Hz Ali'nin Aile Hukukuna Dair Görüş ve Uygulamaları

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 7, 123 - 136, 01.06.2013

Mehmet Öztürk

Öz

Sahabe içtihatları, görüş ve uygulamaları, fıkıh ve fıkıh usulü için öncelikli ve ayrıcalıklı bir konuma sahiptir. Bu açıdan mezhepler, sahabe görüşlerine ve uygulamalarına özel bir önem atfetmişlerdir. Bu çalışmada sahabe döneminin en etkin fakihlerinden olan Hz. Ali’nin aile hukukuna dair görüş ve uygulamalarını inceleyeceğiz. Nikah, talak, iddet, süt emme gibi konularda Hz. Ali’den bizlere ulaşan bilgiler, onun kendi çıkarımları olmayıp Kur’an ve sünnete bağlı kalarak, bu ikisinden anladığını pratiğe dökmesinin ve İslam hukukunun uygulanabilirliğini göstermesinin bir sonucudur

Anahtar Kelimeler

Hz. Ali, İslam hukuku, aile hukuku, içtihat, mezhep

Kaynakça

• Abdurrezzak, Hemmam b. Nafi el-Himyeri es-San’ani, el- Musannef, thk., Habiburrahmân el-A’zamî, (Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1983).
• Ayyaşî, Muhammed b. Mesûd, Tefsîru’l-Ayyâşî, (Beyrut, y.y., 1991).
• Beyhakî, Ebu Bekir Ahmed b. Hüseyn, es-Sünenü’l-kübra, (Beyrut: Daru’l-Kutubi’l- İlmiyye, 1994).
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukûku İslamiyye ve Istılahâtı Fıkhiyye Kâmusu, (İstanbul: Bilmen Yay., 1985).
• Buharî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Cami‘u’s-sahih el-müsned min hadîsi Rasu- lillahi ve sünenihi ve eyyâmihi, I-VIII, (İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981).
• Cezirî, Abdurrahman, Dört Mezhebe Göre İslâm Fıkhı, çev. Mehmet Keskin, (İstanbul: Çağ- rı Yayınları, 1993).
• Dağcı, Şamil, “İslâm Aile Hukukunda Evlenme Engelleri-II (Geçici Evlenme Engelleri)” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXXXI, (2000), s. 218-219.
• Darimî, Ebû Muhammed Abdullâh b. Abdirrahman, Sünenü’d-Dârimî, I-II, Beyrut, 1407.
• Ebu Davud, Süleyman b. Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî, Kitâbü’s-Sünen (Sünenu Ebî Dâvûd), (İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981).
• Ebû Zehra, Muhammed, Ahvâlü’ş-şahsiyye, (Kahire: y.y., 1948).
• Hemedanî, Ebu Bekr Zeynüddin Muhammed b. Musa b. Hazim el-Hazimi, el-‘İtibâr fî’n- nâsih ve mensûh mine’l-âsâr, (Kahire: Dâru’t-Turâs, 1969).
• Hindî, Aleaddin Ali el-Muttakî b. Hüsameddin, Kenzü’l-‘ummâl fî süneni’l-akvâl ve’l-ef ’âl, thk., Şeyh Bekrî Hayyânî, (Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985).
• İbn Ebî Şeybe, Ebu Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrahim el-Absi el-Kufi, el-Kitâbü’l- Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr, (Beyrut: Dar u’l-Fikr, 1995).
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şehâbuddîn Ahmed b. ‘Alî, el-Askalani, Fethü’l-Bâri bi-şerhi Sahîhi’l- Buhârî, thk., Abdül‘azîz b. Abdullâh b. Bâz, (Beyrut: Daru’l-Fikr, 1990).
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali, el Muhalla bi’l-Âsâr, (Mısır: Daru’l-Müniriye, 1348).
• İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer, Tefsiru’l-Kur’ân’il ‘Azîm, (Beyrut: Daru’l-Marife, 1969).
• İbn Kûdame, Abdullah b. Ahmed b. Muhammed, el-Muğnî fî’l-fıkhi’l-Hanefi, (Mısır: Daru’l-Menar, 1367).
• İbn Mâce, Ebû Abdullâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, Sünen-ü İbn Mâce, I-II, (İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981).
• İbn Manzur, Ebu’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem, Lisanu’l Arab, (Beyrut: Daru’s-Sadır, 1990).
• İbn Münzir, Ebu Bekir, Muhammed b. İbrahim, el-İşrâf ‘alâ mezâhibi’l-ulemâ, thk., Ebu Hammad Sağir Ahmed el-Ensârî, (Mekke: Mektebetü Mekke es-Sakafiyye, 2004).
• İbn Mürtezâ, Ahmed b Yahya, el-Bahru’z-zehhâr, (Beyrut: y.y., 1961).
• İbn Rüşd, Muhammed b. Ahmed, Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid, (Kahire: Mektebetu Kulliyyâti’l Ezher, 1966).
• Kal’aci, Muhammed Ravvâs, Mevsu‘âtu fıkhı Ali b. Ebî Tâlib, (Beyrut: Daru’n-Nefais, 1996).
• Karaman, Hayreddin, Mukayeseli İslam Hukuku, (İstanbul: İz Yay., 1999).
• Kasanî, Ebû Bekr Mes‘ûd b. Ahmed, Bedâ‘i’ü‘s-sanâi fî tertibi’ş-şerâi, (Beyrut: Mektebetü’l- İslâmî, 1974).
• Malik, Ebû Abdullah el-Asbahi el-Himyeri, el-Muvatta, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, (Beyrut: Daru İhya-i Turasil Arabi, 1985).
• Merginanî, Şeyhü’l-Îslâm Burhanüddîn Ebu’l-Hasan Ali b. Ebû Bekir, Hidaye Şerhu Bidayet’il-Mubtedi, (Mısır: Daru’s-Sadr, 1990).
• Muğni, Muhammed Cevad, Fıkhu’l-İmam Caferi’s-Sâdık, (Kum: y.y., 1989).
• Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî, Sahîhu Müslim, (İstanbul: Çağrı Ya- yınları, 1981).
• Nesâî, Ebû Abdurrahmân Ahmed b. Şu‘ayb, Sünenü’l-kübrâ, thk., Abdülgaffâr Süleymân el-Bündârî, Ebû‘Abdullâh Seyyîd b. Kesrevî, (Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1991).
• Nesefî, Ebu’l-Bereket, Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Tefsîru’n-Nesefî, Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl, thk., İbrahim Muhammed Ramazan, (Beyrut: y.y., 1989).
• Sabunî, Muhammed, Revâ‘iu’l beyân tefsîru âyâti’l ahkâm mine’l Kur’ân, (İstanbul: y.y., trs). Sayîs, Mahmud Muhammed Şeltut, Mukarenetü’l-mezâhib fî’l-Fıkh, (Mısır: Matbaatu Mu- hammed Ali, 1953).
• Serahsî, Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl Şemsuddin, Kitâbu’l-Mebsut, (Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2001).
• Suyûtî, Ebû’l-Fazl Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr, ed-Dürrü’l-mensûr fî’t-tefsîri’l- me’sûr, (Mısır: Şirketu Mektebe ve Matbaati Mustafa el-Babi el- Halebi, 1978).
• Şevkanî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Alî, Neylü’l evtar min esrâri munteka’l ahbâr, (Riyad: Daru İbn-i Cevzi, 2006).
• Şeyh Müfîd, Ebû Abdillah İbnü’l-Muallim Muhammed b. Muhammed b. en-Numân el- Ukberî el-Bağdadî, Hulâsatü’l-İ’câz, (Tahran: y.y., 1413).
• Tabatabaî, Muhammed Hüseyin, el-Mîzân tefsîru’l-Kur’ân, (Beyrut: y.y., 1983).
• Tabersî, Ebû Ali el-Fadl b. Hüseyn, Mecmâ‘u’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân, (Beyrut: y.y., 1415).
• Tahavî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed el-Ezdî, Şerhu Me‘âni’l-âsâr, thk. Muhammed Zührî en-Neccâr, (Beyrut: Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye, h. 1399).
• Tırmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed b. ‘Îsâ es-Sülemî, el-Câmi‘ü’s-sahîh (Sünenü’t-Tirmizî), thk., Ahmed Muhammed Şâkir ve diğerleri, I-V, (Beyrut: Dâru İhyâ’i’t-Türâsi’l-‘Arabî, ty). Tusî, Abbas Süleyman, Nâsıruddîn, el-İstibsâr, (İskenderiye: Daru’l-Ma’rifeti’l-Câmiiyye, 1995).
• Zemahşerî, Carullah Mahmud b. Ömer, Esâsü’l-belâga, (Beyrut: Daru Sadır, ty). Zerkanî, Ebu Abdillah Muhammed b. Abdulbaki b. Yusuf, Şerhu Muvatta, (Mısır: y.y., 1962).
• Zuhaylî, Vehbe, el-Fıkhu’l-İslami ve edilletuhu, (Dımaşk: Daru’l-Fikr, 1989).