Abdullah bin Hicâzî bin İbrahim eş-Şerkâvî’nin "Risâle fî İ‘rabi Lâ İlâhe İllallah" Adlı Eseri Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 14, 133 - 161, 15.09.2016

Ahmet Gemi

Öz

Abdullah bin Hicâzî bin İbrahim eş-Şerkâvî Mısır’ın ve İslâm âleminin ünlü âlimlerindendir. Fıkıh, hadis, dil ve edebiyat gibi pek çok alanda eser kaleme almıştır. Ezher şeyhliği yapmış olan eş-Şerkâvî, 19. yüzyıl Mısır’ının siyasal hareketinde de önemli görevlerde bulunmuştur. Alanında önemli bir çalışma olarak kabul edilen "Risâle fî İ‘râbi Lâ İlâhe İllallah" adlı eserinde eş-Şerkâvî, kelime-i tevhidin i‘rab yönlerini ele almaktadır. Aşağıda tahkikini yaptığımız bu eserde, kelime-i tevhidin sözdizim (:sentaks) ve morfoloji (:tasrif ) yönünden tahlili yapılmakta ve bu konudaki tartışmalara yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İ‘râbu lâ ilâhe illallah, eş-Şerkâvî

Kaynakça

• Kur’an-ı Kerim, Ankara: DİB Yay., 2010.
• Ali, Cevvad, el-Mufassal fî Târîhi'l-Arab Kable’l-İslam, Bağdat: Câmiatu Bağdat, 1993.
• Alp, Musa, "Farklı İki Açıdan Arapça: Fusha ve Avamca", ÇÜİFD, XI, 2, (2011), s. 93.
• Aydın, Tahirhan, "Arapça ve Türkçede Sesler -Karşıtsal Çözümleme-", Ekev Akademi Dergisi, 44 (2010), s. 321-334.
• Aydın, Tahirhan, Arap Dilinin Günümüz Meseleleri, Ankara: İlahiyat Yayınları, 2013.
• Aynî, Bedruddin, el-Binaye fî Şerhi’l-Hidaye, thk. Eymen Salih Şaban, Beyrut: Dârü’l-Kütüb, 2000.
• Bağdadi, Ahmet b. Ali Ebu Bekir el-Hatip, Târîhu Bağdat, Beyrut: Dârü’l-Kütüb, t.y.
• Baytar, Abdurrezzak, Hilyetü’l-Beşer fî Târihi’l-Karni’s-Sâlis ‘Aşer, thk. Muhammed
• Behcet el-Baytar, Beyrut: Dârü’s-Sâdir, 1992.
• Cebertî, Abdurrahman b. Hasan, ‘Acâibü’l-Âsar fî’t-Terâcîm ve’l-Aẖbâr, I-III, 2. bs., Kâhire: Matba‘atü Dâri’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1997.
• Civelek, Yakup, Arap Dilinde İ’rab Olgusu, Ankara: Araştırma Yay. 2003.
• Cürcânî, Abdulkâhir, Delâilü’l-İ‘câz, thk. M. Muhammed Şâkir, Kâhire: Mektebetü’l-Hancî, 2004.
• Çögenli, M. Sadi, Arapça Belagat, Erzurum: Eser Ofset, 2012.
• Çögenli, M. Sadi, Ayet ve Hadis Kaynaklı Arapça Dilbilgisi/Nahiv, İstanbul: 2011.
• Çörtü, Mustafa Meral, Arapça Dilbilgisi-Nahiv, İstanbul: İFAV Yay., 2012.
• Ensârî, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdullah b. Yusuf b. Ahmed ibn Hişam, Muğni’l-Lebib, thk. Abdurrezzak es-Sa’dî, Bağdat: Dârü’ş-Şuûn, 1999.
• Görgün, Hilal, "Şerkâvî", DİA, XXXIX, 11-13.
• Hanefî, İbrahim b. Muhammed b. Arabşâh Usamuddîn, el-Atvel, haz. Abdülhamid Hindavî, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• İstrâbâzî, Muhammed b. Hasan, Şerhü’r-Radiy ala’l-Kafiye, thk. ve tlk. Yusuf Hasan Ömer, Bingazi: Menşûrat Camiati Kazyunus, 1996.
• Karâfî, Şehabuddin Ahmet b. İdris b. Abdurrahman, el-İstiğnâ fi’l-İstisnâ, thk. Muhammed Abdulkadir Ata, Beyrut: Dârü’l-Kütüb, 1986.
• Kehhâle, Ömer Rıza, Mu‘cemü’l-Müellifîn ve Terâcimü’l-Müsannifîn, I-XV, 1. bs., Beyrut: Dârü İhyâi Türâsi’l-Arabiyye, 1957.
• Kûrânî, İbrahim, İnbâhu’l-Enbâh alâ Tahkiki İrâbı Lâ İlâhe İllallah, thk. Ahmet Gemi, Basılmamış Doktora Tezi, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum: 2013.
• Muktarah, Muzaffar b. Abdullah, el-Esrarü’l-Akliyye, thk. Nizar Hammadî, yy., 2009.
• Müslim, Sahih-i Müslim, thk. Ferîk Beyti’l-Efâri’d-Devliyye, Riyad: 1998.
• Nazirü’l-Ceyş, Şerhü’t-Teshîl, thk. Ali Muhammed Fahir vd., Kahire: Dârü’l-İslam, 2007.
• Nazirü’l-Ceyş, Temhidü’l-Kavâid, thk. Ali Muhammed Fahir vd., Mısır: Dârü’sSelâm, t.y.
• Nehhâs, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. İsmail el-Muradi, İ‘râbü’l-Kur’an, thk. Şeyh Halid el-Ali, Beyrut: Dârü’l-Marife, 2008.
• Sibeveyh, el-Kitab, thk. Abdüsselam Muhammed Harun, Beyrut: Darü’l-Cîl, t.y.
• Suyûtî, Celâluddin Abdurrahman, Cami‘ü’l-Ehâdis, Beyrut: Dârü’l-Kütüb, 2004.
• Suyûtî, Celâluddin Abdurrahman, Bugyetü’l-Vuat fî Tabakati’l-Lugaviyyîn ve’n-Nuhât, thk. Muhammed Ebu’lFadl İbrahim, Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 1998.
• Suyûtî, Celâluddin Abdurrahman, el-Elgazü’n-Nahviyye, Kahire: Mektebetu’l-Ezheriyye li’t-Türas, 2003.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali, el-Bedrü’t-Tâli‘ bi Mehâsini Men Ba‘de’l-Karni’s-Sâbi‘, Kahire: Dârü’l-Kitab, 1998.
• Şirazî, Ebû İshak, Tabakatü’l-Fukaha, thk. İhsan Abbas, Beyrut: Dârü’r-Râid, 1970.
• Uzîkân, Ekrem b. Muhammed b. Hüseyin, el-İstisnâ inde’l-Usûliyyîn, Riyad: Dârü’l-Mirâc, 1998.
• Zeccâc, Meani’l-Kur’an ve İ‘râbih, thk. Abdülcelil Abduh Şiblî, Beyrut: Alemü’lKütüb, 1988.
• Zerkeşî, Bedruddin Muhammed b. Bahaeddin b. Abdullah eş-Şafiî, el-Bahrü’lMuhît fi Usûli’-l-Fıkıh, Kuveyt: Dârü’s-Safve, 1992.
• Zeyyatî, Süleyman Rasd el-Hanefî, Kenzü’l-Cevher fî Târîhi’l-Ezher, yy., t.y.
• Ziriklî, Hayreddin, el-A‘lâm, I-XI, 3. bs., Beyrut: Dârü’l-‘ilm, 2002.
• http://www.islamic-council.com./ (Erişim Tarihi: 20.01.2016).
• http://waqfeya.com/. (Erişim Tarihi: 20.01.2016).
• http://shamela.ws/. (Erişim Tarihi: 20.01.2016).
• https://archive.org/index.php. (Erişim Tarihi: 20.01.2016).
• http://cb.rayaheen.net/showthread.php?tid=35619. (Erişim Tarihi: 20.06.2016).