An Unknown Manuscript of a Poetic Hazrat Ali Cenknâme

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 1074 - 1114

Sedat Kocabey , Aslınur Özcan Kocabey

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1667823

Öz

After embracing Islam, the Turks engaged in conquests and struggles to spread the religion. These struggles influenced various aspects of life, including literature. Cenknames (epic war narratives) are among the examples of this influence. The text we examine in this study is a Cenkname of Hazrat Ali. The battles of Hazrat Ali and his acts of bravery in these wars have been a popular subject not only among writers but also among readers in Turkish literature. Hazrat Ali, who was both a relative and a close companion of Prophet Muhammad and the fourth caliph of Islam, holds a significant place due to the hardships he endured, his critical role in the early years of Islam, his contributions to the religion, and his central position in pivotal events. These factors are among the primary reasons for the enduring interest in his life. In this study, a manuscript of a Cenkname of Hazrat Ali, writ-ten in the masnavi verse form and from our personal library, has been transcribed into mod-ern Turkish and analyzed. The study first provides information about Cenknames, introduc-es the work, and then examines its content, style, and linguistic features. It has been deter-mined that this Cenkname shares similarities with other Cenknames of Hazrat Ali in certain aspects. The text consists of 229 couplets, and there is no information available about its author or copyist.

Anahtar Kelimeler

Cenknâme , Hazrat Ali , Hagiography , Masnavi , Conquest , Ghaza

BİLİNMEYEN MANZUM BİR HAZRET-İ ALİ CENKNAMESİ NÜSHASI

Öz

Türkler, İslam'ı kabul ettikten sonra dini yaymak için fetih ve mücadelelerde bulunmuştur. Bu mücadeleler hayatın birçok alanına olduğu gibi edebiyata da etki etmiştir. Cenknâmeler de bu durumun örneklerindendir. İncelediğimiz metin bir Hz. Ali Cenknâme-si’dir. Hz. Ali’nin mücadeleleri ve bu cenklerde gösterdiği yiğitlikler, Türk edebiyatında sadece yazarlar değil, okurlar tarafından da oldukça rağbet edilen konulardandır. Hz. Mu-hammed ile hem akrabalık hem gönül bağı olan ve İslam'ın dördüncü halifesi Hz. Ali'nin; yaşadığı sıkıntılar, İslamiyet’in ilk yıllarında bulunduğu kritik konumlar ve önemli olayların merkezinde olması, İslamiyet’e katkıları, bu ilginin önemli sebeplerindendir. Bu çalışmada, şahsi kütüphanemizde bulunan, mesnevi nazım şekliyle yazılan Hz. Ali Cenknâmesi nüshasının günümüz Türkçesine aktarımı yapılmış ve incelenmiştir. İncele-mede ilk olarak cenknamelere dair bilgi verilmiş, eser tanıtılmış; ardından içerik, üslup ve dil özellikleri ele alınmıştır. Cenknâme’nin diğer Hz. Ali cenknâmeleriyle yer yer benzer özellikler taşıdığı tespit edilmiştir. Cenknâme metni 229 beyit olup eserin müellifine ve müstensihine dair bilgi mevcut değildir.

Anahtar Kelimeler

Cenknâme , Hz. Ali , Menâkıbnâme , Mesnevi , Fetih , Gaza

Kaynakça

• Canım, R. (2016). Divan Edebiyatında Türler, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Çetin, İ. (1997). Türk Edebiyatında Hz. Alî Cenknâmeleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İpekten, H. (2016). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaya, B.A., Yılmaz, O., Coşkun, V.S. ve Kaplan, O. (2019). Klasik Türk Edebiyatı Temel Bilgiler, İstanbul: Kesit Yayınları.
• Kayaokay, İ. (2021). Türk Edebiyatında Manzum Hz. Ali Cenk-nameleri ve Diyarbakırlı İbrahim Şükrî’nin Kıssa-i Kan Kal‘ası ile Hikaye-i Haver-Zemîn Adlı Mesnevileri, İstanbul: DBY Yayınları.
• Kızıltaş, M. (2021). Şairi Bilinmeyen Manzum Bir Hz. Ali Cenknâmesi: Hz. Ali’nin Melik İle Cengi. Edebi Eleştiri Dergisi, 5(1), 57-96.
• Öz, M. (2013). Zülfikar. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (C.44, ss.553-554). TDV Yayınları.
• Özkan, Ö. (2017). Derviş Gubârî, Gazavat-nâme, Midilli Müdafaası, Ankara: Bizim Büro Matbaa.
• Öztürk, A. (2018). “Bilinmeyen Bir Hz. Ali Cenknâmesi”, IV. Uluslararası Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu (18-20 Ekim 2018 Ankara) Bildiriler Kitabı.
• Pala, İ. (2011). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları.