Analysis of Narrations about Ṣalātal-Tasbīḥ and Evaluation of Fiqh Views

Yıl 2023, Sayı: 32, 158 - 186, 15.09.2023

İsmail Yalçın

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1229855

Öz

Ṣalāt al-Tasbīḥ, which is mentioned among the nafl prayers, differs from other prayers in many aspects and there are deep disagreements about it. The main source of disagreements is the narrations about Ṣalāt al-Tasbīḥ. In the hadith narrations, this prayer was taught only to certain people, especially to some of the close relatives of the Prophet, as good news. While Ṣalāts described by their qualities are associated with an event or a time period, Ṣalāt al-Tasbīḥ is not tied to a certain event or time but is recommended with periodic time periods between once a day and once in a lifetime. The person who performs the specified prayer is promised a high reward that cannot be compared with any other Ṣalāt. Hadith critics also mentioned the flaws related to the proofs of the narrations. There is no information in the narrations that the Prophet or any of his companions performed Ṣalāt al-Tasbīḥ. Despite the great glad tidings in the narrations of the Ṣalāt al-Tasbīḥ, the Ṣalāt al-Tasbīḥ was almost never included in the works of fiqh in the first period, and it was not mentioned in many of the later works. For these basic reasons, a wide range of views has been expressed in the evaluation of the narrations and opposing views have been put forward. In the evaluations made about the hadith and fiqh works; three main tendencies have emerged: performing Ṣalāt al-Tasbīḥ is very virtuous, there is no harm in doing it, and it is bidʿah. Like many discussions among the ulama in the past, which only concern the scientific circles, the debates about Ṣalāt al-Tasbīḥ have descended among the common people today and have become one of the issues of controversy among religious people. In recent years, some individuals and religious groups have spread Ṣalāt al-Tasbīḥ in congregation with various intentions and have developed fraudulent solutions to circumvent the information in the fiqh books that Ṣalāt al-Tasbīḥ cannot be performed in congregation. In this study, Ṣalāt al-Tasbīḥ and the way it is perceived and practiced today are considered as a problem. The aim of the study is to reach a conclusion based on extensive analysis on the fiqh value of Ṣalāt al-Tasbīḥ and to share this opinion with the world of science. Most of the problems related to the subject have been addressed by various authors who have dealt with the subject in the historical process. However, in some of these studies, subjective approaches, and in some others incomplete information transfer or incomplete analysis and evaluations were observed. In this research, starting from the sources of narration on the subject, the evaluations made until today were reviewed with a critical approach, the deficiencies and inconsistencies in the analysis and evaluations were pointed out, and new perspectives were tried to be brought to the subject with additional analyses and evaluations. In our research, after the determinations made about the fiqh status of Ṣalāt al-Tasbīḥ, attention was drawn to the practices that could be considered as corruption or abuse. In the research, after pointing out the evaluations about the documents of the narrations, the problematic issues about the texts were determined and explained in detail. As a result of the evaluations, no definite conclusion could be reached about the authenticity of the narrations. However, when the narrations are evaluated together with all the related texts, the opinion that Ṣalāt al-Tasbīḥ is not among the nafls recommended by the Prophet to the Muslims in general has come forward. However, it has been foreseen that performing Ṣalāt al-Tasbīḥ individually can be seen within the framework of nafl worship in terms of engaging in dhikr, tasbīḥ and prayer. On the other hand, it was concluded that by emphasizing the virtues of Ṣalāt al-Tasbīḥ for popular purposes, to invite people to Ṣalāt al-Tasbīḥ in congregation and to lead it in congregation is not right.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Fiqh, Ṣalāt, Ṣalāt al-Tasbīḥ, Nāfila, Mustaḥabb, Bidʿah.

Tesbih Namazı ile İlgili Rivayetlerin Analizi ve Fıkhi Görüşlerin Değerlendirilmesi

Öz

Nafile namazlar arasında zikredilen tesbih namazı birçok yönüyle diğer namazlardan farklılık arz etmekte ve hakkında böyle bir namazın olup olmadığı tartışmalarına varan ihtilaflar bulunmaktadır. İhtilafların temel kaynağı tesbih namazı hakkındaki rivayetlerdir. Hadis rivayetlerinde bu namaz sadece belli kişilere, özellikle de Hz. Peygamber’in yakın akrabasından bazı kişilere müjde niteliğinde öğretilmiştir. Nitelikleriyle tarif edilen namazlar bir olay veya bir zaman dilimiyle ilişkilendirilmişken tesbih namazı belli bir olaya veya zamana bağlanmamış günde bir defa ile ömürde bir defa arasında periyodik zaman dilimleriyle önerilmiştir. Belirtilen namazı kılana başka hiçbir namazla mukayese edilmeyecek derecede yüksek mükâfat vadedilmiştir. Hadis münekkitleri rivayetlerin senetleriyle ilgili kusurları da zikretmişlerdir. Rivayetlerde Hz. Peygamber’in veya ashabından herhangi birinin tesbih namazı kıldığına dair bir bilgi bulunmamaktadır. Tesbih namazı rivayetlerindeki büyük müjdelere rağmen tesbih namazı ilk dönem fıkıh eserlerinde neredeyse hiç yer almazken sonraki eserlerin de birçoğunda zikredilmemiştir. Bu temel gerekçelerle rivayetlerin değerlendirilmesinde geniş bir yelpazede görüşler belirtilmiş ve birbirine zıt görüşler ortaya konulmuştur. Rivayetler hakkında hadis ve fıkıh eserlerinde yapılan değerlendirmelerde; tesbih namazı kılmanın çok faziletli olduğu, kılınmasında bir beis olmadığı ve kılınmasının bid’at olduğu şeklinde başlıca üç eğilim temayüz etmiştir. Geçmişte ulema arasında yapılan ve sadece ilmi çevreleri ilgilendiren birçok tartışma gibi tesbih namazı ile ilgili tartışmalar da günümüzde avam arasına inmiş ve dindar insanlar arasında ihtilaf mevzularından biri haline gelmiştir. Son yıllarda bazı kişiler ve dinî gruplar çeşitli niyetlerle tesbih namazını cemaatle kıldırmayı yaygınlaştırmış ve fıkıh kitaplarında yer alan tesbih namazının cemaatle kılınmayacağı yönündeki bilgileri etkisiz hale getirecek hileli çözümler geliştirmişlerdir. Bu çalışmada tesbih namazı ve onun günümüzde algılanma ve uygulanma şekli bir problem olarak ele alınmıştır. Çalışmanın amacı tesbih namazının fıkhî değeri konusunda geniş analizlere dayalı bir kanaate ulaşmak ve bu kanaati ilim dünyasıyla paylaşmaktır. Konu ile ilgili problemlerin büyük bölümüne tarihi süreç içinde konuyu ele alan çeşitli yazarlar tarafından değinilmiştir. Fakat bu çalışmaların bir kısmında sübjektif yaklaşımlar, bazılarında eksik bilgi aktarımları ya da eksik analiz ve değerlendirmeler görülmüştür. Bu araştırmada konu ile ilgili rivayet kaynaklarından başlayarak günümüze kadar yapılan değerlendirmeler eleştirel bir yaklaşımla gözden geçirilmiş, analiz ve değerlendirmelerdeki eksikliklere ve tutarsızlıklara dikkat çekilmiş, ilave analiz ve değerlendirmelerle konuya yeni perspektifler kazandırılmaya çalışılmıştır. Araştırmamızda tesbih namazının fıkhi durumu hakkında yapılan tespitlerden sonra konuyla ilgili yozlaşma veya istismar sayılabilecek uygulamalara dikkat çekilmiştir. Araştırmada rivayetlerin senetleriyle ilgili birbirine zıt sonuçlara götürebilecek değerlendirmelere işaret edildikten sonra metinleriyle ilgili problemli hususlar da tespit edilmiş ve ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda rivayetler, ilgili bütün naslarla birlikte değerlendirildiğinde Hz. Peygamber’in Müslümanların geneline tavsiye ettiği nâfileler arasında tesbih namazının bulunmadığı kanaati ağırlık kazanmıştır. Bununla birlikte bireysel olarak tesbih namazı kılmanın zikir, tesbih ve namaz ile iştigal etme yönüyle nafile ibadet çerçevesinde görülebileceği öngörülmüştür. Buna mukabil popüler amaçlarla tesbih namazının faziletlerine vurgu yaparak insanları tesbih namazı cemaatine davet etmenin ve cemaatle tesbih namazı kıldırmanın doğru olmadığı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Fıkıh, Namaz, Tesbih Namazı, Nâfile, Müstehab, Bid‘at.

Kaynakça

• Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San‘ânî. el-Muṣannef fi’l-ḥadîs̱. thk. Habibürrahman el-Âzamî. 11 Cilt. Hind: el-Meclisu’l-İlmî, 1403/1982.
• Ahmed b. Hanbel. el-Mesâʾil. thk. Züheyr eş-Şaviş. Beyrut: Mektebetü’l-İslami, 1401/1981.
• Apaydın, H. Yunus. “Namaz”. İlmihal I. Ankara: Diyanet İsleri Başkanlığı, 2006.
• Âsımî, Abdurrahman b. Muhammed b. Kāsım el-. Hâşiyetü’r-Ravzi’l-mürbi’ şerhi Zadi’l-müstekni’. 7 Cilt. b.y.: y.y., 1397/1977.
• Atar, Fahrettin. “Nâfile”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 31 Aralık 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/nafile
• Atar, Fahrettin. “Tesbih Namazı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 07 Haziran 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/tesbih-namazi
• Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd b. Ahmed el-. el-Binâye fî şerḥi’l-Hidâye. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/2000.
• Azi̇mli̇, Mehmet. “Siyer Yazıcılığında Abbas Portresinin Oluşumuna Abbasilerin Etkisi”. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 1/1 (2013), 27-42.
• Bâbertî, Ekmelüddîn Muhammed b. Mahmûd b. Ahmed el-. el-ʿİnâye şerhu’l-Hidâye. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Begavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mesʽûd el-Ferrâ’ el-. Şerḥu’s-sünne. thk. Şuayb el-Arnaûd, Muhammed Züheyr eş-Şâvîş. 15 Cilt. Dimeşk-Beyrut: Mektebetü’l-İslami, 2. Basım, 1403/1983.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük İslam İlmihali. İstanbul: Bilmen Yayınevi, ts.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl el-. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Züheyr b. Nasır. 9 Cilt. b.y.: Dâru Tavkı’n-Necât, 1422/2001.
• Demir, Mahmut - Özafşar, Mehmet Emin. “Zayıf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 30 Nisan 2023. https://islamansiklopedisi.org.tr/zayif
• DİA. “Abbas”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 09 Eylül 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/abbas--sahabi
• Din İşleri Yüksek Kurulu. “Tesbih namazı cemaatle kılınabilir mi?” Erişim 15 Haziran 2022. https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/220/tesbih-namazi-cemaatle-kilinabilir-mi-
• Din İşleri Yüksek Kurulu. “Tesbih namazı nasıl kılınır?” www.kurul diyanet gov.tr. Erişim 15 Haziran 2022. https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/219/tesbih-namazi-nasil-kilinir-?enc=QisAbR4bAkZg1HImMxXRn5PJ8DgFEAoa2xtNuyterRk%3d
• Dinimiz İslâm. “Tesbih namazı”. Erişim 15 Haziran 2022. https://dinimizislam.com/detay.asp?Aid=2894
• Dûserî, Câsim b. Süleyman el-Füheyd ed-. et-Tenḳīḥ limâ câe fî ṣalâti’t-tesbîḥ. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslamiyye, 2. Basım, 1407/1986.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as es-Sicistânî. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaûd. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risaletü’l-Âlemiyye, 1430/2009.
• Ebû Tâlib el-Mekkî, Muhammed b. Ali. Ḳūtü’l-ḳulûb fî muʿâmeleti’l-maḥbûb ve vaṣfi ṭarîḳi’l-mürîd ilâ maḳāmi’t-tevḥîd. thk. Asım İbrahim el-Kiyâlî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1426/2005.
• Ehli Sünnet Büyükleri. “Tesbih namazı”. Erişim 15 Haziran 2022. https://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Sorularla-Islamiyet/Sesli/Detay/Tesbih-namazi/4551
• Fazl Hasan Abbas. et-Tavżîḥ fi’ṣ-ṣalâteyi’t-terâvîḥ ve’t-tesâbîḥ. Amman: Dâru’l-Furkân, 1408/1988.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed el-. İḥyâʾü ʿulûmi’d-dîn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh el-. el-Müstedrek ʿale’ṣ-Ṣaḥîḥayn. thk. Mustafa Abdülkādir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî el-. Ṣalâtü’t-tesbîḥ. thk. Ebu Abdillah Firas b. Halil. Amman: ed-Dâru’l-Eseriyye, ts.
• Hattâb, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed el-. Mevâhibü’l-celîl li-şerḥi Muḫtaṣarı Ḫalîl. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1412/1992.
• Havvâ, Saîd. el-Esâs fi’s-sünne ve fıḳhihâ. 7 Cilt. Kahire: Dâru’s-Selâm, 1414/1994.
• Heyet. el-Mevsûʿatü’l-fıḳhiyye. 45 Cilt. Kuveyt: Vezâratü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslamiyye, 1404-1427/1984-2006.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî. Reddü’l-muḥtâr ʿale’d-Dürri’l-muḫtâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2. Basım, 1412/1992.
• İbn Allan, Muhammed b. Ali. el-Fütûḥâtü’r-rabbâniyye ʿale’l-Eẕkâri’n-Neveviyye. Kahire: Cem’iyyetü’n-Neşr ve’t-Te’lif el-Ezheriyye, ts.
• İbn Bâz, Abdulaziz. Fetâvâ Nûrun ʿale’d-derb. thk. Muhammed b. Sa‘d eş-Şüvey‘ir. 22 Cilt. b.y.: y.y., ts.
• İbn Cüzey, Ebu’l-Kâsım Muhammed b. Ahmed. el-Ḳavânînü’l-fıḳhiyye. b.y.: y.y., ts.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî. Telḫîṣü’l-ḥabîr fî taḫrîci eḥâdîs̱i’r-Râfiʿiyyi’l-kebîr. thk.
• Ebu Asim Hasen b. Abbas b. Kutb. 4 Cilt. Kahire: Müessesetü Kurtuba, 1416/1995.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed. el-Muġnî. 10 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Kahire, 1388/1968.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdukbâkî. 2 Cilt. b.y.: Dâru Ihyai Kütübi’l-Arabiyye, ts.
• İbn Müflih, Ebû İshâk Burhânüddîn İbrâhîm b. Muhammed. el-Mübdiʿ fî şerḥi’l-Muḳniʿ. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
• İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrahim. el-Baḥrü’r-râʾiḳ şerhu Kenzü’d-deḳāʾiḳ. 8 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, ts.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim. el-Fetâva’l-kübrâ. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1408/1987.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim. Mecmûʿu fetâvâ. 35 Cilt. Medine: Mecme’ul-Melik Fehd, 1416/1995.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim. Minhâcü’s-sünneti’n-nebeviyye fî naḳżi kelâmi’ş-Şîʿa ve’l-Ḳaderiyye. thk. Muhammed Reşad Salim. 9 Cilt. Riyad: Cami’atü İmam Muhammed b. Suud el-İslamiyye, 1406/1986.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdullah. ʿÂriżatü’l-aḥveẕî fî şerḥi’t-Tirmiẕî. thk. Cemal Maraşlı. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî. el-Mevżûʿât. thk. Abdurrahman Muhammed Osman. 3 Cilt. Medine: Mektebetü’s-Selefiyye, 1386/1966.
• İbnü’l-Mehâmilî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Muhammed. el-Lübâb fi’l-fıḳh. nşr. Abdülkerîm b. Suneytân el-Amrî. Medine: Dâru’l-Buhârî, 1416/1995.
• İbnü’n-Neccâr, Ebû Bekr Takıyyüddîn Muhammed b. Ahmed el-Fütûhî. Müntehe’l-irâdât. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türki. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1419/1999.
• İbnü’s-Salâh eş-Şehrezûrî, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn. Fetâvâ İbni’ṣ-Ṣalâḥ. thk. Muvaffak Abdullah Abdulkâdir. Beyrut: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hukm, 1407/1987.
• Kādî İyâz, Ebü’l-Fazl İyâz b. Mûsâ b. İyâz el-Yahsubî. el-İʿlâm bi-ḥudûdi ḳavâʿidi’l-İslâm (el-Ḳavâʿid). nşr. M. Sâdık el-Minşâvî, Mahmûd Abdurrahman Abdülmün‘im. Kahire: Dâru’l-Fazîle, 1416/1995.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed el-. Bedâʾiʿu’ṣ-ṣanâʾiʿ fî tertîbi’ş-şerâʾiʿ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1406/1986.
• Leknevî, Ebü’l-Hasenât Muhammed Abdülhay b. Muhammed Abdilhalîm. el-Âs̱ârü’l-merfûʿa fi’l-aḫbâri’l-mevżûʿa. thk. Muhammed es-Saîd Besyûnî Zağlûl. Bağdâd: Mektebetü’ş-Şark el-Cedîd, ts.
• Merginânî, Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turasi’l-Arabî, ts.
• Muhammed el-Emîr el-Maliki. Ḋav’u’ş-şumû’ şerhu’l-Mecmû’. thk. Muhammed Mahmud. 4 Cilt. Nuakşot: Mektebetü’l-İmam Malik, 1426/2005.
• Mübârekfûrî, Ebü’l-Hasan Ubeydullah b. Muhammed Abdüsselâm el-. Mirʾâtü’l-mefâtîḥ şerḥi Mişkâti’l-Meṣâbîḥ. Varanasi: el-Câmiatü’s-selefiyye, 3. Basım, 1404/1984.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1374/1954.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref en-. el-Eẕkâr. thk. Abdülkādir el-Arnaût. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1414/1994.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref en-. el-Mecmûʿ şerḥu’l-Müheẕẕeb. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref en-. Tehẕîbü’l-esmâʾ ve’l-luġāt. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts. Nûreddin Itr. Hedyü’n-Nebî fi’ṣ-ṣalavâti’l-ḫâṣṣa. Dimeşk: Dâru’l-Fikr, 2. Basım, 1406/1985.
• Özmen, Fatma. Tesbîh Namazı Hadisinin Tahkîk, Tahrîc ve Tenkîdi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Sâvî, Ahmed b. Muhammed es-. Bulġatü’s-sâlik li-Aḳrebi’l-mesâlik. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-Maârif, ts.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr es-. el-Leʾâli’l-maṣnûʿa fi’l-aḫbâri (eḥâdîs̱i)’l-mevżûʿa. thk. Muhyiddin Misto. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l Ma’rife, 1395/1975.
• Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb eş-. Muġni’l-muḥtâc ilâ maʿrifeti meʿânî elfâẓi’l-Minhâc. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed et-. el-Muʿcemü’l-evsaṭ. thk. Târık b. İvazullah b. Muhammed, Abdülmuhsin b. İbrahim el-Hüseynî. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1416/1995.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed et-. el-Muʿcemü’l-kebîr. thk. Hamdi b. Abdülmecid Selefi. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 2. Basım, 1415/1994.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ et-. el-Câmiʿu’l-kebîr. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslamî, 1998.
• Ukaylî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Amr b. Mûsâ el-. eḍ-Ḍuʿafâʾü’l-kebîr. thk. Abdülmu’ti Emin Kal’aci. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1404/1984.
• Useymîn, Muhammed b. Sâlih el-. Liḳâü’l-bâbi’l-meftûḥ. b.y.: el-Mektebetü’ş-Şâmile, 1421/2000.
• Useymîn, Muhammed b. Sâlih el-. Mecmûʿu fetâvâ ve resâʾili’ş-Şeyḫ Muḥammed b. Ṣâliḥ el-ʿUs̱eymîn. 26 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan-Dâru’s-Süreyya, 1413/1993.
• Yaran, Rahmi. “Bid’at”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 31 Aralık 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/bidat
• Zekeriyyâ el-Ensârî, Ebû Yahyâ Zeynüddîn Zekeriyyâ b. Muhammed b. Ahmed es-Süneykî. el-Ġurerü’l-behiyye fî şerḥi’l-Behceti’l-Verdiyye. 5 Cilt. Kahire: Matbaatü’l-Meymeniyye, ts.
• “40 Günde Hafız Yapacak Hafızlık (Hıfz) Namazı”. Erişim 14 Ekim 2022. https://cubbeliden.blogspot.com/2017/12/hafizlik-namazi.html
• “Hıfz-ı İman, Hıfz-u Himaye Namazı”. Erişim 14 Ekim 2022. https://www.hakikat.com/Tag/hifz-i-iman-hifz-u-himaye-namazi
• “Kabir nur namazının delili, kılınış şekli ve çok büyük fazileti”. haz. Lâlegül TV. Yayın Tarihi 06 Ağustos 2019. https://www.youtube.com/watch?v=2eaIw41uOAs
• “Kanal G -Tesbih Namazı - Kadir Gecesi Özel”. haz. Gönüllerin Kanalı. Yayın Tarihi 03 Temmuz 2016. https://www.youtube.com/watch?v=hnYDshR0bLY
• “Mescid-i Aksa Tesbih Namaz”. haz. Erkan Aydın. Yayın Tarihi 07 Mayıs 2020. https://www.youtube.com/watch?v=WYbbpimfVhY
• “Zelzele (Deprem) namazı nasıl kılınır? Kılınışı, kaç rekattır, nasıl niyet edilir?” Erişim 14 Ekim 2022. https://www.namazzamani.net/turkce/zelzele-namazi-nasil-kilinir.htm