CHRONOTOPE İN CAHİT KÜLEBİ’S POETRY

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 1393 - 1417

Ahmet Metehan Şahin

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1750439

Öz

Space, just like in novels, is considered a powerful element in poetry that shapes its emotional and intuitive background. It contributes to the aesthetic structure of poetry by bringing together images, symbols, and metaphors within a strong atmosphere. Space is closely related to various concepts, one of which is undoubtedly time. The concept of “Chronotope,” developed by literary theorist Mikhail Bakhtin, is simply defined as the unity/relationship of time and space. While this concept is widely used in various art forms, it has also found a place in the art of poetry. The chronotope provides insights for readers and researchers into how time and space interact, their coherence, and how they shape literary works such as poetry, short stories, and novels. Cahit Külebi, one of the renowned poets of the Republican Era, is known for his simple and conversational style of poetry. In his poems, time and space emerge as concepts that revive both personal and collective memories in the reader’s mind. The strong connection between time and space in Külebi’s poetry provides a suitable framework for identifying and interpreting the chronotopic framework within his verses. This study examines Cahit Külebi’s poetry through the lens of the chronotope concept, with the aim of identify the chronotopes present in his works. By determining the relationship between time and space in his poems, the study provides an opportunity to evaluate the poet and his poetry from a holistic perspective.

Anahtar Kelimeler

Cahit Külebi , Poetry , Time , Space , Chronotope

Cahit Külebi'nin Şiirlerinde Kronotop

Öz

Mekân, romanda olduğu gibi şiirde de duygusal ve sezgisel arka planı şekillendiren güçlü bir unsur olarak kabul edilir. Şiirde kullanılan imge, sembol yahut metaforların kuvvetli bir atmosfer içerisinde bir araya gelmesini sağlayarak şiirin estetik yapısına yön verir. Mekânın ilintili olduğu birçok kavram mevcuttur. Bu kavramlardan biri de şüphesiz za-mandır. Edebiyat kuramcısı olan Mihail Bahtin’in geliştirdiği “Kronotop” kavramı basit tanımıyla zaman ve mekân birlikteliği/ilişkisi şeklinde tanımlanır. Bahsi geçen kavram diğer birçok sanat dallarında kullanılmakla beraber şiir sanatında da kendisine bir yer edinmiştir. Kronotop kavramı özellikle; şiir, hikâye ve roman gibi edebî eserlerde zaman ve mekân arasındaki uyumu, bağlamı ve bunların edebî eserleri nasıl ve ne şekilde biçimlen-dirdiği noktalarında okuyucuya/araştırmacıya birtakım ipuçları verir. Son derece yalın ve günlük konuşma diline yakın şiirleriyle ün kazanan Cumhuriyet Dönemi şairlerinden Cahit Külebi’nin şiirlerinde zaman ve mekân, okurun zihninde hususi hatıraları ile toplumsal belleği canlandıran kavramlar olarak yeniden vücuda gelir. Şairin şiirlerinde yer alan, za-man ile mekân (uzam) arasındaki kuvvetli bağ, mısralardaki kronotopsal düzlemi belirle-mek ve onları anlamlandırmak için uygun bir alan meydana getirmektedir. Çalışmada Cahit Külebi’nin şiirleri kronotop kavramının sağlamış olduğu imkânla değerlendirilerek şairin şiirlerindeki kronotoplar tespit edilmeye çalışılmıştır. Böylece şiirlerde, zaman ve mekân arasındaki bağlamın belirlenmesinin akabinde şair ile şiirin bütüncül bir bakış açı-sıyla değerlendirilmesine olanak sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cahit Külebi , Zaman , Mekân , Şiir , Kronotop

Kaynakça

• Aydemir, F. (2018). “Cahit Külebi’nin şiirlerinde imajlar”, The Journal of Academic Social Science Studies, 65, 153-160.
• Bachelard, G. (2013). Mekânın poetikası, (A. Tümertekin Çev.) İthaki.
• Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan romana-Edebiyat Teorisinden dil felsefesine seçme yazılar, (S. Irzık Der.) Ayrıntı.
• Devellioğlu, F. (2010). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik Lûgat, Aydın.
• Gezeroğlu, S. (2015). Nezihe Meriç’in öykülerinde kronotop (zaman-uzam), Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Kızıl, F. (2023). Ateşten Gömlek, Sodom ve Gomore ile üç İstanbul’da milliyetçiliğin kronotoplar, Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Konyalı, B. Ş. (2024). Cahit Külebi’nin Şiirlerinde Mekân, Şiirde Mekân Mekânda Şiir, (V. ŞAHİN Ed.), s. 465-480, Akçağ.
• Külebi, C. (2003). Cahit Külebi’nin bütün şiirleri, Adam.
• Külebi, C. (2010). Bütün Şiirleri, (A. Binyazar Haz.), Bilgi.
• Mungan, M. (1999). Üç aynalı kırk oda, Metis.
• Narlı, M. (2014). Şiir ve mekân, Akçağ.
• Oral, C. (2024). Türk romanında mekânın dönüştürücü etkisi, Paradigma Akademi.
• Şahin, V. (2024). Necip Fazıl Kısakürek’in Şiirlerinde yol kronotopunun imge ve gö-rüngüleri, Folklor/Edebiyat dergisi, 30(2)-118, 287-310.
• Şengül, A. (2018). Cahit Külebi, Türk Edebiyatı isimler sözlüğü, www.teis.yesevi.edu.tr, Erişim Tarihi: 31.08.2025.
• Şimşek, Y. (2018). Cahit Külebi’nin şiirlerinde mekânın poetikası, Uluslararası Sos-yal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 185-198.
• Tek, Z. (2013). Ziya Osman Saba'nın şiirlerinin kronotop bağlamında incelenmesi, Turkish Studies, 8(1), 2583-2604. Uçurum, M. (2018). İstanbul’a Anadolu’dan bakan şair: Cahit Külebi, Türk Dili, 68, 797, 86-88.