Kerbeladan Önce Hz. Hüseyini Doğru Anlamak

Yıl 2010, Cilt: 1 Sayı: 1-2, 87 - 109, 01.06.2010

Mustafa Özkan

Öz

Kerbelâ hadisesi temelde dinî, siyasî ve kabilevî sebeplerin etkili olduğu bir iktidar mücadelesinin sonucudur. İslâm Tarihinde önemli gelişmelere neden olan ve hâlâ etkisi süren Kerbelâ olayının merkezinde şüphesiz Hz. Hüseyin bulunmaktadır. Hz. Hüseyin ise çok anılan ancak genelde kanaatimizce doğru anlaşılmayan bir şahsiyettir. Bugün İslâm Dünyası’nda kendilerini Hz. Hüseyin’in tek temsilcisi olarak gören, Hz. Hüseyin üzerinden başkasını ötekileştiren ve onun mesajını anlama yerine, Kerbelâ anmalarını kendilerine işkence merasimine çeviren dinî-siyasî yapıların bulunması, Hz. Hüseyin’in doğru olarak anlaşılmadığının bir göstergesi olarak kabul edilebilir. Bu makalede, genel yaşantısının yanı sıra, Hz. Hüseyin’in önemli gelişmeler karşısındaki söz ve davranışları dikkate alınarak, onun dinî-siyasî fikirleri tespit edilmeye çalışılmakta ve bu tespitler ışığında onun Kerbelâ isyanına neden teşebbüs ettiği üzerinde durulmaktadır

Anahtar Kelimeler

Hüseyin b. Ali, Yezîd b. Muâviye, Kerbelâ, İktidar, Biat

Kaynakça

• AĞIRAKÇA, Ahmet, Emevîler Döneminde Kıyamlar, İstanbul, 1994.
• AHMET CEVDET, Kısas-ı Enbiyâ ve Tavârih-i Hulefâ, I-IV, İstabul, 1971.
• ALGÜL, Hüseyin, Kerbelâ, İstanbul, 2009.
• ----------, Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ, “Hz. Hüseyin’in Maruz Kaldığı Faciada Yezid’in Sorumluluğu”, Sivas, 2010.
• APAK, Âdem, Anahatlarıyla İslam Tarihi, I-III, İstanbul, 2008.
• AZİMLİ, Mehmet, Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ, “Hz. Hüseyin İsyanının Gerekçeleri Üzerine Bazı Mülahazalar”, Sivas, 2010.
• ATEŞ, Ahmet, “Hüseyin b. Ali,” İA (MEB), İstanbul, 1948.
• BECAVÎ, Ebû’l-Fadl, Eyyâmu’l-Arab, ?, 1940.
• BELÂZURÎ, Ahmed b. Yahya b. Câbir (ö. 279/892), Ensâbu’l-Eşrâf, I-XIII, Beyrut, 1996.
• BUHÂRÎ, Ebû Muhammed b. İsmâil b. İbrahim b. Muğîre (ö. 256/870), el- Câmiu’s-Sahîh, I-VIII, İstanbul, 1992.
• CHERAGHİ, Abazar, Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ, “İran’da Kerbelâ-Taziye ve Mersiye”, Sivas, 2010.
• DEMİRCAN, Adnan, İslâm Târihinin İlk Asrında İktidar Mücadelesi, İstanbul, 1996.
• DÎNEVERÎ, Ebû Hanîfe (ö. 282/ 895), el-Ahbâru’t-Tıvâl, Beyrut, thz.
• DİYARBEKRÎ, Hüseyin b. Muhammed b. el-Hasan (ö. 990/1582), Târîhu’l- Hamîs fî Ahvâli Enfesi Nefîs, I-II, ?, 1302.
• EBÛ DÂVUD, Süleyman b. el-Eş’âs (ö. 275/888), Sünen, I-V, İstanbul, 1992.
• EBÛ’L-FİDÂ, İmâmuddin İsmâil (ö. 732/1331), el-Muhtasâr fî Ahbâri’l-Beşer, I-II, I. Baskı, Beyrut, 1997.
• FIĞLALI, Ethem Ruhi, “Hüseyin” DİA, İstanbul, 1998.
• HAMÂDE, Mahmud, el-Vesâiku’s-Siyâsiyye ve’l-İdâriyye, ?, 1997.
• HALÎFE B. HAYYÂT (Ö. 240/854), Târîhu Halîfe b. Hayyât, II. Baskı, Riyad, 1985.
• HASAN, İbrahim Hasan, Siyasî, Dinî, Kültürel-Sosyal İslâm Târihi, I-V, (çev. Sadreddin Gümüş-İsmail Yiğit), İstanbul, 1985.
• HODGSON, M. G. S, İslâm’ın Serüveni, (çev. Metin Karabaşoğlu), I-II, İstanbul, 1993.
• İBN ABDİLBERR, Yusuf b. Abdillah (ö. 463/1071), el-İstîâb fî Ma’rifeti’l- Ashâb, Beyrut, 2006.
• İBN ABDİRABBİH, Ahmed b. Muhammed (Ö. 327/939), el-Ikdu’l- Ferîd, I-VII, Beyrut, 1965.
• İBN ARABÎ, Muhammed b. Abdillah b. Muhammed el-Endelûsî (ö. 543/1148), el-Avâsım mine’l-Kavâsım, Beyrut, thz.
• İBN A’SEM, Ebû Muhammed Ahmed el-Kûfî (ö. 314/926), el-Fütûh, I-VIII, Beyrut, 1986.
• İBN EBİ’L-HADÎD, Abdulhamid Hibetullah b. Muhammed (ö. 655/1257), Şerhu Nehci’l-Belâğa, I-IV, Mısır, thz.
• İBNÜ’L-ESÎR, İzzuddin Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed (ö. 630/1232), el- Kâmil fi’t-Târih, I-IX, Mısır, 1348.
• -----------------, Üsdu’l-Ğâbe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe, I-VII, ?, 1970.
• İBN HABÎB, Muhammed (ö. 245/859), Kitâbu’l- Muhabber, (thk. Eliza Lichtenstater), Haydarabad, 1942.
• İBN HACER, Ahmed b. Ali el-Askalânî (ö. 852/1448), el-İsâbe fî Temyîzi’s- Sahâbe, Lübnan, 2004.
• İBN KESÎR, Ebû’l-Fidâ İsmail (ö. 746/1345), el-Bidâye ve’n-Nihâye, I-XIV, Beyrut, 1978.
• İBN KUTEYBE, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslîm (ö. 276/889), el-İmâme ve’s-Siyâse, I- II, I. Baskı, ?, 1909.
• -------------------, el-Meârif, II. Baskı, Beyrut, 1970.
• İBNÜ’L-VERDÎ, Târîhu İbnü’l-Verdî (ö. 769/1348), I-II, ?, 1285.
• İSFAHÂNÎ, Ebû’l-Ferec Ali b. Hüseyin (ö. 356/967), Mekâtilu’t-Tâlibiyyîn, (thk. es-Seyyid Ahmed Sakar), Kahire, 1946.
• KILIÇ, Ünal, Tartışmaların Odağındaki Halife Yezîd b. Muâviye, İstanbul, 2001.
• --------, Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ, “Kerbelâ Vakası”, Sivas, 2010.
• LAMMENS, H. “Hasan”, İA (MEB) İstanbul, 1948.
• LEWİS, Bernard, Târihte Araplar, (çev. H. Dursun Yıldız), İstanbul, 2000.
• MAKDİSÎ, Mutahhar b. Tâhir (ö. 355/964), el-Bed’ ve’t-Târih, I-VII, Beyrut, 1899.
• MES’ÛDÎ, Ebû’l-Hasen Ali b. Hüseyin (ö. 346/957), Murûcu’z- Zeheb ve Meâdinu’l-Cevher, (thk. M. M. Abdulhamid), I-IV, Mısır, 1964.
• NEVİN, A. Mustafa, İslâm Siyâsî Düşüncesinde Muhâlefet, (çev. Vecdi Akyüz), İstanbul, 1990.
• OKUMUŞ, Ejder, Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ, “Kerbelâ: Hz. Hüseyinle Randevu”, Sivas, 2010.
• SUYÛTÎ, Celâleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr (ö. 911/1505), Târîhu’l-Hulefâ, Mısır, 1952.
• TABERÎ, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr (ö. 310/922), Târîhu’t-Taberî, I-XI, (thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim), Kahire, 1119.
• TİRMİZÎ, Muhammed b. İsa b. Sevre (ö. 279/892), Sünen, I- V, İstanbul, 1992.
• ULUDAĞ, Süleyman, İslâm-Siyaset İlişkileri, İstanbul, thz.
• VAROL, M. Bahaüddin, Siyasallaşma Sürecinde Ehl-i Beyt, Konya, 2004.
• YA’KÛBÎ, Ebû Ya’kûb b. Ca’fer b. Vehb (ö. 297/897), Târih, I-III, Necef, 1358.
• YILMAZ, Hüseyin, Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ, “Müslümanlar Arasında Ayrılığın Ya da Birlikteliğin Odağında Kerbela”, Sivas, 2010.
• ZEHEBÎ, Şemseddin Muhammed b.Ahmed b. Osman (ö. 748/1374), Târîhu’l- İslâm ve Vefayâti’l-Meşâhiri ve’l-A’lâm, (thk. Ömer Abdusselam Tedmurî), I-XXII, Beyrut, 1998.
• ---------, Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, I-III, Lübnan, 2004.
• ZÜHRÎ, Muhammed b. Müslim b. Ubeydullah (ö. 124/742), el-Meğâzi’n- Nebeviyye, (thk. Süheyl Zekkâr), Dımeşk, 1980.