Kur’ân’da “Resûl” Kelimesi (Ma’tûf ve Ma’tûfun Aleyh Olduğu Kelimeler Bağlamında)

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 13, 29 - 46, 15.04.2016

Muhammed Ersöz

Öz

Kur’ân, mesajını Arap dili ile iletmiştir. Kur’ân’ın kendi mesajını belli bir topluma belli bir dille iletmiş olması bir anlamda muhataplarına o dilin sınırları içinde seslenmesi anlamına gelmektedir. Bundan dolayı Kur’ân yorumunda dilsel analiz yoluyla önemli tespitlere ulaşabiliriz. Kur’ân’ın bir kelimeyi hangi bağlamlarda ve hangi dil bilgisi kurallarına göre kullandığı oldukça önemlidir. Çünkü bir kelime cümle içerisinde tâbi olduğu nahiv kurallarına göre anlam kazanmakta ve ait olduğu metnin temsil ettiği dünya görüşünün içerisindeki konumuna dair önemli ipuçlarına sahip olmaktadır. Çalışmamızın ana konusu olan “resûl” mefhûmu İslâm dininin temel unsurlarındandır. Biz de çalışmamızda “resûl” kelimesinin dindeki yerini tespit etme konusuna katkıda bulunmak için “resûl” kelimesinin atıf konusu özelinde Kur’ân metni içerisinde tâbi olduğu nahiv kurallarından yola çıkarak bir takım sonuçlara ulaşmayı hedefledik. Bunun yanında sayısal verilerden de faydalandık. Bu şekilde Hz. Peygamber’in din içerisindeki yerine dair verilere de ulaşmaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Resûl, Atıf, Din, Nahiv

Kaynakça

• Abduh, Muhammed-Muhammed b. Ali Reşid Rıza, Tefsiru’l-Menâr, el-Hey’etü’l-Mısriyye’l-Âmme lil-Kitâb, Kâhire, 1990.
• Ahmed b. Hanbel, Müsnedü’l-İmâm Ahmed b. Hanbel, Müessesetü Kurtuba, Kâhire, ts.
• Âlûsî, Şihabuddîn Muhammed, Rûhu’l-Me’ânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût, ts.
• Aynî, Bedruddîn, Umdetü’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût, ts.
• Birgivî, Takiyyüddîn Ahmed, Avâmil (Kitâbu’n-Nahv İçerisinde), Dâru Temel, ts.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed, et-Ta’rîfât, thk. İbrâhîm el-Ebyâr, Dâru’l-Fikri’l-Arabî, Beyrût, 1405.
• Durmuş, İsmail, “Vâv”, DİA, XLII, 2012.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf el-Endelüsî, el-Bahru’l-Muhît, Dâru’lFikr, Beyrût, 1420.
• Fûzân, Abdullah b. Sâlih, Ta’cîlü’n-Nedâ bi Şerhi Katri’n-Nedâ, Dâru İbnü’l-Cevzî, 1431.
• Halîl b. Ahmed, Ebû Abdurrahmân el-Ferâhîdî, Kitâbü’l-Ayn, thk. Mehdî el-Mahzûmî, İbrâhîm es-Sâmerrâî, Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl, Beyrût, ts.
• Hamîs, Muhammed b. Abdurrahman, Şerhu’r-Risâleti’t-Tedmûriyye, Dâru Atlasi’l-Hadrâ, 1425.
• Heyet, (Hayrettin Karaman, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kâfi Dönmez, Sadrettin Gümüş), Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, DİB Yay., Ankara, 2007.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir, Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Dâru Sehnûn li’n-Neşr ve’tTevzî’, Tunus, ts.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdulhak b. Gâlib, el-Muharraru’l-Vecîz, Beyrût, 2001.
• İbn Ebi’l-İzz, el-Hanefî, Şerhu’t-Tahaviyye fi’l-Akîdeti’s-Selefiyye, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Riyâd, 1418.
• İbn Hişâm, Cemâlüddîn b. Yûsuf, Muğni’l-Lebib an Kütübi’l-Garîb, Dâru’l-Fikr, Beyrût, 1987.
• İbn Kayyim, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr, İ’lâmu’l-Muvakkı’în an Rabbi’l-Âlemîn, thk. Tâhâ Abdurraûf Sa’d, Dâru’l-Cîl, Beyrût, 1973.
• İbn Kesir, Ebü’l-Fidâ, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Beyrût, 1983.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, Dâru’sSadr, Beyrût, ts.
• İbn Sînâ, Ebû Ali el-Huseyn, el-İşârât ve Tenbihât, Şerhu’t-Tûsî, Dâru’l-Meârif, Kâhire, ts.
• İsfehânî, Ebu’l-Kâsım el-Huseyn b. Muhammed er-Râğıb, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, Dâru’l-Ma’rife, Beyrût, ts.
• Mevsılî, Muvaffakuddîn b. Yaîş, Şerhu’l-Mufassal li’z-Zemahşerî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 2001.
• Râzî, Fahruddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer, el-Mahsûl, Riyâd, 1400.
• Râzî, Fahruddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer, Mefâtîhu’l-Gayb, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 2000.
• Sîbeveyh, Ebû Bişr Amr b. Osmân, el-Kitâb, Bulak, Kâhire, 1316.
• Şa’râvî, Muhammed Mütevelli, Tefsîru’ş-Şa’râvî, Dâru Ahbâri’l-Yevm, Kâhire, 1997.
• Şarkâvî, İffet, Belâgatu’l-Atf fi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’n-Nehdati’l-Arabiyye, Beyrût, 1981.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî el-Gırnâtî, el-Muvâfakât fî Usûlü’l-Fıkh, thk. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasen Âlu Selmân, Dâru İbn Affân, Kâhire, 1799.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Neylü’l-Evtâr, Kâhire, ts.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr Ebî Ca’fer, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Müessesetü’r-Risâle, Beyrût, 2000.
• Zerkeşî, el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm, Dâru İhyâi’tTürâsi’l-Arabî, Beyrût, 7591.