Ailelerine ve DKAB Öğretmenlerine Göre Otizmli Öğrencilere Yönelik Din Eğitimi

Yıl 2023, Sayı: 33, 96 - 124, 15.12.2023

Teceli Karasu İbrahim Yıldız

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1324239

Öz

Otizmli bireylerin yaşayışları, deneyimleri toplumsal normlardan farklıdır ve sadece normal bireylere göre değil, kendileri arasında da farklılıklar gösterirler. Bu durum eğitimde bazı özel düzenlemelerin yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Otizmli öğrencilere nasıl eğitim verileceği konusunda önemli oranda bilimsel çalışma yapılmıştır. Ancak eğitimin önemli bir alanını oluşturan din eğitiminde istenilen düzeye gelindiğini söylemek güçtür. Din eğitimi, otizmli öğrencilerin tüm gelişim alanlarında çok önemli bir rol oynayabilir, sadece kişisel gelişimlerini etkilemekle kalmaz, aynı zamanda sağlıklı bir sosyal yapının oluşmasına da katkıda bulunabilir. Bu nedenle din eğitiminin otizmli öğrenciler üzerindeki etkilerinin bilimsel çalışmalarla araştırılması gerekmektedir. Bu çalışmalar, din eğitiminin otizmli bireyler için sunduğu belirli faydalara ve zorluklara ışık tutabilir. Araştırmacılar, otizmli öğrencilerde din eğitiminin bilişsel, duygusal ve sosyal gelişim üzerindeki etkisini inceleyerek kapsayıcılığı, katılımı ve anlamlı öğrenme deneyimlerini destekleyen stratejiler belirleyebilirler. Bu bilgi, eğitimcilerin, ebeveynlerin ve politikacıları otizmli öğrenciler için din eğitimi programlarını uygulama konusunda bilinçli kararlar almalarına yardımcı olabilir. Ayrıca bilimsel çalışmalar, otistik öğrencilerin din eğitimi uygulamalarında karşılaştıkları belirli gereksinimleri ve potansiyel engelleri ele alan kanıta dayalı müdahaleler ve destek sistemleri geliştirme fırsatı sunar. Bu çalışma, otizmli öğrencilerin din eğitimi ihtiyaçlarını ve bu ihtiyaçların nasıl karşılanabileceğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Nitel desende hazırlanan çalışmada veriler görüşme tekniği ile toplanmıştır. Otizmli öğrencilerin din eğitimi ihtiyaçlarını ve bu ihtiyaçları karşılamada aileleri ve öğretmenlerinin oldukça tecrübeli oldukları düşüncesiyle onların görüşlerine başvurulmuştur. Araştırmanın çalışma grubu, farklı özelliklere sahip 6 veli ve 5 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri genel olarak betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda öğrencilere uygun öğretim hedeflerinin belirlenmesi, yöntem ve tekniklerin kullanılması, öğretim materyallerinin hazırlanması, öğrencilerin özellikleri ve gelişimleri dikkate alınarak ölçme ve değerlendirme yapılmasının gerekli olduğu görülmüştür. Bu anlamda DKAB öğretmenleri, öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarını karşılayabilecek şekilde öğretimi bireyselleştirmeli; bu bakımdan DKAB öğretmenlerini yetkin kılacak önlemler alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Otizm, DKAB Öğretmenleri, Aileler, DKAB programı.

Religious Education for Students with Autism According to Their Families and DKAB Teachers

Öz

While human beings have common physical attributes and emotions, their diverse experiences, perspectives, and personalities make them beautifully unique and distinct from one another. One of the special groups in which the difference is seen to be significant is autistic people. Their experiences differ from societal norms, and they exhibit variances not only in comparison to ordinary individuals but also within their own community. This situation necessitates making some special arrangements in education. A considerable amount of scientific work has been conducted on how to provide education for students with autism. However, it is difficult to say that the desired level has been reached at the point of religious education, which constitutes an important area of education. Religious education can play a crucial role in the entire development of students with autism, impacting not only their personal growth but also contributing to the formation of a healthy social structure and progress. For this reason, the effects of religious education on students with autism require further exploration through scientific studies. These studies can shed light on the specific benefits and challenges that religious education presents for individuals with autism. By examining the impact of religious education on cognitive, emotional, and social development in students with autism, researchers can identify strategies that promote inclusivity, engagement, and meaningful learning experiences. This knowledge can help educators, parents, and policymakers, to make informed decisions about the implementation of religious education programs for students with autism. Moreover, scientific studies provide an opportunity to develop evidence-based interventions and support systems that address the specific requirements and potential barriers faced by autistic students in religious educational settings. This study aims to determine the religious education needs of students with autism and how these needs can be met. In the study, which was prepared in a qualitative design, data were collected through the interview technique. Since those who know best the religious education needs of students with autism and the ways to satisfy these needs are their families and teachers who work in their education, their opinions were sought. The research study group consists of 6 parents and 5 teachers with different characteristics. While the data of the study was generally analyzed by descriptive analysis method, sometimes content analysis was also applied. As a result of the study, it has been seen that it is essential to determine the appropriate teaching objectives for the students, to use methods and techniques, to prepare teaching materials, and to carry out assessment and evaluation by considering their characteristics and developments. In other words, religious education course teachers need to individualize teaching in a way that can meet the educational needs of students. In this sense, taking measures to make religious education teachers competent can be suggested.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Autism, DKAB Teachers, Families, DKAB program

Kaynakça

• Aktan, Derya Çobanoğlu - Çepni, Zafer. “Ölçme ve Değerlendirme Dersi Kapsamı ve Gereklilikleri Hakkındaki Uzman ve Öğretmen Görüşleri: Pilot Çalışma”. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi 1/2 (2010), 85-92.
• Altunışık, Remzi vd. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık, 6. Baskı, 2010.
• Author, Ella Rain Autism. “Religious Education for Autistic Children”. Love to Know. Erişim 01 Ağustos 2022. https://autism.lovetoknow.com/Religious_Education_for_Autistic_Children.
• Aydın, Yusuf. “Din Öğretiminde Teknoloji ve Materyal Geliştirme”. Din Öğretiminde Hazırlanabilecek Öğretim Materyalleri ve Kullanımına Örnekler. ed. Tuğrul Yürük-Rıdvan Demir. 119-151. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 1. Baskı, 2021.
• Baker, Jed. The Social Skills Picture Book Teaching Play, Emotion and Communication to Children with Autism. Arlington: Future Horizons, 2003.
• Baskonak, Mustafa. “Görme Engelli Bireylerde Din Eğitimi”. Özel Eğitimde Din Eğitimi. ed. Mustafa Baskonak - Saadettin Özdemir. 170-182. Ankara: Grafiker Yayınları, 2018.
• Bilecik, Sümeyra. “Otizmli Çocuklar için İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı: Otizmlilerde Din ve Din Eğitiminin İmkânı Tartışmaları Çerçevesinde Bir İnceleme”. Darulfunun İlahiyat Dergisi 30/1 (30 Haziran 2019), 79-109. https://doi.org/10.26650/di.2019.30.1.0011.
• Bilecik, Sümeyra. “Özel Eğitim ve DKAB Öğretmenlerine Göre Otizmlilerde Din-Ahlak Eğitimi ve DKAB Dersleri”. Bilimname 37/2 (31 Ekim 2019), 553-589. https://doi.org/10.28949/bilimname.564836.
• Demir, Rıdvan. “Zihinsel Engelli Bireylerde Din Eğitimi”. Özel Eğitimde Din Eğitimi. ed. Mustafa Başkonak - Saadettin Özdemir. 141-166. Ankara: Grafiker Yayınları, 1. Baskı, 2018.
• Demir, Rıdvan. “Özel Gereksinimli Öğrencilerin Din Eğitiminde Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Önerileri”. II. Uluslararası Multidisipliner Çalışmalar Kongresi. ed. Munir Yıldırım. 14-32. Ankara: Akademisyen Kitapevi, 2018.
• Ekblad, Leif - Oviedo, Lluis. “Religious Cognition Among Subjects with Autism Spectrum Disorder (asd): Defective or Different?” Clinical Neuropsychiatry 14/4 (2017), 287-296.
• Eliçin, Özge vd. “Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara İşlevsel Okuma Becerilerinin Kazandırılmasında Tablet Bilgisayar Aracılığı ile Sunulan Programın Etkililiği”. Sosyal Bigiler Dergisi, 5/13 (2015), 255-279.
• Güler, Neşe. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 19. Baskı, 2019.
• Güneş, Ahmet. Otizim ve Otistik Çocukların Eğitimi. İzmir: İzmir Yayınevi, 2005.
• Güveli, Ebru. “Öğretim Yöntemleri”. Öğretim İlke ve Yöntemleri. ed. Mehmet Küçük - Selami Yangın. 107-132. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2. Baskı, 2018.
• Hakiman, Hakiman vd. “Religious Instruction for Students with Autism in an Inclusive Primary School” International Journal of Learning, Teaching and Educational Research 20/12 (2021), 139-158.
• Hebert, Elizabeth Baltus - Koulouglioti, Christina. “Parental Beliefs about Cause and Course of their Child’s Autism and Outcomes of Their Beliefs: A Review of the Literature”. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing 33 (2010), 149-163.
• Howell, Erica J. - Pierson, Melinda R. “Parents’ Perspectives on the Participation of Their Children with Autism in Sunday School” 14/2 (2010), 153-166. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15228961003622302.
• Johnson, Burke - Christensen, Larry. Eğitim Araştırmaları Nicel, Nitel ve Karma Yaklaşımlar. ed. Selçuk Beşir Demir. çev. İbrahim Budak - Ayfer Budak. Ankara: Eğiten Kitap, 4. Baskı, 2014.
• Karabulut, Alpaslan. - Demir, Rıdvan. - Önder, Mesut. - Baştürk, Ayhan. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı I. Kademe (4. Sınıf), ed. Alpaslan Karabulut. Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı Yay.
• Karabulut, Alpaslan - Demir, Rıdvan. - Önder, Mesut. - Baştürk, Ayhan, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Kılavuz Kitabı I. Kademe (4. Sınıf). Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı Yay.
• Karagöz, Sema. Otisti̇k Çocukların Anne Babalarında Anlamlandırma ve Dini Başaçıkma. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• Karasu, Teceli. “Din Eğitiminde Bireyselleştirilmiş Eğitim Programının Hazırlanması ve Öğretim”. Özel Eğitimde Din Eğitimi. ed. Saadettin Özdemir - Mustafa Başkonak. 63-84. Ankara: Grafiker Yayınları, 1. Baskı, 2018.
• Karasu, Teceli. Din Eğitiminde İşlevsel Akıl. Araştırma Yayınları, 2021.
• Karasu, Teceli. “Kaynaştırma Eğitiminin Dayandığı Teoriler ve İslam’ın Kaynaştırma Din Eğitimine Bakışı” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23/3 (2019), 1371-1387. https://doi.org/10.18505/cuid.588894
• Kizir, Mine. “Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere İletişim Becerilerinin Öğretiminde Uzaktan Aile Eğitim Uygulamaları”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1-29. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.554714.
• Korkmaz, Barış. Ah Şu Otizm. İstanbul: Aba Yayınları, 2017.
• Korkmaz, Mehmet. Din Öğretimi Teknolojisi ve Materyal Geliştirme. Kayseri: Kimlik Yayınları, 3. Baskı, 2017.
• Küçükahmet, Leyla. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 25. Baskı, 2011.
• McGee, Diane. “Widening the Door of Inclusion for Children with Autism through Faith Communities”. Journal of Religion, Disability & Health 14/3 (2010), 279-292.
• https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15228961003622351.
• Milli Eğitim Bakanlığı. Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrenciler için Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğreti̇m Programı I. Kademe (4. Sınıf). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2018.
• Milli Eğitim Bakanlığı. Orta-Ağır Zihinsel Engeli ve Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrenciler için Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi̇ Öğretim Programı II. Kademe (5, 6, 7 ve 8. Sınıf). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2018.
• O’brien, Liz. “Connecting with Re: An Approach to Religious Education for Children with Autism and/or Severe and Complex Learning Disabilities”. NASEN 19/3 (2004), 132-136.
• Quinn, Campion. 100 Soruda Otizm Aileler ve Uzmanlar için El Kitabı. çev. Ümit Şahbaz. Ankara: Anı Yayıncılık, 2017.
• Resmi Gazete. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, 30471 (07 Temmuz 2018). Erişim 12 Nisan 2022. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm.
• Senemoğlu, Nuray. Gelişim, Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 20. Baskı, 2011.
• Su, Mehmet. “Din Eğitiminde Çocuklar için Felsefe (P4C): İmkânlar ve Sınırlılıklar”. Din ve Bilim - Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 5/1 (2022), 75-86. https://doi.org/10.47145/dinbil.1087100.
• Şimşek, Eyüp - Karasu, Teceli. “Din Eğitiminde Engellilere Yönelik Öğretim Materyalleri (Öğretmen Görüşlerine Dayalı)”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 37 (2016), 51-73.
• Team, Oxford RE. “Teaching Religious Studies to Those with Autism Spectrum Condition”. Oxford Education Blog. 19 Eylül 2018. Erişim 01 Ağustos 2022. https://educationblog.oup.com/secondary/re/teaching-religious-studies-to-those-with-autism-spectrum-condition.
• Töret, Gükhan vd. “Otizmli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Görüşleri: Otizm Tanımlamaları ve Otizmin Nedenleri”. Ankara Universitesi Egitim Bilimleri Fakultesi Ozel Egitim Dergisi 15/1 (2014), 1-14. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000189.
• Usta, Mustafa. “Otizmli Bireylerde Din Eğitimi”. Özel Eğitimde Din Eğitimi. ed. Özdemir Özdemir - Mustafa Başkonak. 64-76. Ankara: Grafiker Yayınları, 2018.
• Uzunpolat, Yakup - Şimşek, Eyüp. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programında Kültür”. Din ve Bilim - Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 5/2 (2022), 260-278. https://doi.org/10.47145/dinbil.1199252.
• Ünlü, Özge vd. “Alan Dışı Özel Eğitim Öğretmenlerinin Yeterliliklerine İlişkin Çalışmaların İncelenmesi”. İlköğretim Online, 1609-1640. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.632528.
• Üzümcü, Muzaffer. “Din Eğitiminde Kaynaştırma Uygulamaları ve Destek Özel Eğitim Hizmetleri”. Özel Egitimde Din Egitimi: El Kitabı. 87-108. Ankara: Grafiker Yayınları, 1. Baskı, 2018.
• Walsh, Mary. “Autism, Culture, Church: From Disruption to Hope”. Journal of Disability & Religion 20/4 (2016), 347-350. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/23312521.2016.1239916.
• Yanpar Şahin, Tuğba - Yıldırım, Soner. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık, 1999. Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 6. Baskı, 2008.
• Diagnostic and Statistical Manuel of Mental Disorders- DSM-5. Arlington: American Psychiatric Association Publishing, 2013.
• Genç Dergi. “Otizm Bir Hastalık Değil, Farklılıktır!” Erişim 26 Nisan 2022. https://www.gencdergisi.com/6354-otizm-bir-hastalik-degil-farkliliktir.html