A Content Examination of the Symposium and Scientific Studies on Noah's Flood Believed to Occur in Ağrı and Şırnak

Yıl 2022, Sayı: 29, 231 - 254, 15.12.2022

İsmet Tunç , Nuriye Deniz

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1181812

Öz

Noah's flood is one of the ancient narratives of humanity. In this regard, the sources belonging to many different civilizations, beliefs, and mythologies mentioned, have narratives of a flood event believed to have happened in the past. According to the information on the tablets of ancient civilizations such as Sumer and Assyria, the deluge occurred as a result of the gods' desire to completely eliminate the human race. These tablets have different expressions. However, the general opinion is that a large-scale flood or deluge occurred. It has believed that this event took place because of the increase in human evil and the wrath of God. Along with the Abrahamic religions, there are also such expressions in traditional religions. This event has been called Noah's Flood in three divine religions that have a large audience around the world. Besides this, the cause and result of the flood event that took place in the period of Noah, one of his names given in the Qur’an, has been explained. According to the Qur'an, Allah punished people for their various sins and saved people who believed and did good deeds. In this direction, according to the Torah, Noah's ark landed in the Ararat Mountains after the flood. Accordingly, what the concept of Ararat means gains importance. Therefore, Jewish sources come to the fore as the most important data sources. At the same time, also the Assyrians living in the region have various accounts of the flood. The Qur'an indicates the place where the ship landed as Mount Cudi. In this case, the issue becomes even more important since the main source of Muslims is the Qur'an. Besides this, Islamic scholars have described Cudi and its surroundings as the place where the flood took place. In this context, the decimation incident has caused controversy in our country, between the provinces of Şırnak and Ağrı, as it has a religious, cultural, and historical value, while also creating a scientific research area in the context of the place where the decimation occurred. While some of these are scientific studies, some of them have been carried out by people and institutions who are curious about the subject. At the same time, this has been reported a lot in the media because this topic is popular. Moreover, it is a separate reality that this topic is transmitted both in writing and orally in both the Ağrı and the Şırnak regions, and a common memory is formed. The research is based on the evaluation of the data obtained from previous studies in this field, as well as the studies in the symposiums of Mount Ararat and Noah's Flood, and Mount Cudi and Noah's Flood. In addition, other scientific studies in this field have also been used for a better understanding of the subject. Subjects have been examined under certain headings accordingly. Furthermore, the suitability of the region for living conditions, where the name Ararat refers to, archaeological findings on this subject, the approach to the issue in travelogues, the data and information of exegetes and hadiths about the place where the ship landed have examined. In addition, numerical values have been given in terms of how much the studies on the flood event in Şırnak and Ağrı regions deal with the flood. In this context, it has been tried to understand how the relationship of the subject with the religious field is established. Because the religious dimension of the flood is brought to the fore in the studies. The study is aimed at the literature analysis and comparison of the studies on the subject. This article is limited to the available studies.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Noah, Flood, Mount Arart, Mount Cudi

Ağrı’da ve Şırnak’ta Gerçekleştiğine İnanılan Nuh Tufanı Konulu Sempozyum ve Bilimsel Çalışmaların İçerik Açısından İncelenmesi

Öz

Tufan hadisesi pek çok alandan bilim insanlarının üzerinde çalıştığı ve hala gizemini koruyan insanlığın en önemli kadim anlatılarından biridir. Tufana ilişkin en eski kayıtlar Mezopotamya kökenli olan Sümer ve Asur gibi antik uygarlıkların tabletlerindeki bilgilere dayanmaktadır. Buna göre tanrıların, yaşantılarından memnun olmadıkları insan ırkını tamamen ortadan kaldırmak istemesi sonucunda bir tufan meydana gelmiştir. Bu anlatıların aynı zamanda benzer biçimde kutsal metinlerde de yer aldıkları görülmektedir. Fakat tufanın antik dönemdeki kahramanlarının özelliklerinin bir kısmı benzer olmakla birlikte isimleri farklıdır. Bu kahramanlara Ziusudra, Atrahasis (Yüce Bilge), Utnapiştim ve ölümsüzlüğü arayan Gılgamış örnek verilebilir. Aynı zamanda dünya nüfusunun büyük bir bölümünü oluşturan üç ilahi dinde bu olayın muhatabının Nuh Peygamber olduğu konusunda inanç birliği mevcuttur. Bütün ilahi uyarılara karşı gelen Nuh’un kavmi, Tanrı tarafından bir tufan ile cezalandırılmıştır. İlahi emir gereği Nuh, bir gemi inşa ederek belli sayıda insan ve hayvanlardan birer çift alarak tufandan kurtulmuştur. Bu konuda bilgi veren ilk kutsal metinlerden olan Tevrat’a göre tufandan sonra Nuh’un gemisi Ararat dağlarına; Kur’ân’a ve İslamî kaynaklara göre ise gemi Cudi Dağı’na oturmuştur. Bu bilgiler ışığında geminin indiği yerle ilgili farklı isimlendirmeler insanlarda bir fikir birliğinin oluşmasına engel olmuştur ve bunları açıklayıcı nitelikte özellikle dinî izahların çokça yer aldığı geniş bir literatür meydana gelmiştir. Tevrat’ta Ararat olarak geçen ismin ülkemizde Ağrı Dağı, Kur’ân’da geçen Cudi isminin de Şırnak ilindeki Cudi Dağı’nı işaret ettiğine inanılmaktadır. Bu bağlamda tufan hadisesi dinî, kültürel ve tarihi bir değer taşımasından dolayı her iki yerleşim yeri arasında bilimsel çalışma ve araştırma alanı meydana getirirken, aynı zamanda tufanın gerçekleştiği yer bağlamında tartışmalara da sebebiyet vermektedir. Dolayısıyla konu hakkında yapılan çalışmalarda elde edilen verilerin gerçekte ne kadarının doğrudan hadiseyi açıklayıcı ya da hadisenin orada gerçekleştiğini kanıtlayıcı nitelikte olduğunun ortaya konulması önemlidir. Bu amaçla hazırlanan çalışma, daha önce bu konuda yapılan araştırmaların yanı sıra Ağrı Dağı ve Nuh Tufanı ile Cudi Dağı ve Nuh Tufanı konulu sempozyumlardan elde edilen verilerin değerlendirilmesine dayanmaktadır. Bu değerlendirmeler yapılırken konular belli başlıklar altında ele alınmıştır. Başlıklandırmalar genel olarak coğrafik, etimolojik, arkeolojik, halk bilimsel, dini metinler çerçevesinde şekillenmiştir. Bu kapsamda Şırnak ve Ağrı bölgelerindeki tufan hadisesi üzerine yapılan çalışmaların ne oranda konuyla doğrudan ilgili olduğu yönünde bazı sayısal verilere de yer verilmiştir. Çalışma bu açıdan konuya dair literatürün analizine ve karşılaştırmasına yönelik olup ulaşılabilen verilerle sınırlıdır ve ilk olarak Ararat ve Cudi isimleri üzerine yapılan etimolojik analizlerin değerlendirmesine dayanmaktadır. Yine tartışmalı bölgelerde yapılan toprak analizleri, elde edilen arkeolojik kalıntılar ve tarih boyunca seyyahların konu hakkındaki kayıtlarına başvurulmuştur. Aynı zamanda her iki yerleşim yeri de özellikle kutsal metinlerin yorumlanması yoluyla bu olayın bulundukları coğrafyada vuku bulduğunu iddia etmektedirler. Hatta bölgeler arasında kutsal bir olaya ev sahipliği yapmanın övüncünü basın-yayın yoluyla da yaymaktadırlar. Bu sebeple, teolojik boyutunun olması ve kutsal metinlerin hâdiseye ilişkin bilgi vermesi konunun daha fazla önemsenmesini sağlamaktadır. Tüm tartışmalar göz önünde bulundurulduğunda tufanın gerçekleştiği yerle ilgili tartışmaların sonlanmayacağı söylenebilir. Ancak gelinen noktada konuyla ilgili literatürün karşılaştırılması ilk kez bu çalışmayla yapılmıştır. Böylece konunun merak edilen bir noktası olarak dinî alanla olan ilişkisinin nasıl kurulduğu anlaşılmaya çalışılmış ve elde edilen verilerin hadisenin teolojik boyutu hakkındaki gelecek çalışmalara kaynaklık etmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Nuh Tufanı, Tufan, Ağrı Dağı, Cudi Dağı

Kaynakça

• Açıkalın, Bünyamin. "Tefsir Literatüründe Nuh (as) Kıssası". Uluslararası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu. ed. Nesim Doru. 35-40. Ankara: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2010.
• Artuç, Gülizar. "Şırnak Halkının Nuh Tufanı ve Cudi Dağı'na Yönelik Farkındalığı: Bir Anket Çalışması". 2. Uluslararası Nuh Tufanı ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. İbrahim Baz vd. 319-361. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Arvas, Hamdullah, Kur’ân’da Nübüvvet Teolojisi. Ankara: İlahiyat, 2022.
• Arvas, Hamdullah, “Peygamber Kıssalarının Asliyeti Meselesi: Neden Atlantis Efsanesi Nuh Kıssasının Aslı Değildir?”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/25 (Aralık 2020), 575-593.
• Başaran, Cevdet vd. "Geçmişten Günümüze Nuh'un Gemisi Araştırmaları". I. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh'un Gemisi Sempozyumu. ed. Oktay Belli. 108-114. İstanbul: Doğubayazıt Kaymakamlığı Kültür Yayınları, 2007.
• Baz, İbrahim. "Cudi Dağ'ında Kadim Bir Mesken: Şah Köyü". Uluslararası Hz. Nuh ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. Hamdi Gündoğar vd. 429-442. Şırnak: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Belli, Oktay. "Ararat Adının Kökeni ve Anlamı". IV. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu. ed. Oktay Belli vd. 165-172. Erzurum: AİÇÜ Yayınları, 2018.
• Belli, Oktay. "Ağrı Dağı (Ararat) ve Cudi Dağı'nda Yapılan Nuh Tufanı Araştırmalarına Genel Bir Bakış ". 2. Uluslararası Nuh Tufanı ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. İbrahim Baz vd. 295-318. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Belli, Oktay. "Ağrı Dağı'nın Kuzey Eteğinde Erken Demir Devrine Ait Savunma Yapısı: Aşağı Erhacı Kalesi". V. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh'un Gemisi Sempozyumu. ed. Oktay Belli vd. Erzurum: AİÇÜ Yayınları, 2019.
• Belli, Oktay-Yardımcıel, Ayhan-Yaşlı, K. Zeynel Abidin. "Ağrı-Patnos-Liç (Yalçınkaya) Urartu Bronz ve Gümüş Eşya Definesi". IV. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh'un Gemisi Sempozyumu. ed. Oktay Belli vd. 17-34. Erzurum: AİÇÜ Yayınları, (2017).
• Besalel, Yusuf. “Av”. Yahudilik Ansiklopedisi. 1/84. İstanbul: Gözlem Yayınları, 1 Baskı, 2001.
• Bilge, Mahmut, Nuh (A.S.) ve Tûfan. Ankara: Şark Matbaası, 1965.
• Breasted, J. Henry, Ancient Times: A History of the Early World, an Introduction to the Study of the Ancient History and the Career of the Early Man. Boston: Taylor and Francis Publications, 2003.
• Dartma, Bahattin. "Cudi'nin Coğrafi Konumuna Dair". I. Uluslararası Hz. Nuh ve Cudi Dağı sempozyumu. ed. Hamdi Gündoğar vd. 477-487. İstanbul: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2013.
• İstek, Emrah - İstek, Gülşen. "Batılı Seyahatnamelerde Ağrı Dağı, Ermeniler ve Nuh’un Gemisi". IV. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu. ed. Oktay Belli vd. 250-258. Erzurum: AİÇÜ Yayınları, 2018.
• Eliade, Mircea. Mitlerin Özellikleri. çev. S. Rifat. İstanbul: Om Yayınevi, 2001.
• er-Razi, Fahruddin. Tefsiri Kebir Mefatihul Gayb. çev. Suat Yıldırım vd. İstanbul: Huzur Yayınevi, 2008.
• Erkan Mehmet Emin - Vural, Aydın. “Gökten Yağdığına İnanılan Doğal Tatlı ‘Gezo’ Üzerine Bir Değerlendirme-Şırnak ve Çevresi Örneği”. Üç Ülkenin Kavşağında Uluslararası Silopi Sempozyumu. ed. İbrahim Baz vd. 183-189. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Ertaş, Çağdaş. "Geçmişte Cudi Dağı'na Yapılmış Seyahatler ve Sebepleri". 2. Uluslararası Nuh Tufanı ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. İbrahim Baz vd. 363-374. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Falay, Nihat. "Robert Ker Porter'in Seyahatnamesi'nde Ağrı Dağı Çevresi ve Nuh'un Gemisi ". III. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh'un Gemisi Sempozyumu. ed. Oktay Belli. 215-221. İstanbul: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Frazer, James George. Büyük Tufan. çev. Sayat Müller. İstanbul: Kanon Kitap, 3. Basım, 2021.
• Güneş, Hüseyin. "Ararat Kavramının Medlulü veya Ararat Dağı’nın Spesifik Konumu". IV. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh'un Gemisi Sempozyumu. ed. Oktay Belli vd. 271-276. Erzurum: AİÇÜ Yayınları, 2018.
• Güneş, Hüseyin - Gülenç, Ahmet. "Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Nuh Tufanı ve Cudi Dağı". 2. Uluslararası Nuh Tufanı ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. İbrahim Baz vd. 55-67. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Irmak, Seyyit - Balık, Necmettin - Arslan, Abdulmukit. "Nuh Tufanı'nın Arkada Bıraktığı Çamur Akıntıları ve Yüzey Araştırmaları". 2. Uluslararası Nuh Tufanı Ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. İbrahim Baz vd. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, (2021), 363-374.
• Kırdar, Şehabeddin. "Tefsirlerde Cudi Dağı". Uluslararası Hz. Nuh ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. Hamdi Gündoğar vd. 319-326. İstanbul: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Kozbe, Gülriz. "Şırnak İli Cizre-Silopi Ovası Yüzey Araştırması". 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı. ed. Fahriye Bayram - Birnur Koral. 307-326. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Dösim Basımevi, 2006.
• Köroğlu, Kemalettin. Eski Mezopotamya Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
• Kur’an Yolu. Erişim 01 Nisan 2022. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/H%C3%BBd-suresi/1517/44-ayet-tefsiri Kutsal Kitap. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2016.
• Luckenbill, Daniel David. Ancient Records of Assyria and Babylonia. Chicago: The University of Chicago Press, 1927.
• Meral, Yasin. "Yahudi Kaynaklarında Ararat Dağları (Tekvin, 8:4)". Milel ve Nihal. 11/2 (2014), 83-101. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/227404
• "Nuh'un Gemisi Araştırmalarında Yeni Bir Kanıt Bulundu-Ağrı Dağı'nda Çok Eski Bir Ahşap Yapı Keşfedildi". III. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh'un Gemisi Sempozyumu. ed. Oktay Belli. 476-482. İstanbul: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Öktü Erkanal, Armağan - Erkanal, Hayat. Assur Döneminde Cudi Dağı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 2020.
• Özdemir, Ahmet. "Hadis Kaynaklarında Cudi Dağı". Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 114 (2021), 66-77. http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.49072
• Palabıyık, M. Hanefi, “İslam Coğrafyacılarına Göre Ağrı ve Cûdî Dağları” 2. Uluslararası Nuh Tufanı ve Cudi Dağı Sempozyumu, ed. İbrahim Baz vd. 119-135. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Tanyu, Hikmet. Nuh’un Gemisi ve Ermeniler. İstanbul: Burak Yayınevi, 1989.
• Tomakin, Ahmet Yasin. "Süryani Kaynaklarında Kardu Bölgesi ve Kardu Dağları". 2. Uluslararası Nuh Tufanı ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. İbrahim Baz vd. 41-53. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Tunç, İsmet. “Dinî-Ekolojik Yaklaşımla Mezopotamya ve Tufan”, 2. Uluslararası Nuh Tufanı ve Cudi Dağı Sempozyumu, ed. İbrahim Baz vd. 229-237. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Yardımcıel, Ayhan - Gizlenci, Emine. "Arkeolojik Yüzey Araştırmaları Işığında Ağı-Doğubeyazıt Bölgesi'nin Orta Tunç Çağı Kültürü". IV. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh'un Gemisi Sempozyumu. ed. Oktay Belli vd. 58-63. Erzurum: AİÇÜ Yayınları, 2017.
• Yaşın, Abdullah. "Ağrı (Ararat) Dağı Tufan Dağı Değildir". 2. Uluslararası Nuh Tufanı ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. İbrahim Baz vd. 673-681. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Yonar Şişman, Gönül. "Doğu Medeniyet Havzalarının Tufan Hadisesi Hakkında Mitolojik Birikimleri". 2. Uluslararası Nuh Tufanı ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. İbrahim Baz vd. 207-227. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Zemahşeri. El-Keşşaf Keşşaf Tefsiri. ed. Murat Sülün, çev. Muhammed Coşkun vd. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 1. Basım, 2017.