Meyafarkin Âlimlerinden İbn Esed el-Farikî ve “el-İfsâh fî Şerhi Ebyâti Muşkileti’l-İ‘rab” Adlı Eseri

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 20, 407 - 420, 31.08.2018

Ahmet Tekin

Öz

Ebû Nasr Hasan b. Esed b. Hasan el-Farikî, Mervaniler döneminde yaşamış Meyafarkin’nin önemli dil ve edebiyat âlimlerindendir. Kaynaklarda şair, dilci, edebiyatçı, bilge ve politikacı olarak anılan İbn Esed el-Farikî, Arap dili ile ilgili birbirinden değerli eserler kaleme almıştır.
İbn Esed’in kaleme aldığı eserler el-İfsâh fî Şerhi Ebyâti Muşkileti’l-İ‘rab, Şerhu’l-Luma‘ li İbn Cinnî ve Kitâbu’l-Hurûf olarak bilinmektedir. İbn Esed’in bu eserleri dışında İran Millet kütüphanesinde el yazma bir divanının da bulunduğu söylenmektedir. Günümüze ulaşan tek eseri ise el-İfsâh adlı çalışmasıdır.
Bu makalede, bize ulaşan bilgiler ışığında Meyafarkin’in önemli dilcilerinden olan İbn Esed el-Farikî’nin biyografsi hakkında tespitler yapılmıştır. Bununla birlikte İbn Esed’in eserlerinden söz edilmiş ve özellikle el-İfsah adlı eseri üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulmuştur.  

Anahtar Kelimeler

Meyafarkin, İbn Esed, el-Farikî, el-İfsâh

Kaynakça

• Aycan, İrfan. “Rebîa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34: 498-499. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Baluken, Yusuf. “Mervânîler Döneminde İlmî Faaliyetler”. Uluslararası Silvan Sempozyumu Bildirileri içinde, editör: M. E. Çağmar, V. Gürhan, E. Gümüş, 304-313. Diyarbakır: 25-27 Nisan 2008.
• el-Farikî, Ebû Nasr Hasan b. Esed b. Hasan. el-İfsâh fî Şerhi Ebyâti Muşkileti’l-İ‘rab. Tahkik: Said el-Afğânî. Camiatu Bingâzî 1974.
• es-Safedî, Ebû’s-Safâ Salâhuddîn Halîl b. İzziddîn Aybeg. el-Vâfi bi’l-Vefeyât. Tahkik: Amed el-Arnavut Türkî Mustafa. 29 cilt. Beyrût: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, 2000.
• Göyünç, Nejat. “Diyarbakır”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9: 464-469. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
• Haci Halife. Keşfu’z-Zunûn ‘an Esâmi’l-Kutubi ve’l-Funûn. 6 cilt. Bağdat: Mektebetu’l-Musennâ, 1941.
• İbn Tağrîberdî, Ebû’l-Mehâsin el-Atâbekî. en-Nucûmu’z-Zâhire fî Mulûki Mısr ve’l-Kâhire. 16 cilt. Mısır: Dâru’l-Kutub, ts.
• İbnu’l-Kifî, Ebû’l-Hasan Cemâluddîn Ali b. Yûsuf. İnbâhu’r-Ruvât ‘alâ Enbâhi’n-Nûhât. Tahkik: Ebû’l-Fadl Muhammed. 4 cilt. Beyrût-Kâhire 1982.
• İsmail Paşa el-Beğdâdî. Hediyetu’l-‘Arifîn Esmâu’l-Muellifîn ve Asâru’l-Musennifîn. 2 cilt. İstanbul, 1951.
• İsmail Paşa el-Beğdâdî. Îdâhu’l-Meknûn fi’z-Zeyli Ala Keşfi’z-Zunûn An Esâmi’l-Kutubi ve’lFunûn. Tahkik: Rıfat Bilge. 4 cilt. Beyrut: Dâru İhyau’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Mudar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 358-359. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• Recep Dikici. “el-Fârikî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12: 167-168. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Sîbeveyh, Ebû Bişr ‘Amr b. Osman b. Kamber. el-Kitâb. Tahkik: ‘Abdusselam Muhammed Hârûn. 4 cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hanci, 1988.
• Suyûtî, Ebû’l-Fadl Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Buğyetu’l-Vu‘ât fî Tabakâti’l-Luğaviyyîn ve’n-Nûhât. Neşreden: M. Ebû’l-Fadl İbrâhîm. 2 cilt. Lübnan: el-Mektebetu’l-‘Asriyye, ts.
• Yâkut b. Abdillâh el-Hamevî Şihâbuddîn el-Bağdâdî. Mu‘cemu’l-Buldân. 7 cilt. Beyrût: Dâru Sadir, 1995.
• Yâkut b. Abdillâh el-Hamevî Şihâbuddîn el-Bağdâdî. Mu‘cemu’l-Udebâ. Tahkik: İhsân Abbâs. 7 cilt. Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1993.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed. el-‘İber fî Haberi men Ğaber. Neşreden: Ebû Hacer Muhammed Zağlûl. 4 cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1985.