Comparative Analysis of the Views of Rodney Stark and Bryan Wilson in the Context of Secularisation Paradigms

Yıl 2024, Sayı: 35, 419 - 449, 15.12.2024

Büşra Kutluay Çelik

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1538315

Öz

The phenomenon of secularisation has long been a subject of considerable interest among sociologists of religion. This process is intricately linked with modernization, which represents a fundamental dynamic driving societal change and reshaping various social institutions. According to some sociologists, religion, once a central institution, has begun to lose its influence and prominence as societies modernize. Numerous scholars, particularly sociologists have articulated this observation. Western sociologists have approached the study of secularisation through different paradigms, including “the old secularisation paradigm,” “the new secularisation paradigm,” and “the alternative (eclectic) secularisation paradigm,” the latter of which often focuses on non-Western contexts. For instance, Bryan Ronald Wilson (1926-2004), a prominent representative of the classical paradigm, has authored several influential works on new religious movements, such as Sects and Society: Magic and the Millennium (1973) and The Social Dimensions of Sectarianism (1990). From a different perspective, Rodney Stark (1934-2022), a key figure in the new paradigm, has contributed extensively to the discourse on religion and secularisation through publications such as The Triumph of Faith (2015), A Theory of Religion (1987), The Future of Religion (1985), and various articles including “Secularization, R.I.P.” (1987) and “Must All Religions Be Supernatural?” (2015). Our study aims to examine, evaluate, and compare the perspectives of Bryan Wilson and Rodney Stark on secularisation using qualitative analysis and literature review methodologies. For the sake of comparison, we will focus on Stark's and Wilson's views on secularization and religion. In addition, the study aims to illuminate the evolution of secularization paradigms over time and show that although secularization is associated with modernity, it is perceived differently within the new paradigm. Furthermore, focusing on the perspectives of these two sociologists, we will analyze what role new religious movements and pluralistic understandings play in this context. On the other hand, Wilson argues that subjective religiosity remains high in Europe, suggesting that secularisation has significantly impacted traditional religious groups and contributed to the formation of new cults. Specifically, we will examine Wilson’s assertion that, in modern society, churches have become a“post office,” visited only as needed, and that the rise of new religious movements reflects the diminished importance of religion in society. For Wilson, these movements are considered a secularized form of religion. According to Stark, secularisation has notably impacted traditional, low-intensity religious groups, it has not precluded the emergence of fervent cults and sects. Stark argues that although the influence of traditional religious institutions has diminished due to secularization, religious practices persist. We will explore Stark's views on religion and secularisation, including the evidence for secularisation and the proliferation of new religious movements in the modern world. In the final analysis, this paper claims that despite the decline in the influence of traditional religious institutions due to secularisation, religious practices have persisted in different forms or structures.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Secularisation Theories, Rodney Stark, Bryan Wilson, Modernity.

Sekülerleşme Paradigmaları Bağlamında Rodney Stark ve Bryan Wilson’ın Görüşlerinin Karşılaştırmalı Analizi

Öz

Sekülerleşme olgusu uzun zamandır din sosyologları arasında önemli bir ilgiye mazhar olmuştur. Bu süreç, toplumsal değişimi yönlendiren ve çeşitli toplumsal kurumları yeniden şekillendiren temel bir dinamiği temsil eden modernleşme ile iç içedir. Bazı sosyologlara göre, bir zamanlar merkezi bir kurum olan din, toplumlar modernleştikçe etkisini ve önemini kaybetmeye başlamıştır. Başta sosyologlar olmak üzere çok sayıda akademisyen bu gözlemi dile getirmiştir. Batılı sosyologlar sekülerleşme çalışmalarına “eski sekülerleşme paradigması”, “yeni sekülerleşme paradigması” ve “alternatif (eklektik) sekülerleşme paradigması” gibi farklı paradigmalarla yaklaşmışlardır; bunlardan sonuncusu genellikle Batı dışı bağlamlara odaklanmaktadır. Meselâ klasik paradigmanın önde gelen temsilcilerinden Bryan Ronald Wilson (1926-2004), yeni dinî hareketler üzerine Sects and Society (Mezhepler ve Toplum), Magic and the Millennium (1973) ve The Social Dimensions of Sectarianism (1990) gibi birçok etkili eser kaleme almıştır: Buna karşılık, yeni paradigmanın kilit isimlerinden Rodney Stark (1934-2022), The Triumph of Faith (2015), A Theory of Religion (1987), The Future of Religion (1985) gibi kitapları ve “Secularization, R.I.P.” (1987) ve “Must All Religions Be Supernatural?” (2015) gibi çeşitli makaleler vasıtasıyla din ve sekülerleşme söylemine ciddi katkılarda bulunmuştur. Çalışmamız, Bryan Wilson ve Rodney Stark'ın sekülerleşme konusundaki bakış açılarını nitel analiz ve literatür taraması yöntemlerini kullanarak incelemeyi, değerlendirmeyi ve mukayese etmeyi amaçlamaktadır. Bu mukayeseyi yapabilmek için Stark'la Wilson’ın sekülerleşme ve din konusundaki görüşlerine odaklanacağız. Bunun yanı sıra sekülerleşme paradigmalarının zaman içindeki evrimini aydınlatmak ve sekülerleşmenin modernite ile ilişkilendirilmesine rağmen yeni paradigma içinde farklı algılandığını göstermekte çalışmanın amaçları arasındadır. Ayrıca, bu iki sosyoloğun bakış açılarına odaklanarak, yeni dini hareketlerin ve çoğulcu anlayışların bu bağlamda nasıl bir rol oynadığını analiz edeceğiz. Wilson, Avrupa'da öznel dindarlığın hâlâ yüksek olduğunu savunarak sekülerleşmenin geleneksel dinî grupları önemli ölçüde etkilediğini ve yeni kültlerin oluşumuna katkıda bulunduğunu öne sürmektedir. Bu bağlamda, Wilson'ın modern toplumda kiliselerin sadece ihtiyaç duyulduğunda ziyaret edilen bir “posthane” haline geldiği ve yeni dini hareketlerin yükselişinin dinin toplumdaki öneminin azaldığını yansıttığı iddiasını inceleyeceğiz. Zira Wilson'a göre bu hareketler dinin sekülerleşmiş bir biçimi olarak değerlendirilmektedir. Buna karşılık Stark'ın görüşü, sekülerleşmenin geleneksel, düşük yoğunluklu dinî grupları önemli ölçüde etkilemiş olsa da, ateşli tarikat ve mezheplerin ortaya çıkmasını engellemediğini vurgulamaktadır. Stark, sekülerleşme nedeniyle geleneksel dini kurumların etkisinin azalmasına rağmen, dini uygulamaların devam ettiğini savunmaktadır. Stark'ın din ve sekülerleşme hakkındaki görüşlerini, sekülerleşmenin delilleri ve modern dünyada yeni dinî hareketlerin çoğalması da dâhil olmak üzere inceleyeceğiz. Sonuç olarak bu makale, sekülerleşme sebebiyle geleneksel dinî kurumların etkisi azalmış olsa da dinî uygulamaların hiçbir zaman ortadan kalkmadığını, farklı biçim ve yapılar altında devam ettiğini iddia etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Sekülerleşme Teorileri, Rodney Stark, Bryan Wilson, Modernite.

Kaynakça

• Ahmadi, Akbarshah. Bir Sekülerleşme Teorisi Olarak Varoluşsal Güvenlik Teorisinin Analizi. Bursa: Uludağ University, Institute of Social Sciences, PhD thesis, 2016.
• Akkır, Ramazan. “Sekülerleşme ve Göç İlişkisi: Suriyeli Mülteciler Örneği”. Bilimname: Düşünce Platformu 38 (2019), 469-499.
• Akyüz, Niyazi - Çapcıoğlu, İhsan. Ana Başlıklarıyla Din Sosyolojisi. Ankara: Grafiker Yayıncılık, 2012.
• Albayrak, Hafize Şule. Amerika Birleşik Devletleri’nde Din-Devlet İlişkileri: Sosyolojik Bir Analiz. İstanbul: Marmara University, Institute of Social Sciences, PhD thesis, 2012.
• Aldridge, Alan. Religion in the Contemporary World: A Sociological Introduction. Cambridge: Polity Press, 2000.
• Alparslan Özkan, Feyza Nur. Sekülerleşmede Yeni Dinî Boyutlar: Dindarların Sekülerleşme Süreci. Sakarya: Sakarya University, Institute of Social Sciences, Master Thesis, 2019.
• Aydınalp, Halil. “Din ve Dünyevîleşme: Kuzey Kıbrıs Tatlısu Örneği-II”. Marmara University Journal of Theology Faculty 53 (Aralık 2017), 97-128.
• Bayer, Ali. “Sekülerleşme ve Din İlişkisi: Kuramsal Bir Yaklaşım”. KSU Journal of Theology Faculty 16 (2010), 149-190.
• Bell, Daniel. “Religion in the Sixties”. Social Research 38/3 (1971), 447-497.
• Bell, Daniel. The Winding Passage. Cambridge, Massachusetts: ABT. 1980.
• Berger, Peter. The Sacred Canopy: Elements of a Sociological Theory of Religion. The United States: Doubleday, 1967.
• Berger, Peter. The Sacred Canopy: Elements of A Sociological Theory of Religion. New York: Anchor Press, 1969.
• Berger, Peter. “The Desecularization of The World: A Global Overview”. The Desecularization of the World: Resurgent Religion and World Politics. ed. Peter Berger. 1-18. MI: Eerdmans, 1999.
• Bodur, Hüsnü Ezber. “Sekülerleşme Teorileri Çerçevesinde Din ve Sosyal Değişme”. Sekülerleşme ve Dinî Canlanma. 34-46. Ankara: Türkiye Dinler Tarihi Derneği, 2008.
• Bruce, Steve. Religion and Modernization. The United States: Oxford University Press, 2001.
• Bruce, Steve. “Sekülerleşme: “Sistematik Bir Betimleme”. Trans. İhsan Çapcıoğlu, Sekülerleşme Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar. ed. Mehmet Ali Kirman-İhsan Çapcıoğlu. 25-44. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
• Casanova, José. Public Religions in the Modern World. Chicago: University of Chicago Press, 1994.
• Chaves, Mark. “Secularization as Declining Religious Authority”. Social Forces 72/3 (March, 1994), 749-774.
• Cipriani, Roberto. Din Sosyolojisi: Tarih ve Teoriler. ed. Ali Coşkun. trans. group. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011. Coşkun, Ali. “Modernlik ve Dindarlık”. Din Eğitim Araştırmalar Dergisi. 17 (Aralık 2006), 59-69.
• Coşkun, Hasan. “Küreselleşme Sürecinde Din”. Gaziosmanpaşa University Journal of Theology Faculty 5/2 (Aralık 2017), 115-134.
• Çelik, Celaleddin.”Sekülerleşmenin Kuramsal Sosyolojik Serüveni”. Journal of Islamic Research 28/3 (2017), 209-223.
• Darende, Ömer Faruk. – Kirman, Mehmet Ali. “Wilson’a Göre Sekülerleşme”. Journal of Turkish Studies 12/10 (2017), 81-100.
• Dobbelaere, Karel. “Sekülerleşmenin Anlamı ve Kapsamı”. trans. Mehmet Süheyl Ünal, Sekülerleşme: Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar. ed. Mehmet Ali Kirman-İhsan Çapcıoğlu. 57-74. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
• Dobbelaere, Karel. “Sekülerleşme Kavramı: Bütüncül Bir Perspektife Doğru”. trans. Cemal Özel. Journal of Islamic Research 29/3 (2018), 667-82.
• Erkan, Erol. “Sekülerleşme Teorileri Perspektifinden Türkiye’de Dindarlık”. Gaziantep University Journal of Social Sciences 20/4 (2021), 1557-1570.
• Ertit, Volkan. “Secularization: The Decline of the Supernatural Realm”. Religions 9/92 (2018), 2-18.
• Finke, Roger - Stark, Rodney. The Churching of America: 1776-2005: Winners and Loosers In Our Religious Economy. New Brunswick: Rutgers University Press, 2005.
• Fletcher, Richard. The Barbarian Conversion. New York: Holt, 1997.
• Gallup News Service Gallup Poll Social Series: Consumption Habits -- Final Topline -- Timberline: 937614, 2023. https://news.gallup.com/poll/511133/identify-religious-spiritual.aspx Date of Access: 10 August 2024.
• Greeley, Andrew. Religion as Poetry. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers, 1995.
• Habermas, Jürgen. “Religion in the Public Sphere”. European Journal of Philosophy 14/1 (2006), 1-25.
• Habermas, Jürgen. “Notes on Post-Secular Society”. New Perspectives Quarterly 25/4 (2008), 17-29.
• Hadden, Jeffery K. “Toward Desacralizing Secularization Theory”. Social Forces 65 (1987). 587-611.
• Hamilton, Malcolm. “Secularization”. The Sociology of Religion. 185-214. London: Routledge, 1995.
• Hamilton, Malcolm. The Sociology of Religion: Theoretical and Comparative Perspectives. London: Routledge, 1995.
• Jones, Jeffrey M. “In U.S., 47% Identify as Religious, 33% as Spiritual.” 2023. https://news.gallup.com/poll/511133/identify-religious-spiritual.aspx Access Date: 10 August 2024.
• Kirman, Mehmet Ali. “Sekülerleşme”. Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. 276-277. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011. Kosmin, Barry A.-Keysar, Ariela. “American Religious Identification Survey: Summary Report” ARIS (2008), 1-24.
• Köse, Ali. 21. Yüzyılda Dinîn Geleceği: Kutsalın Dönüşü. İstanbul: Timaş Yayınları, 2014.
• Köse, Ali. “Modernleşme-Sekülerleşme İlişkisi Üzerine Yeni Paradigmalar”. Liberal Düşünce Dergisi 24 (2001), 150-165.
• Köse, Ali. “XXI. Yüzyıl Türkiye’sinde Gelenekle Modernite Arasında Din Algıları ve Dindarlık Formları: Sosyolojik Bir Bakış”. Marmara University Journal of Theology Faculty 49/49 (Dec. 2015), 5-27.
• Kurt, Abdurrahman. İş Adamlarında Dindarlık ve Dünyevîleşme. Bursa: Emin Yayınları, 2009.
• Luckmann, Thomas. The Invisible Religion. London: Routledge, 2022.
• Macneill, Dominique. “Extending the Work of Halbwachs: Daniéle Hervieu- Léger’s Analysis of Contemporary Religion”. Durkheimian Studies. 4 (1998), 73-86.
• Özay, Mehmet. Sekülerleşme ve Din. İstanbul: İz Yayınları, 2007.
• Secularization, Rationalism, and Sectarianism: Essays in Honour of Bryan R. Wilson. ed. Eileen Barker, James A. Beckford, Karel Dobbelaere. Oxford: Clarendon Press, 1993.
• Religion in Modern Times: An Interpretive Anthology. ed. Linda Woodhead-Paul Heelas. Oxford: Blackwell Publishing, 2000.
• Roberts, Keith A. Religion in Sociological Perspective. California: Wadsworth Publishing, 1990.
• Rotolo, Michael – Smith, Gregory A.- Evans, Jonathan. “8 in 10 Americans Say Religion is Losing Influence in Public Life”. Pew Research Center (15 March 2024), 1-62.
• Sorokin, Pitirim A. Social and Cultural Mobility. United States of America: Free Press, 1964.
• Sorokin, Pitirim A. Sociocultural Causality, Space, Time. USA: Duke University Press, 1943.
• Stark, Rodney-Bainbridge, William Sims. A Theory of Religion. New York: Peter Lang Publishing, 1987.
• Stark, Rodney. 1981. “Must All Religions Be Supernatural?” The Social Impact of New Religious Movements. ed. Bryan Wilson. 159–77. New York: Rose of Sharon Press, 1981.
• Stark, Rodney. “Secularization, R.I.P.”. Sociology of Religion. 60/3 (1999), 249-273.
• Stark, Rodney-Bainbridge, William. “Secularization and Cult Formation in the Jazz Age”. Journal for the Scientific Study of Religion, 20/4 (1981), 360-373.
• Stark, Rodney-Bainbridge, William. The Future of Religion: Secularization, Revival, and Cult Formation. Berkeley: University of California Press, 1985.
• Stark, Rodney. The Triumph of Faith. The United States: ISI Books, 2015.
• Swatos, William H.- Christiano, Kevin J., “Sekülerleşme Teorisi: Bir Kavramın Serüveni”. trans. Ali Köse. Sekülerizm Sorgulanıyor. ed. Ali Köse. 95-121. İstanbul: Ufuk Kitapları, 2002.
• Tınaz, Nuri. “A Social Analysis of Religious Organisations: The Cases of Church, Sect, Denomination, Cult and New Religious Movements (NRMs) and Their Typologies”. İslam Araştırmaları Dergisi 13 (2005), 63-108.
• Ülver, Lütfü. Peter L. Berger ve Rodney Stark’ın Din Kuramlarında Dinsel Çoğulculuk Anlayışı. İzmir: Dokuz Eylül University, Institute of Social Sciences, PhD thesis, 2013.
• Ülver, Lütfü. “Rodney Stark’ın Dinsel Hareketler Teorisi.” Toplum Bilimleri Dergisi. 15/30 (Haziran 2021), 187-206.
• Ülver, Lütfü. “Rodney Stark’ın Sekülerleşme Teorisi”. Rumeli İslam Araştırmaları Dergisi 7 (Nisan 2021), 179-195.
• Varol, Fatih. “Dinî Piyasalar Teorisi: Eleştirel Bir Değerlendirme”. Ankara University Journal of Theology Faculty 58/2 (2017), 121-143.
• Wallace, Anthony. F.C. Religion: An Anthropological View. New York: Random House, 1966.
• Warner, Rob. Secularization and Its Discontents. London: Continuum International Publishing Group, 2010.
• Wilson, Bryan R. “An Analysis of Sect Development” American Sociological Review”. The Sociology of Religion. ed. Steve Bruce. 22-34. Great Britain: Edward Elgar Publishing, 1995.
• Wilson, Bryan R. “A Typology of Sects”. Sociology of Religion: Selected Readings. 361-383. ed. Roland Robertson. London: Penguin Books, 1969.
• Wilson, Bryan. Religion in Secular Society. London: C.A. Watts, 1966.
• Wilson, Bryan. Religion in Sociological Perspective. Oxford: Oxford University Press, 1982.
• Wilson, Bryan. “Sekülerleşme”. trans. Ali Bayer, Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar. ed. Mehmet Ali Kirman- İhsan Çapcıoğlu. 9-24. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
• Wilson, Bryan. Sects and Society. London: The Windmill Press, 1961.
• Wilson, Bryan. “The Debate Over Secularization: Religion, Society and Faith”. Encounter 45/4 (1975), 77-84.
• Wilson, Bryan. “Secularization and Its Discontents”. Sociology of Religion A Reader. ed. Susanne C. Monahan, William A. Mirola ve Michael O. Emerson. 204-213. New Jersey: Prentice Hall, 2001. https://europeanvaluesstudy.eu/about-evs/research-topics/religion/ Access of Date: 10 August 2024. https://www.premierchristianity.com/news-analysis/explained-is-church-attendance-falling-in-europe/15869 .article Access of Date: 10 August 2024.