
• Babaoğlu, Z. (2020). Determination of the Level of Occupational Health and Safety Perception of Teachers at Vocational and Technical Anatolian High School (Case of Trabzon). [Master's Thesis]. Avrasya University, Trabzon. Access Adress: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp (accessed 06.05.2024).
• Bağcı, A., Azimli, P., Uluçay, H., & Keskin, A. (2024). Eğitim öğretim kurumlarında iş sağlığı ve güvenliği bilincinin incelenmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(104), 545-555.
• Baradan, S. (2006). Türkiye’de inşaat sektöründe iş güvenliğinin yeri ve gelişmiş ülkelerle kıyaslanması. DEÜ Mühendislik Fakültesi, Fen ve Mühendislik Dergisi. 8 (1). 87-100.
• Başbuğ, A. (2013). İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği. Aydoğdu Ofset.
• Beşir, A. (2018). An Investigation on Occupational Health and Safety Aproach in Government Schools: Şile Sample. [Master's Thesis]. Üsküdar University, İstanbul. Access Adress: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp (accessed 27.05.2024).
• Çalış, S. (2024). AB’nin sosyal politika kapsamında isg gelişimi ve avrupa komisyonu’nun türkiye isg sistemine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(3), 599-618.
• ÇASGEM (2017). Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği algısı araştırma raporu. Erişim Tarihi: 01.10.2023, https://www.csgb.gov.tr/media/3234/turkiyede_issagligi.pdf.
• Çay, E., & Eratay, E. (2019). Özel eğitim okulunda çalışan öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliği seminerine ve sonraki uygulamalara yönelik görüşleri. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (38), 26-45. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.524611.
• ÇSGB (2013). Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve esasları hakkında yönetmelik, ErişimTarihi: 16.01.2025 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/05/20130515-1.htm.
• Gopang, M. A., Nebhwani, M., Khatri, A. & Marri, H. B. (2017). An assessment of occupational health and safety measures and performance of SMEs: An empirical investigation. Safety Science. 93. 127-133. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2016.11.024.
• Güler, M. (2015). The Comparati̇ve Analysi̇s of Safety and Health at Work Servi̇ces in The Scope of the Welfare State. [PhD Thesis]. İstanbul University, İstanbul. Access Adress: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp (accessed 28.05.2024).
• Gündüz, M. Y., Denli, Ö., Korkut, M., & Karaboğa, D. D. (2023). İş sağlığı ve güvenliğine yönelik öğretmen görüşleri. International Academic Social Resources Journal, 8(53), 3598-3607. https://doi.org/10.29228/ASRJOURNAL.71915.
• Hughes, K. (2019). Teacher Perceptions of School Safety and Security; Security Based Changes in a Rural School System. [PhD's Thesis]. Northcentral University, USA.
• Kara, M. (2015). Meslek ve Teknik Anadolu Liselerinde Görev Yapan Teknik Öğretmenlerin İş Sağlığı ve Güvenliği Bilgi Düzeyleri. [Master's Thesis]. Gedik University, İstanbul.
• Kartal, E., & Uğurlu, C. T. (2023). Okul öncesi eğitim kurumlarında iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin okul öncesi öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 12(34), 209-236.
• Kartal, E. (2022). Occupational Health and Safety in Pre-School Education Institutions: The Mixed Method Study. [Master's Thesis]. Sivas Cumhuriyet University, Sivas. Access Adress: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp (accessed 29.05.2024).
• Keçeci, Ş. (2020). Türkiye ve bazı Avrupa Birliği ülkeleri iş sağlığı ve güvenliği strateji ve politikalarının incelenmesi. OHS Academy, 3(2), 53-60.
• Kol, İ., & Özbek, S. (2021). İş sağlığı ve güvenliği eğitim uygulamalarının karşılaştırılması. OHS Academy, 4(1), 1-14.
• Koyuncu, U., & Öztürk, Ö. F. (2022). Öğretmenlerin iş güvenliği bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi: istek okulları istanbul kampüslerinde uygulama. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 34(4), 550-559. https://doi.org/10.7240/jeps.1156448.
• Köse, A. & Gündoğdu, Ö. (2023). İlk ve ortaokullarda çalışan öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliği algısı: Erzurum ili örneği. International Journal of Medicine and Occupational Health and Safety Sciences, 1(1), 40-52.
• MEB (2025) Ministry of Education, Erişim Tarihi: 23.02.2025, https://www.meb.gov.tr/2023-2024-egitim-ogretim-istatistikleri-aciklandi/haber/34977/tr#:~:text=%C3%96rg%C3%BCn%20e%C4%9Fitim%20kurumlar%C4%B1nda%20g%C3%B6rev%20yapan,82'si%20kad%C4%B1n%20%C3%B6%C4%9Fretmenlerden%20olu%C5%9Fuyor.
• Mufidah, L., & Tejamaya, M. (2019). Analysis of occupational safety and health risk perception of elementary school employees in Depok City, Indonesia. Indian Journal of Public Health Research & Development, 10(5), 1368-1373.
• Orhan, S. (2024). Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği mevzuatının oluşumunda ILO ve AB normlarının etkisi. International Journal of Disciplines in Economics & Administrative Sciences Studies, 4(7), 87-98.
• Özakca, A., Duran, Ö., Akyol, E., & Yılmaz, A. N. (2023). İş sağlığı ve güvenliği konusunda öğretmenlerin farkındalıklarının değerlendirilmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(9), 1451-1469.
• Özkılıç, Ö. (2008). Kazalar güvenlik kültürünün eksikliğinin ürünüdür. Türkiye İş Güvenliği İş Adamları Derneği Dergisi, 5(6), 34-36.
• Pınar, S. A. (2018). The Effectiveness of Education on the Development of Occupational Health and Safety Culture in Vocational and Technical High School Education. [Master's Thesis]. İzmir Ekonomi University, İzmir. Access Adress: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp (accessed 29.05.2024).
• Pisaniello, D. L., Stewart, S. K., Jahan, N., Pisaniello, S. L., Winefield, H., & Braunack-Mayer, A. (2013). The role of high schools in introductory occupational safety education–Teacher perspectives on effectiveness. Safety science, 55, 53-61.
• Porsanger, L., & Sandseter, E. B. H. (2021). Risk and safety management in physical edu-cation: Teachers’ perceptions. Education Sciences, 11(7), 1-14.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8 (2), 23-74.
• Sekmen, M. & Zengin, M. A. (2023). Türkiye madencilik sektörü iş kazalarının analizi ve gelecek perspektifleri. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences. 35(2), 246-258.
• Selvan, M. C., & Parvathapathini, M. K. (2017). Teachers’ perception on health, safety and welfare measures adopted by schools in Pollachi Taluk. International Journal of Application or Innovation in Engineering & Management, 6(7), 12-19.
• Şener, S., Fandaklı, S., Yağımlı, M., & Aslan, T. (2023). Eğitim sektöründe iş sağlığı ve güvenliği. The Journal of International Scientific Researches, 8(1), 83-94.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2013). Using Multivariate Statistics (Vol. 6, pp. 497-516). Boston, MA: Pearson.
• Taşdemir, C., & Gür, B. (2021). Sınıf öğretmenlerinin iş sağlığı ve güvenliği öz yeterliği (Iğdır ili örneği). International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 33(3), 467-477. https://doi.org/10.7240/jeps.888007.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Nobel Yayın Dağıtım. Tekin, A., Tekin, F., Suvaydan, F., Güler, G., & Hafızoğlu, E. (2021). İlkokul öğrencilerinin iş sağlığı ve güvenliği eğitimi algısının değerlendirilmesi. Soma Meslek Yüksekokulu Teknik Bilimler Dergisi, II (32), 9-18. https://doi.org/10.47118/somatbd.1037990.
• Türen, U., & Gökmen, Y. (2014). Türkiye’de meydana gelen iş kazaları sonucu ölümler ile çalışanların yaş faktörü arasındaki ilişki. Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(1). 101-119.
• Türkoğlu, Ç., & Balkan, B. (2020). Öğretmenlerin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin bilgi düzeylerinin incelenmesine yönelik bir alan araştırması. Kırklareli Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 6(2), 216-237. https://doi.org/10.34186/klujes.836115.
• Uçan, G., Yılmaz, E., Uyar, C., & Ürek, N. N. (2023). Okullarda iş güvenliğine yönelik öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi,3(8), 1340-1358.
• Uslu, A., Karaçuha, M. E., & Cabar, H. D. (2018). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin iş sağliği ve iş güvenliği konusuna yaklaşimlarinin değerlendirilmesi: Sinop Örneği. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 127-148.
• WHO (2009). World Health Organization, WHO definition of Health, Erişim Tarihi: 20.07.2023, http://www.who.int/ about/definition/en/print.html.
• Yılmaz, G., & Yıldırım, S. (2022). Eğitim sektöründe gerçekleşen iş kazalarına yönelik bir araştırma. OHS Academy, 5(3), 175-185. https://doi.org/10.38213/ohsacademy.1160766.
• Yivli, İ., & Kuzucuoğlu, A. H. (2018). İstanbul Zeytinburnu ve Fatih ilçelerindeki anaokullarında çalışan öğretmenlerde, iş sağlığı ve güvenliği alanında farkındalık oluşturma uygulamaları. OHS Academy, 3(2), 144-155. https://doi.org/10.38213/ohsacademy.722828.