Kur’ânî Dualarda Model İnsanın Nitelikleri

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 21, 563 - 584, 29.12.2018

Mehmet Nurullah Aktaş

Öz

Milâdî 610 yılında Hz. Muhammed’e nâzil olmaya başlayan ve yaklaşık yirmi üç yılda tamamlanan Kur’ân-ı Kerîm, insanların yaşamını anlamlı hale getiren bir hayat kitabıdır. Kur’ân’da farklı toplumlara peygamberler gönderildiği belirtilmekte ve bunlara ittiba etmenin ehemmiyeti vurgulanmaktadır. Bu çalışmamızda, başta peygamberlerin kıssaları olmak üzere Kur’an’da zikredilen dualarda tasvir edilen insan modelinin vasıfları üzerinde durulacaktır. Farklı mevzuları gündemine alan dualara bir bütün olarak bakıldığında Kur’ân’ın öngördüğü model insanın önemli niteliklerini görmek mümkündür. Kur’ân-ı Kerîm, insana verilen değerin yapılan dualarla orantılı olduğunu açıklamaktadır. Bu durumda Kur’ân’da geçen duaları ve söz konusu dualarda ele alınan nitelikleri etraflıca ele almanın zarureti ortaya çıkmaktadır. Bu da İslâmî ve insanî değerlerin ciddi manada zarar gördüğü günümüz dünyasında Kur’ân’da tasviri yapılan insan modelinin temel niteliklerini tespit etmeye ve İslâm’ın bu konudaki söylemini anlamaya katkı sunacaktır.  

Anahtar Kelimeler

Dua, Kur’ân duaları, kıssa, üsve-i hasene, model insan

Kaynakça

• Abdulbaki, Muhammed Fuad. el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, 1411/1991.
• Aktaş, Mehmet Nurullah. “Kur’ân Kıssalarının Anlaşılmasında Duanın Rolü”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 10, sy. 21 (2018): 1116-1134.
• Baykan, Erdal. Dua Üzerine. Van: Bilge Adam, 2009.
• Bulut, Mehmet. “İsmet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23: 134-136. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Çağrıcı, Mustafa. “Da‘vet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9: 16-19. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Demir, Şehmus. Kur’ân’ın Temel Hedefi. Ankara: Fecr Yay., 2013.
• Güngör, Mevlüt. Kur’ân Penceresinden. İstanbul: Kur’ân Kitaplığı, 1997.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tûnus: Dâr Suhnûn, ts.
• İbn Dekîk el-‘Îd. Şerhu’l-Erba’în’n-Neveviyye. Beyrût: Şeriketu’l-Medîne, ts.
• İbn Ebî Zemenîn, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdullah. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîz. Tahkik: Ebû Abdillah Hüseyin b. Ukkâşe ve Muhammed b. Mustafa el-Kenz. Kâhire: el-Fâruku’l-Hadîse, 2002.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail. es-Sîretu’n-Nebeviyye. Tahkik: Mustafa Abdulvâhid. Beyrût: Dâru’l- Ma’rife, ts.
• Karaman, Hayreddin, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kâfi Dönmez ve Sadrettin Gümüş. Kur’ân Yolu. Ankara: DİB Yayınları, 2017.
• Karslı, İbrahim Hakkı. Kur’ân’ı Anlamaya Giriş. Ankara: DİB Yay., 2014.
• Kazancı, Ahmet Lütfi. Hz. Peygamberin Hitabeti. İstanbul: Marifet Yay., 2008.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne. Tahkik: Mecdî Baslûm, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Necati, M. Osman. Kur’ân ve Psikoloji. Çeviri: Hayati Aydın. Ankara: Fecr Yayınları, 2017.
• Paçacı, Mehmet. Kur’ân’a Giriş. İstanbul: İSAM Yay., 2008.
• Sâbık, es-Seyyid. Fıkhu’s-Sunne. Beyrût: Dâr İbn Kesîr, 1433.
• Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: DİB Yay., 2017.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî el-Gırnâtî. el-Muvâfakât fî Usû- li’ş-Şerî‘a. Tahkik: Abdullah Draz, Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, 1415/1994.
• Şeriati, Ali. Dua. Ankara: Fecr Yay., 2013.
• Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’ân Tefsiri. İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-Beyân ‘An Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâr İbn Hazm, 2002.
• Topaloğlu, Bekir. “Şekûr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 493. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.