Siyasetin Ders İçerikleri (Hadisler) Üzerindeki İzdüşümleri (Cumhuriyet Dönemi Din Dersleri Örneği)

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 17, 189 - 198, 31.08.2017

Hikmetullah Ertaş

Öz

Bu makalede Cumhuriyetin
kuruluş felsefesi olan laik, pozitivist, milliyetçi/ulus devlet anlayışı ile ülkeyi
olumsuz etkileyen bazı olayların; Cumhuriyet dönemi din dersi kitaplarında yer
alan hadis materyaline etkisi ele alınmıştır. Bu çerçevede Tevhid-i Tedrisât
Kanunu sonrası hazırlanan din dersi kitapları taranarak siyasî mülâhazaların
hadis seçimine etkisinin olup-olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Netice
olarak ders kitaplarına alınan hadislerde siyasetin izdüşümleri görülmüş,
ulaşılan kanaat örneklerle desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, laiklik, din, hadis, eğitim

Kaynakça

• Abdurrezzâk, Ebûbekr es-San’ânî. Musannef. Tahkîk: Habîburrahmân A’zamî. Beyrut: Mektebutu’l-İslâmî, 1403.
• Aclûnî, İsmâîl b. Muhammed. Keşfu’l-Hafâ ve Müzîlu’l-İlbâs Amme’ştehera mine’l-Ehâdîsi alâ Elsineti’n-Nâs. Tahkîk: Abdulhamîd b. Ahmed b. Yûsuf b. Hindâvî. y.y., Mektebetu’l-Asri, 2000.
• Aksan, Halit ve Saffet Rona. Orta Okullarda Din Dersleri I. İstanbul: Ercan Matbaası, 1960.
• Armaner, Neda. Din Bilgisi I-II. İstanbul 1973.
• Aydın, Mehmet. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi 3. Ankara 2004.
• Aydın, Suavi ve Yüksel Taşkın. 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
• Bağdâdî, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd b. Sufyân b. Kays. Mekârimu’l-Ahlâk. Tahkik: Mecdî Seyyid İbrâhîm. Kahire: Mektebetu’l- Kur’ân, ts.
• Başgöz, İlhan. Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk. Ankara 1995.
• Beğen, İbrahim. Türk Gencinin Din Dersleri 1. İstanbul ts.
• Bezzâr, Ebû Bekir Ahmed b. Amr b. Abdilhâlik Aktîkî. Müsned. Tahkîk: Mahfûz Abdurrahman. Medine: Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hukm, 2009.
• Bolay, Süleyman Hayri. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Lise 2. İstanbul 1991.
• Bûsîrî, Ebu’l-Abbas Şihâbu’d-Din Ahmet b. Ebi Bekr. Misbâhu’z-Zecâce fî Zevâidi İbni Mâce. Tahkîk: Muhammed Muntekâ. Beyrut: Dâru’l-Arabiyye, 1982.
• Cevzî, Cemâlüddin Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. el-Mevzû’ât. Tahkîk: Abdurrahmân Muhammed b. Osmân. Medine: Mektebetü’s-Selefîyye,1966.
• Çelebi, İlyas. “Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersinin İlk ve Orta Öğretim Programına Girişi ve Bu Günkü Müfredatı”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, sy. 6 (1999): 269-288.
• Derviş, Ebu Abdillah Muhammed. Esne’l-Matâlib fî Ehâdîse Muhtelifeti’l-Merâtib. Beyrut 1991.
• Deylemî, Ebu Şucâ’. el-Firdevs bi Me'sûri'l-Hitâb. Tahkik: es-Said b. Zağlûl. Beyrut: Daru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1986.
• Dûlâbî, Ebû Bişr Muhammed b Ahmed b. Hammâd b. Saîd b.Muslim el-Ensârî. el-Kinâve’l-Esmâ. Tahkîk: Ebû Kuteybe Muhammed el-Fâryâbî. Beyrut: Dâru İbni Hazm, 2000.
• Ebî Dünyâ, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd b. Sufyân b. Kays el-Bağdâdî. Mekârimu’l-Ahlâk. Tahkîk: Mecdî Seyyid İbrâhîm. Kahire: Mektebetu’l- Kur’ân, ts.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Daîfu’l- Câmii’s-Sağir ve Ziyâdâtihi. Beyrut: Mektebetu’l-İslâmî, 1986.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Silsiletu’l-Ehâdîsi’d-Daîfe ve’l-Mevzûa ve Eseruha’s-Seyyiufi’l-Umme. Riyad: Dâru’l-Marife, 1992.
• Ertaş, Hikmetullah. Din Dersi Kitaplarındaki Hadislerin Tespit ve Tahlili (1920-2012). Erzurum 2015.
• Fettânî, Muhammed Tâhir b. Ali el-Hindî. Tezkiretu’l-Mevzûât. y.y., İdâretu’t-Tebâeti’l-Munîriyye, 1343.
• Gökaydın, Nevide, Saadet Berna, Zehra Erkuş, Hayri Bilecik ve Cengiz Sümer. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi 1-2-3. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1993.
• Gölpınarlı, Abdülbaki. Cumhuriyet Çocuğunun Din Dersleri. İstanbul 2012.
• Gündüz, Turgay. “Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi ve Öğretimi Kronolojisi 1923-1998”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7, sy. 7 (1998): 543-557.
• Güney, Dursun. Din Dersleri II. İstanbul 1967.
• Gürtaş, Ahmet ve Mustafa Uzunpostalcı. Din Bilgisi I-II. İstanbul: İrfan Yayınları, 1968.
• Hâkim en-Neysâbûrî, Muhammed b. Abdillah, Mustedrekale’s-Sahîhayn. Tahkîk: Mustafa Abdulkâdir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1990.
• Herevî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Sultân Muhammed el-Kârî. el-Mesnu’ fî Ma’rifeti’l-Hadisi’l-Mevzû. Tahkîk: Abdu’l-Fettâh Ebû Ğudde. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1398.
• Hesapçıoğlu, Muhsin. “Türkiye Cumhuriyeti Devri Eğitim Hareketlerinin Dayandığı Felsefî Eğilimler”. Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları Sempozyumu içinde, ed. M. A. Parlak, 53-59. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, 2010.
• Hilmi, İbrahim. Köy Çocuklarına Din Dersleri 3. İstanbul 1993.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Tehzîbu’t-Tehzîb. Hind: Dâru’l-Ma’rife, 1326.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd Kazvînî. es-Sünen. Tahkîk: Şuayb Arnavût. y.y., Dâru’r-Risâleti’l-Alemiyye, 2009.
• İnal, Kemal. “Türkiye’de Ders Kitaplarında Demokratik ve Milliyetçi Değerler”. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 1998.
• Karataş, Murat. “Atatürkçü Düşünce ve Uygulamaların Algılanması ve Yorumu (1938-1948)”. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2012.
• Kenâni, Nuri’d-Din Ali b. Muhammed b. Ali b. Abdirrahmân İbni Arrâk. Tenzihu’ş-Şeriâti’l-Merfûa ani’l-Ahbâri’l-Şenîati’l-Mevzûâ. Tahkîk: Abdulvehhâb Abdi’l-Lâtif, Abdurrahman Muhammed Sıddik el-Gummârî. Beyrut: Dâru’l-Mektebeti’l- İlmiyye, 1399.
• Kılıç, Sami. “Akıl İle İlgili Hadislerin Tespit ve Tahlili”. Yüksek Lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, 2007.
• Milli Eğitim Bakanlığı. Din Dersleri I. Ankara 1949.
• Milli Eğitim Bakanlığı. Din Dersleri II. İstanbul 1949.
• Muttakî, Alâüddîn Hindî. Kenzü’l-‘Ummâl fî Süneni’l-Akvâlve’l-Ef’âl. Beyrut: Müessetü’r-Risâle, 1981.
• Okutan, Gülten ve Ömer Okutan. Din Bilgisi 4. İstanbul: Arif Bolat Kitabevi, 1968.
• Olgun, İbrahim. Din Dersleri I. Ankara 1962.
• Olgun, İbrahim. Din Dersleri 2. Ankara 1962.
• Öcal, Mustafa. “Türkiye’de Din Eğitimi Tarihi Literatürü”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 6, sy. 12 (2008): 399-430.
• Öztaş (Hallacoğlu), Abdullah. Din Dersleri (orta 1). Konya 1965.
• Parlak, İsmet. Kemalist İdeolojide Eğitim. Ankara 2005.
• Sehâvî, Ebu’l-Hayr Muhammed b. Abdirrahman. el-Mekâsidu’l-Hasene fî Beyâni Kesîrin mine’l-Ehâdîsi’l-Muştehireale’l-Elsine. Tahkîk: Muhammed Osman Hist. Beyrut: Dâru’l-Kitâb, 1985.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed es-San‘ânî el-Yemenî. el-Fevâidü’l-Mecmûa fi’l-Ehâdîsi’l- Mevzua. Tahkîk: Abdurrahman b. Yahya el-Muallimî el-Yemânî. Beyrut: 1987.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu’cemu’l-Kebîr. Tahkîk: Hamdî b. Abdilmecîd es-Selefî. Kahire: Mektebetu İbn Teymîye, 1994.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa. el-Câmiu’s-Sahîh. Tahkîk: Beşşâr Avvâd Ma’ruf. Beyrut: Dâru’l Garbi’l-İslâmî, 1998.
• Tuncer, Adem. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi 10. Ankara 2011.
• Tunç, Cihat. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 7. İstanbul 1999.
• Unat, Faik Reşit. Tarih V. İstanbul 1938.
• Ülkü, Hayati. Dersleri II. İstanbul 1968.
• Yörükân, Yusuf Ziya. Müslümanlık–Kur’an-ı Kerim’den Ayetler İslam Esasları(İslam İlmihâli) Orta I-II. Ankara 1993.
• Yücel, Hasan Ali. Türkiye’de Orta Öğretim. Ankara 1994.