Postmodern Perspektiften Popüler Kültür ve Dindarlığın Yeni Formları

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 15, 117 - 133, 31.12.2016

Talip Demir

Öz

Kültürün kitleselleşerek popüler hale gelmesi, içinde
yaşadığımız çağın en temel özelliklerinden biridir. Zira hemen hemen her şeyin,
çeşitli iletişim kanalları aracılığıyla bir şekilde yaygınlaşıp popüler kültürün
bünyesine dâhil olmaya başladığı gözlenmektedir. Bu süreç zarfında geleneksel
yapılar hızlı bir şekilde aşınarak yeni formlara bürünmektedir. Böylesi bir
değişimin toplumun bütün kişi ve kurumlarını doğrudan ya da dolaylı olarak
etkileyeceği muhakkaktır.
Öyle ki son zamanlarda, geleneksel imajından hızlı bir şekilde sıyrılarak yeni
formlarla “görünür” hale gelmeye başlayan din ya da dindarlık olgusunun bilim
insanlarının ilgisini çektiği ve konuyla ilgili birçok araştırmanın yapıldığı
görülmektedir. Nitekim toplumun en temel kurumlarından biri olan dinin,
popüler kültürün genişleyen etkisinden nasibini alarak birtakım dönüşümlere
maruz kaldığı ve bu olguyu betimlemek adına ‘popüler din’ ya da ‘popüler dindarlık’
kavramlarının kullanılmaya başlandığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada popüler kültür-din ilişkisi, postmodernite
perspektifinden ele alınacak ve bu etkileşim sürecinde ortaya çıkan yeni
dindarlık formlarının mahiyeti tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Popüler kültür, postmodernite, yeni dindarlık formları, popüler din, kitle iletişim araçları

Kaynakça

• Aktay, Yasin, Türk Dininin Sosyolojik İmkânı, İstanbul: İletişim Yayınları, 1999.
• Alatlı, Alev, Aklın Yolu Da Bir Değildir, Ankara: Destek Yayınları, 2009.
• Arslan, Mustafa, Türk Popüler Dindarlığı, İstanbul: Dem Yayınları, 2004.
• Arslan, Mustafa, Paranormalizm ve Din, İstanbul: Bilsam Yayınları, 2011.
• Arslan, Mustafa, “Değişim Sürecinde Yeni Dindarlık Formları: Yeni Çağ İnanışları Örneği”, Değerler Eğitimi Dergisi, 11 (2006), s.9-25.
• Arslan, Mustafa, “Popüler Dini Yönelimlerin İncelenmesinde Karşılaşılan Güçlükler ve Çözüm Önerileri”, Değerler Eğitimi Dergisi, 15 (2008), s.9-35.
• Atay, Tayfun, Din Hayattan Çıkar, İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
• Bilici, Mücahit, “İslam’ın Bronzlaşan Yüzü: Caprice Hotel Örnek Olayı”, İslam’ın Yeni Kamusal Yüzleri, ed. Nilüfer Göle, İstanbul: Metis Yayınları, 2013, s.216-236.
• Ercins, Gülay, “Türkiye’de Popüler Kültür Görünümleri ve Gençliğe Yansımaları”, VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, 2009, s.490-511.
• Freyer, Hans, Din Sosyolojisi, çev. Turgut Kalpsüz, Ankara: Doğubatı Yayınları, 2013.
• Göle, Nilüfer, Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar, çev. Erkal Ünal, İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
• Günay, Ünver, “Dinin Bireysel ve Toplumsal Boyutu”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cumhuriyetin 75. Yıldönümüne Armağan Özel Sayı (1999), s.91-117.
• Günay, Ünver, “Dindarlığın Sosyolojisi”, Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi, ed. Ünver Günay, Celalettin Çelik, Adana: Karahan Kitabevi, 2006, s.1-60.
• Günay, Ünver, Harun Güngör ve Abdulvahap Taştan, Kutsallık ve Ziyaret Fenomeni, Ankara: Otorite Yayınları, 2015. Haberli, Mehmet, Sanal Din, İstanbul: Pınar Yayınları, 2014.
• Harvey, David, Postmodernliğin Durumu, çev. Sungur Savran, İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
• Kirman, Mehmet Ali, Din ve Sekülerleşme, Adana: Karahan Kitabevi, 2005.
• Kirman, Mehmet Ali, Yeni Dini Hareketler Sosyolojisi, Ankara: Birleşik Yayınevi, 2010.
• Kirman, Mehmet Ali, Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
• Kirman, Mehmet Ali, “Modernleşme Süreci ve Din”, Diyanet İşleri Başkanlığı IV. Din Şurası, Ankara: 2009, s.112-122.
• Kirman, Mehmet Ali ve Bülent Baloğlu, “New Forms of Religiosity Within Secularization Process in Modem Turkey”, World Journal of Islamic Histoıy and Civilization, 3, (2012), s.158-165.
• Köse, Ali, Enteller Aleykümselam Der Mi?, İstanbul: İz yayıncılık, 2013.
• Köse, Ali ve Ali Ayten, Türbeler: Popüler Dindarlığın Durakları, İstanbul: Timaş Yayınları, 2010.
• Mardin, Şerif, Din ve İdeoloji, İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
• Marshall, Gordon, Sosyoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
• Mutlu, Erol, “Popüler Kültürü Eleştirmek”, Doğu Batı, 15 (2001), s.11-45.
• Tekin, Mustafa, “Türkiye Toplumunun Dinî Hayatında Postmodern Tezahürler”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 25 (2011), s.5-28.
• Yapıcı, Asım, “Gelenek ile Modernlik Arasında Sıkışan Din Anlayışları ve Dindarlık”, Değerler Eğitimi Dergisi, 2 (2007), s.24-29.
• Yenen, İbrahim, “Medya ve Din”, Din Sosyolojisi El Kitabı, ed. Niyazi Akyüz, İhsan Çapcıoğlu, Ankara: Grafiker Yayınları, 2012, s.423-434.