As a Muhaddis Ibn al-Mulaqqin and His Thoughts in al-Tawzîh Regarding to Faith Issue

Yıl 2015, Cilt: 6 Sayı: 11, 65 - 88, 08.08.2015

MEHMET Uzundağ

Öz

The faith (iman) issue has been taken place in of basic hadith sources and have been made different interpretations regarding to the faith. In the context of these narratives, defination of faith, relation of faith to deed and to Islam, decline and increase in faith, faith and deadly sin etc. problems has been evoked serious discussions and some times caused deep seperations in muslim societies. In this regards, Imam Abu Hafs Sirâjuddîn Omar bin Alî bin Ahmad al-Ansârî al-Mısrî (d. 804/1401), also known as Ibn al-Mulaqqin who has refered such as canonist (fâqih), imâm, muhaddîs, hâfiz, ‘allâma, and who has around 300 works, discussed with other sects on issues related to faith and respond to their views and made some refutations. One of his works in the hadith is al-tawzîh lisherh al-Jâmi’ al-sahîh which is a commentary on Sahih al-Bukhari. In this study, it will be examined his thought about faiths in the contect of his commentary

Anahtar Kelimeler

Ibn al-Mulaqqin, faith, deed, commentary, salaf

Bir Muhaddis Olarak İbnü’l-Mülakkın ve et-Tavzîh Adlı Şerhinde Îman Konusuna Yaklaşımı

Öz

Îman konusu, temel hadis kaynaklarında geniş bir şekilde yer almış, îman ile ilgili
rivayetlere farklı yorumlar yapılmıştır. İlgili rivayetler bağlamında “îmanın tanımı”,
“îman-amel ilişkisi”, “îman-İslam meselesi”, “îmanda artma ve eksilme” ve “îman ve
büyük günah problemi” ile ilgili konular, tarih boyunca Müslümanlar arasında önemli
tartışmalara ve bazen de ayrışmalara sebep olmuştur. Bu bağlamda “fakih, imam,
şeyh, muhaddis, hafız, allâme” gibi ünvanlarla anılan, 300 civarında eser kaleme alan
ve İbnü’l-Mülakkın diye bilinen Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Alî b. Ahmed el-Ensârî
el-Mısrî (ö. 804/1401) de îman ile ilgili konularda diğer mezheplerle tartışmış onların
görüşlerine cevap ve reddiye niteliğinde açıklamalarda bulunmuştur. İbnü’l-Mülakkın’ın
hadis alanında yaptığı çalışmalardan biri de Sahîh-i Buhârî üzerine yazdığı et-Tavzîh li
Şerhi’l-Câmii’s-Sahîh adlı şerhidir. Bu çalışmada bu şerh bağlamında onun îmanla ilgili
görüşleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

İbnü’l-Mülakkın, îman, amel, şerh, selef

Kaynakça

• Agitoğlu, Nurullah, “Halku’l-Kur’ân ve Rü’yetullah Konuları Bağlamında İbnü’l- Mülakkın’ın Buhârî’nin Bab Başlıklarına Yaklaşımı”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl:5 cilt: V sayı: 10 2014/2, ss. 99-124.
• Aşıkkutlu, Emin, Buhari Döneminde (llI/IX. Asır) İmanla İlgili Yaklaşımlar ve Sahih’inin Îman Bölümü Çerçevesinde Buhari’nin İman Yaklaşımı, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19 (2000).
• Aydınlı, Abdullah, “Ehl-i hadis”, DİA, X. Aynî, Ebu Muhammed Mahmud b. Ahmed, Umdetü’l-kâri fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî, I-XX, Mısır, 1392/1972.
• Buhârî, Sahîh, I-VIII, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.
• Ebû ‘Ubeyd, Kasım b. Sellam, Kitabu’l-Îman, thk. Nasirüddin el-Elbânî, Riyad, 2000.
• Ebü’l-Felah Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb, I-X, thk: Mahmud Arnaut, Abdülkadir Arnaut, Dar İbn Kesir, Beyrut 1987/1406.
• Eş’arî, Ebü’l-Hasan b. Ali b. İsmail b. İshak, Makâlâtu’l-İslâmiyyîn ve ihtilâfü’l-musallîn, 2. baskı, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamid, Kahire, Mektebetü’n-Nahdati’l-Mısriyye, 1369/1950.
• Fığlalı, Ethem Ruhi, Çağımızda İtikadi İslâm Mezhepleri, İstanbul, Selçuk yayınları, 1980.
• İbn Hacerel-Askalânî, İnbâ el-Gumrbi-Ebnâ el-Umr, I-II tahk. Talik: Dr. Hasan Habeşi, Ka- hire, 1994.
• İbn Mende, Muhammed b. İshak b. Muhammed b. Yahya, Kitabu’l-Îman, thk.Ali b. Mu- hammed Nâsır el-Fakîhî, Beyrut, 1987.
• İbnü’l-Mülakkın, et-Tavzîh li Şerhi’l-Câmii’s-Sahîh, I-XXXVI, Vizaretü’l-Evkaf ve’ş-Şuuni’l- İslamiyye, Doha,1429/2008.
• Gölcük, Şerafettin, Toprak Süleyman, Kelam, Tekin Kitabevi, 4. baskı, Konya, 1998.
• Çelebi, İlyas “Mu’tezile”, DİA, XXXI. Çetinkaya, Mehmet, Mezhepler Tarihi Açısından Sahîh-i Buhârî, MÜSBE, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2006.
• İbn Battal, Ebü’l Hasan Ali Halef b. Abdülmelik İbn Battal el-Kurtubi, Şerhu Sahîhi’l- Buhârî, I-X, Thk. Ebû Temim Yasir b. İbrahim, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad, 1423/2003.
• İbn Hacer, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî, Fethü’l-bârî bi-şerhi Sahîhi’l-Buhârî, I-XIV, tahk. Abdülkadir Şeybe el-Hamad, Riyad, 1421/2001.
• İbn Mende, Ebu Abdullah Muhammed, Kitabu’l-îman, I-II, thk. Ali b. Muhammed Fakihî, baskı, Beyrût, Müessesetü’r-risâle, 1985.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim, el-Îman, thk. Muhammed Zübeydî, Beyrut, Darü’l-Kitabi’l-Arabî, 1414/1993.
• Kutlu, Sönmez, İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler, 2. basım, Kitabiyât, Avrasya Yay. An- kara, 2002.
• ____________, “Mürcie”, DİA, XXXII. ____________, Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, TDVY, Ankara, 2012.
• Muhammed Kemaleddin İzzettin, İbn Mülakkın Müerrihen, Beyrut, 1987.
• Nevevi, Ebu Zekeriyya Yahya b. Şeref, el-Minhâc şerhu sahîhi Müslim b. el-Haccac, I-XVIII, (Mısır: el-Matbaatü’l- Mısriyye bi’l-Ezher, 1349/1930)
• Ömer Rıza, Mu’cemü’l Müellifin, I-IV, Müessesetü’r-Risale, Beyrut, 1414/1993.
• Özel, Ahmet,“İbnü’l-Mülakkın”, DİA, XXI. Özervarlı, M. Sait “Selefiyye”, DİA, XXXVI. Sehâvî, Muhammed b. Abdurrahman, ed-Dav’u’l-lâmi’ li ehli’l-karni’t-tâsi’, I-XII, Beyrut, 19 Suyuti, Hüsnü’l-Muhadarafi Ahbâri Mısr ve’l-Kâhire, I-II, tahk. Muhammed b. Fadl İbra- him, Darü İhyai Kütübi Arabiyye, 1967.
• Sülün, Murat, Kur’an-ı Kerim Açısından Îman-Amel İlişkisi, İstanbul, 2000.
• Şehristânî, Ebü’l-Feth Taceddin, el-Milel ve’n-nihal, I-II, Lübnan, Daru’l-Marife, 2001.
• Tirmizî, Sünen, I-V, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.