Kur’ân’da Te’kid Üslupları ve Çeşitleri

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 18, 167 - 183, 31.12.2017

Mehmet Altın

Öz

Te’kid,
tüm dillerde olduğu gibi Arap dilinde de çok önemli bir üslup olup bu üslupla
muhatabın zihnine ve gönlüne hitap edilen şeyi iyice yerleştirmek, zihnindeki
kuşku ve şüpheleri ortadan kaldırmak gibi hususlar hedeflenir. Özellikle muhatap,
ikna olmayan hatta reddeden birisi ise ikna derecesine göre sözün
pekiştirilmesi gerekir.

Arapça
olarak inen Kur’ân-ı Kerim incelendiğinde, insan üzerinde etki gücü fazla olan te’kid
üslubunu sıkça kullandığı görülecektir. Kur’ân’daki te’kid; Allah’ın kudretinin
mükemmelliğine ve yaratıcılığının eşsizliğine dikkat çekmek, dinleyiciyi
tefekkür ve düşünmeye sevk etmek, sevap kazanmaya teşvik etmek ve azabtan da
sakındırmak gibi birçok amaca hizmet etmektedir.

Bu
çalışmada, Kur’ân’da çokça bulunan ve çeşitlilik arz eden te’kid üsluplarının
araştırılması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân-ı Kerim, te’kid, âyet, üslup, lafzî te’kid, manevî te’kid

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerim Meali. Ankara: DİB Yayınları, 2006.
• Akdağ, Hasan. Arap Dilinde Edâtlar. Konya: Tekin Yayınları, 1996.
• Bingöl, Abdülkerim ve Mehmet Salmazzem. ‘Kur’ân’daki Te’kîd İfadelerinin Bazı Türkçe Meâllerdeki Karşılıklarına Dair Bir İnceleme’. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 8, sy. 16, (2017/1): 165-182.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ts.
• Cürcanî, Abdulkahir. Delailu’l-İcaz fi İlmi’l-Meani. Beyrut: Daru’l-Mearif, ts.
• Cürcanî, Abdulkahir. Esrâru’l-belâğa. Tahkik: Ebu Fehd Mahmud Muhammed Şakir, Kahire: ts.
• Çiçek, Halil. 20. Asırda Kur’ân İlimleri Çalışmaları. yy.: Timaş Yayınları, ts.
• Çörtü, Mustafa Meral. Sarf ve Nahiv. İstanbul: MÜİF, 2008.
• Diraz, Muhammed. Kur’ân’ın Anlaşılmasına Doğru. Çeviren. Salih Akdemir, Ankara, 1983.
• Derviş, Muhyeddin. İrabu’l-Kur’âni’l-Kerim. Beyrut: Daru İbn Kesir, 1999.
• Ebu’l-Futûh, Muhammed Hüseyin. Uslûbu’t-Tevkîd fi’l-Kur’âni’l-Kerim. yy.: Mektubetu Lubnan, 1995.
• Ensârî, Cemaluddin İbn Hişâm. Muğni’l-Lebîb an Kutubi’l-Earib. Tahkik: Mazin el-Mubarek, Şam: Dâru’l-Fiker, 1964.
• Ğalayanî, Mustafa. Camiu’d-Durusi’l-Arabiyye. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 1996.
• Hassan, Abbas. en-Nahvu’l-Vafi. Mısır: Daru’l-Mearif, ts.
• Hayran 2.3 bilgisayar proğ., Konkordans Kelime Listesi, جَرَمَ ve كَلا maddesi.
• İbn Akil, Abdurrahman. Şerhu ala Elfiyeti İbn Malik. Kahire: Daru’t-Turas, 1980.
• İbnu’l-Anbarî, Ebu’l-Berekât Kemaleddin Abdurrakman b. Muhammed. Nuzhetu’l-Elibba. Tahkik: İbrahim es-Semrani, Ürdün: Mektebetu’l-Menar, 1985.
• İbn Hişam, Ebu Muhammed Abdilillah b. Yusuf. Şerhu Katru’n-Neda Bellu’s-Sada, Tahkik: Muhyeddin Abdulhamid, İstanbul: Daru’l-Cil, ts.
• İbn Manzur, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn b. Muhammed b. Mükarrem el-Ensârî. Lisanu’l-Arab. Kahire: Daru’l-Mearif, ts.
• İbn Yaiş, İbn Ali Yaiş. Şerhu’l-Mufassal. Mısır: İdaratu’t-Tebaeti’l-Müniriyye, ts.
• Konevî, İsâmuddin İsmail b. Muhammed. Hâşiyetu’l-Konevî alâ Tefsîri’l-İmami’l-Beydâvî ve Maâhu Hâşiyetu’bni’t-Temcîd. Tahkik: Abdullah Mahmûd Muhammed Ömer), Beyrut, 2001.
• Kutup, Seyyid. Kur’ân’da Edebî Tasvir. trc. Süleyman Ateş, Ankara: Hilal Yayınları, ts.
• Mennâu’l-Kattân, Halil. Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Müeessetü’r-Risale, 1990.
• Molla Cami, Abdurrahman. Şerhu’l-Kafiye. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ts.
• Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed. Medâriku’t- Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vil. Beyrut: Daru İbn-i Kesir, 1999.
• Racihî, Abduh. et-Tatbiku’n-Nehavi. Beyrut: en-Nehdatu’l-Arabiyye, 2004.
• Râvî, Kazım Fethi, ‘Esalibu’t-Tevkid fi’l-Kur’âni’l-Kerim/Kur’ân-ı Kerim’de Te’kid Üslupları’. Çeviren: Hasan Keskin, CÜİF Dergisi, c. 6, sy. 1, (2002): 133-173.
• Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman. el-İtkan fi Ulumi’l-Kur’ân. Tahkik: Said Mendub, Lübnan: Daru’l-Fikr, 1996.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Cârullah Mahmud b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf ‘an Hakâ’iki Gavâmizi’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, Beyrut: Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, 2003.
• Zürkanî, Muhammed Abdulazim. Menahilu’l-İrfan. Beyrut: Daru’l-Kutub’i-Arabiyye, 1995.
• Zerkeşî, Muhammed b. Abdullah. el-Burhan fi Ulumi’l-Kur’ân. Tahkik: Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Kahire: Daru’t-Turas, 1984.