Kûr'an'da "Ba's"Kavramı

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 6, 103 - 133, 01.12.2012

İskender Şahin

Öz

“Ba’s”, Kur’an’da yer alan önemli bir kavramdır. Semantik tahlili yapılmadığı için söz konusu kavramın içerisinde yer aldığı âyetlerin anlaşılması da güçleşmiştir. Bunun yanında “ba’s”ın, kendisine yakın olan bazı kavramlarla olan anlam ilişkisi ortaya çıkarıldığında kavramın âyetlere kattığı anlam kendisini ortaya koymaktadır. Ayrıca söz konusu kavram “Vücûh ve Nezâir” ve Kur’an sözlüğü türü eserlerde yüzeysel olarak değerlendirilmiş olup ba’s kelimesinin Kur’an’daki kullanım alanlarını tam olarak ortaya koymaktan yoksundur. Bu yüzden bu makalede “ba’s” kavramının âyetlerdeki kullanım alanları ayrıntılı bir şekilde ele alınıp yeniden değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

ba’s, semantik, Kur’an, tahlil, müteradif

Kaynakça

• Abduh, Muhammed, Tefsiru’l-Menâr (Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm), tlf. Muhammed Reşid Rıza, (Kahire: Dâru’l-Menâr), 1366/1947.
• Bostânî, Muallim Petrus, Kitabu Katri’l-Muhît, (Beyrut), 1869.
• Bursevî, İsmail Hakkı, Rûhu’l-Beyân, (yersiz), trs. el-Cevherî, İsmail bin Hammad, es-Sıhâh Tacu’l-Luğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye, thk. Ahmed Abdulgafur Atar, (Beyrut: Dâru’l-İlm), 1410/1990. el-Damağânî, Ebû Abdullah Hüseyin bin Muhammed, el-Vücûh ve’n-Nezâir li Elfâzi
• Kitabillâhi’l-Azîz, thk. Abdullah Hamid Ali, (Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye), trs. Derveze, Muhammed İzzet, et-Tefsîru’l-Hadîs, çev. Vahdettin İnce ve diğerleri, (İstanbul: Ekin Yayınları), 1998.
• Ebu’l-Bekâ, Eyyub bin Musa, el-Külliyât, (Beyrut: Risâle), 1993.
• Ebû Hayyân, Muhammed bin Yusuf, Bahru’l-Muhît fi’t-Tefsir, thk. Adil Ahmed Abdu’l- Mevcûd ve diğerleri, (Beyrut: Dâru’l-Kütibi’l-İlmiyye), 1413/1993.
• Firuzâbâdî, Mecdüddin Muhammed bin Yakub, Kâmûsu’l-Muhît, (yersiz), trs …………..Basâiru Zevi’t-Temyîz Letâifu’l-Kitabi’l-Azîz, thk. Muhammed Ali en-Neccâr, (Beyrut: el-Mektebetü’l-İlmiyye), trs. el-Hâzîn, Alaaddin Ali bin Muhammed bin İbrahim, Lübâbu’t-Te’vîl fî Maâni’t-Tenzîl, (Beyrut: Dâru’l-Fikr), 1399/1979.
• İbnu’l-Cevzi, Cemaleddin Ebu’l-Ferec Abdurrahman, Nüzhetü’l-a’yuni’n-Nevâzir İlmu’l- Vücûh ve’n-Nezâir, thk. Muhammed Abdulkerim Kazım er-Râzî, (Beyrut: Müessesetü’r- Risale), 1404/1984.
• İbn Dureyd, Ebubekir Muhammed bin Hüseyin, Kitabu Cemhereti’l-Lüğa, (Haydarabat: Matbaatu Meclisi Dâireti’l-Maârifi’l-Kâine), 1344.
• İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman bin Muhammed bin İdris, Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Esad Muhammed Tayyib, (yersiz: Mektebetu Nezâru’l-Bâz), 1417/1997.
• İbn Fâris, Ebû Hüseyin Ahmed, Mücmelü’l-Lügaviyye, thk. Zahir Abdulmuhsin Sultan, (Beyrut: Müessesetü’r-Risâle), 1406/1986.
• İbn Hişâm, Ebî Muhammed Abdullah Cemaleddin bin Yusuf, Muğni’l-Lebîb an Kütübi’l- Eârîb, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, (Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye), 1416/1996.
• İbn Kesîr, Ebi’l-Fidâ İsmail bin Ömer, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Sâmî bin Muhammed es-Selâme, (Riyad: Dâru’t-Tayyibe), 1420/1997.
• İbn Manzûr, Cemaleddin Muhammed bin Mükerrim, Lisânu’l-Arab, thk. Abdullah Ali el- Kebîr ve diğerleri, (Kahire: Dâru’l-Maârif), trs. İbn Sîde, Ebi’l-Hasen Ali bin İsmail, el-Muhkem ve’l-Muhîtu’l-A’zam, thk. Abdulhamid Handâvî, (Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye), 1421/2000.
• Kutub, Seyyid, Fî Zilâli’l-Kur’ân, (Beyrut: Dâru’ş-Şurûk), 1423/2003. el-Mahallî, Celaleddin Muhammed Ahmed bin Muhammed-es-Suyûtî, Celaleddin Ab- durrahman bin Ebîbekr, Tefsîru’l-Celâleyn, thk. Abdulkadir el-Arnavut, (Beyrut: Dâru İbn Kesîr), 1418/1997. el-Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed bin Muhammd, Te’vîlâtu Ehli’s-Sünne, thk. Mecdî
• Bâsellûm, (Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye), 1426/2005. el-Mâverdî, Ebi’l-Hasen Ali bin Muhammed bin Habib, en-Nüket ve’l-Uyûn, thk. Abdul- maksur bin Abdurrahim, (Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye), trs.,
• Mu’cemu’l-Vasît, (Mısır: Mektebetu Şurûku’d-Devliyye), 1425/2004.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim bin Haccâc, el-Câmiu’s-Sahîh, thk. M. Fuad Abdulbakî, (Mısır), 1375/1956.
• Nabiğa ez-Zübyânî, Dîvân, thk. M. Faruk Tabba’, (Beyrut), trs. er-Râzî, Muhammed bin Ebubekir bin Abdulkadir, Muhtâru’-Sıhâh, (Mısır), 1329.
• …………,Tefsiru Garîbi’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Hüseyin Elmalı, (Ankara: T.D.V. Yayınları), 19 er-Rummânî, Ebi’l-Hasen Ali bin İsa, el-Elfâzu’l-Müteradifetü’l-Müterakıbetü’l-Ma’nâ, thk. Fethullah Salih Ali el-Mısrî, (yersiz: Dâru’l-Vefâ), 1407/1987.
• Sâhib, İsmail bin Abbâd, el-Muhît fi’l-Luga, thk. Muhammed Hasan Yâsîn, (Beyrut: Alemu’l-Kütüb), 1414/1994. es-Sarakostî, Ebî Osman Said bin Muhammed, Kitabu’l-Ef ’âl, thk. Hüseyin Muhammed,
• M. Şerif, Muhammed Mehdi A’lâm, (Kahire: Dâru’l-Kütüb), 1395/1975.
• Sayı, Ali, Firavun, Haman ve Karun Karşısında Hz. Musa, (İstanbul: İz Yayınları), 1992.
• Suyuti, ed-Durru’l-Mensur fi Tefsir-i bi’l-Me’sur, thk: Abdullah bin Abdu’l-Muhsin et-Turki, (Kahire), 2003/1424. et-Taberî, Ebî Cafer Muhammed bin Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyii’l-Kur’ân, thk. Halil el-Meys, (Beyrut: Dâru’l-Fikr), 1415/1995.
• Yavuz, Ömer Faruk, Kur’ân ve Kıyâmet, (İstanbul: Marifet Yayınları), 1997. ez-Zebîdî, Zeynuddin Ahmed bin Ahmed bin Abdullatif, Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l
• Kâmus, thk. Abdulkerim İzbâvî, (Kuveyt: Matbaatu’l-Hüküme), 1410/1990. ez-Zeccâc, Ebî İshak İbrahim bin es-Serrî, Meâni’l-Kur’ân ve İ’râbuh, thk. Abdulcelil Abduh
• Şelebî, (Beyrut: Âlemu’l-Kütüb), 1408/1998. ez-Zemahşerî, Ebi’l-Kasım Cârullah Mahmud bin Ömer, Esâsu’l-Belâğa, thk. Muhammed
• Bâsil Uyûni’s-Sûd, (Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye), 1418/1998.
• ……………Tefsîru’l-Keşşâf an Hakâikı’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Akâvîl fî Vücûhu’t-Te’vîl, thk.: Ha- lil Me’mun Şeyho, (Beyrut: Dâru’l-Ma’rife), 1426/2005.