Ahmed b. Hanbel’den Rivâyet Edilen Sahîhayn Hadislerinin Müsned’deki Rivâyetlerle Mukâyesesi

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 20, 389 - 406, 31.08.2018

Üzeyir Durmuş

Öz

Büyük bir muhaddis ve fakîh olan İmam Ahmed b. Hanbel, aynı zamanda birçok büyük muhaddisin de hocasıdır. Kütüb-i sitte müellifleri olan Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd, Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce doğrudan veya hocaları vasıtasıyla ondan rivâyette bulunmuştur. Bu altı muhaddisten sadece Buhârî, Müslim ve Ebû Dâvûd Ahmed b. Hanbel’den doğrudan hadis rivâyet etmiştir. Buhârî 2, Müslim 20, Ebû Dâvûd ise 228 hadisi doğrudan doğruya ondan nakletmiştir. Bu makâlede, Buhârî ve Müslim’in Ahmed b. Hanbel’den yaptığı rivâyetler ele alınmış; Buhârî ve Müslim’in el-Câmiʿ ’lerinde Ahmed b. Hanbel’den yaptıkları rivâyetlerle Ahmed b. Hanbel’in el-Müsned’indeki rivâyetler mukâyese edilmiştir. Bu çalışma sonucunda Buhârî’nin Ahmed b. Hanbel’den yaptığı iki rivâyetin el-Müsned’de yer almadığı görülmüştür. Müslim’in ondan yaptığı rivâyetlerden 19 tanesinin ise yaklaşık aynı sened ve metinlerle el-Müsned’de bulunduğu tespit edilmiştir. Müslim’in Ahmed b. Hanbel’den rivâyet ettiği bir rivâyeti desteklemek için yine ondan naklettiği bir sened ise el-Müsned’de bulunamamıştır. Bu senedin Ahmed b. Hanbel’in başka eserlerinde olması veya Ahmed b. Hanbel’in onu kitaplarına dâhil etmeyi gerekli görmemiş olması ihtimâl dâhilindedir.  

Anahtar Kelimeler

Hadis, Buhârî, Müslim, Ahmed b. Hanbel, el-Câmiʿ, Müsned, rivâyet

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. Tahkik: Şuayb el-Arnaût ve diğerleri. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Ahmed Naim. Hadis Usûlü. İstanbul: Ravza Yayınları, 2009.
• Aynî, Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. ʿUmdetü’l-Ḳārî Şerḥu Saḥîḥi’l-Buḫârî. Beyrût: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Aʽzamî, M. Mustafa. “Buhârî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6: 368-372. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Ṣaḥîḥü’l-Buḫârî. Kâhire: Dârü’l-Hadîs, 2011.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş’as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. Beyrût: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Kandemir, M. Yaşar. “Ahmed b. Hanbel”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2: 75-80. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Kandemir, M. Yaşar. “el-Câmiʿu’s-Ṣaḥîḥ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 114-123. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Kandemir, M. Yaşar. “el-Câmiʿu’s-Ṣaḥîḥ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 124-129. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Kandemir, M. Yaşar. “Müslim b. Haccâc”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32: 93-94. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Kandemir, M. Yaşar. “el-Müsned”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32: 104-105. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünenü İbn Mâce. yy., Dârü İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, ts.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Ṣaḥîḥü Müslim. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. Sünenü’n-Nesâî. Haleb: Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 1986.
• Sezgin, Fuad. Buhârî’nin Kaynakları. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi, 1956.
• Sifil, Ebubekir. Muvatta Nüshaları Muhteva Analizi. İstanbul: Rihle Kitap, 2017.
• Tekin, Dilek. “Müslim’in Sahîh’inin Yazılı Kaynakları Üzerine Bazı Tespitler”. Hadis ve Siyer Araştırmaları 1/1 (2015): 124-163.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmiʿu’s-Ṣaḥîḥ (Sünenü’t-Tirmizî). Mısır: Mektebetü Mustafâ el-Bâb el-Halebî, ts. el-Mektebetü’ş-Şâmile 3.64.