Ailedeki Otorite Figürü Baba İle Dindeki Otorite Figürü Tanrı Arasındaki İlişkinin Disiplinler Arası Yaklaşımla Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Sayı: 37, 135 - 148, 15.10.2025

Fatma Yüce

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1704111

Öz

Aile anne, baba ve çocuklardan oluşan içerisinde otorite ilişkilerinin belirdiği formel, düzenli ve sistemli bir kurumdur. Din ise felsefi, psikolojik ve sosyolojik yönleri bulunan mutlak bir otorite etrafında sistemleşmiş, değer üreten ve yaşam tarzı sunan bir kurumdur. Modern dönemde tarımdan sanayiye, kırdan kente ve geniş aileden çekirdek aileye geçişle birlikte aile ve din kurumlarındaki otorite anlayışı dönüşüme uğramıştır. Bu çalışmanın konusu ailedeki otorite figürü baba ile dindeki otorite figürü Tanrı arasındaki ilişkinin disiplinler arası yaklaşımla değerlendirilmesidir. Bu makalenin bakış açısı ve ana argümanları din felsefesine aittir, bununla birlikte kavramlar sosyoloji ve psikoloji disiplinlerinden alınmıştır. Çalışmanın amacı ailedeki baba otoritesinden hareketle dindeki Tanrı otoritesinin açıklanmasının mümkün olup olmadığını ortaya koymak, ayrıca modern dönemdeki değişimin baba-Tanrı ilişkisi kapsamında otoriteye yansımasını tespit etmektir. Aileyle ilgili çalışmalar oldukça fazla olmakla birlikte, din felsefesi alanında aile-din ilişkisinin otorite kavramı üzerinden değerlendirildiği herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Otorite üzerinden aile ve din ilişkilerinin tespit edilme girişimi makalenin orijinal tarafını ve önemini ortaya koymaktadır. Çalışmanın yöntemini literatür analizi oluşturmaktadır. Ayrıca çalışmada akıl yürütme metotlarından analoji kullanılmıştır. Çalışmada modern dönemle birlikte ailedeki baba otoritesindeki dönüşümün, dindeki Tanrı otoritesinin dönüşümünde etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca analoji yoluyla baba otoritesinden hareketle Tanrı otoritesinin anlaşılmasının mümkün olduğu ama bu analojinin Tanrı’nın varlığı ya da yokluğu yönünde bir çıkarımı desteklemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Felsefesi , Sosyoloji , Psikoloji , Aile , Din , Otorite , Baba-Tanrı İlişkisi

An Interdisciplinary Evaluation Of The Relationship Between The Authority Figure Of The Father In The Family And The Authority Figure Of God In Religion

Öz

The family is a formal, methodical, and systematic institution consisting of a mother, father, and children, in which authority relationships are defined. Religion, on the other hand, is an institution that generates values and proposes a way of life, encompassing philosophical, psychological, and sociological dimensions, all systematized around an absolute authority. In the modern era, the shift from agricultural to industrial society, from rural to urban living, and from the extended to the nuclear family has transformed the understanding of authority in both the family and religion. This article aims to evaluate the relationship between the father, as the authority figure within the family, and the concept of divine authority in religion from an interdisciplinary perspective. The perspective and main arguments of this article are rooted in the philosophy of religion, while the concepts are drawn from the disciplines of sociology and psychology. This article aims to explore the possibility of explaining God's authority in religion through the authority of the father in the family, and to examine how the modern world's changes impact the authority within the Father-God relationship. Although numerous studies have investigated the family, none have explored the family–religion relationship through the lens of authority within the field of the philosophy of religion. The method of this article is literature analysis. Furthermore, analogy, as a method of reasoning, was utilized. This article concludes that the transformation of the father's authority within the family in the modern world has played a significant role in the transformation of God’s authority in religion. Furthermore, the study found that while the authority of God can be interpreted analogically through the authority of the father, this analogy does not justify a conclusion regarding God's existence.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Religion , Sociology , Psychology , Family , Religion , Authority , Father-God Relationship

Kaynakça

• Aydın, Mehmet. Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 7. Basım, 1999.
• Aydın, Mehmet Akif. “Aile”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2/196-200. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.
• Canatan, Kadir. “Aile Kavramının Tanımı”. Aile Sosyolojisi. ed. Kadir Canatan - Ergün Yıldırım. İstanbul: Açılım Kitap, 2. Basım, 2011.
• Feuerbach, Ludwig. The Essence of Christianity. çev. George Elliot. New York: Prometheus Books, 2. Basım, 1989.
• Freud, Sigmund. “Das Ich und das Es”. Gesammelte Schriften. VI/351-405. Lepzig, Wien, Zürich: Internationaler Psychoanalytischer Verlag, 1924.
• Freud, Sigmund. Das Unbehagen in der Kultur. Wien: Internationaler Psychoanalytischer Verlag, 1930.
• Freud, Sigmund. Der Mann Moses und die monotheistische Religion: Drei Abhandlungen. Amsterdam: Verlag Allert de Lange, 1939.
• Freud, Sigmund. Die Zukunft einer Illusion. Lepzig, Wien, Zürich: Internationaler Psychoanalytischer Verlag, 1928.
• Freud, Sigmund. Totem und Tabu: Einige Übereinstimmungen im Seelenleben der Wilden und der Neurotiker. Wien: Internationaler Psychoanalytischer Verlag, 1925.
• Freud, Sigmund. “Zwangshandlungen und Religionsübungen”. Gesammelte Schriften. X/210-220. Lepzig, Wien, Zürich: Internationaler Psychoanalytischer Verlag, 1924.
• Gökçe, Birsen. “Aile ve Aile Tipleri Üzerinde Bir İnceleme”. Hacettepe Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 8/1-2 (1976), 46-67.
• Gül, Gülbahar. “Aile ve Evlilik Kurumu”. Evlilik Okulu: Evlilikte Kişilerarası İlişkiler ve İletişim Becerileri. ed. Haluk Yavuzer. 20-27. İstanbul: Remzi Kitabevi, 3. Basım, 2009.
• Küng, Hans. Does God Exist?: An Answer for Today. London: SCM Press, 1991.
• Marx, Karl. “Contribution to the Critique of Hegel’s Philosophy of Right”. On Religion. ed. Karl Marx - Friedrich Engels. New York: Schocken Books, 1964.
• Otto, Rudolf. The Idea of Holy: An Inquiry into the Non-Rational Factor in the Idea of the Divine and Its Relation to the Rational. çev. John W. Harvey. London: Oxford University Press, 1958.
• Ozankaya, Özer. Toplumbilim. İstanbul: Cem Yayınevi, 10. Basım, 1999.
• Özgüven, İbrahim Ethem. Evlilik ve Aile Terapisi. ed. Naim Dilek. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 3. Basım, 2014.
• Özkalp, Enver. Sosyolojiye Giriş. Eskişehir: Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları, 12. Basım, 2003.
• Topses, Mehmet Devrim. Kurumlar Sosyolojisi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2. Basım, 2020.
• Turner, Jonathan H. vd. Sosyolojik Teorinin Oluşumu. çev. Ümit Tatlıcan. Bursa: Sentez Yayınları, 7. Basım, 2018.
• Vitz, Paul C. Faith of The Fatherless; The Psychology of Atheism. San Francisco: Ignatius Press, 2nd. Edition, 2013.
• Weber, Max. Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology. çev. Guenther Roth - Claus Wittich. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, 1978.
• Yaran, Cafer Sadık. “İslam Düşüncesinde Ailenin Felsefi ve Etik Temelleri”. Küreselleşen Dünyada Aile 2009 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu Tebliğ ve Müzakereleri. 104-115. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Yüce, Fatma. Freud’un Din Yanılsaması. Ankara: Elis Yayınları, 2023.
• Yüce, Fatma. “Modern Zamanlarda Sürdürülebilir Aile İçin Ben Merkezlilikten Öteki Merkezliliğe Geçiş”. Uluslararası Aile Sempozyumu: Aile Kurumunun Bekasına Yönelik Çağdaş Fırsatlar/Tehditler. II/641-658. Sinop: Sinop Üniversitesi Yayınları, 2020.