SOSYAL HİZMETİN KURUMSALLAŞMASINDA KADIN KİMLİĞİ BAĞLAMINDA İDEOLOJİK SEMBOLLER

Yıl 2023, , 201 - 212, 15.03.2023

Gökmen Kantar , Beste Demir

https://doi.org/10.30692/sisad.1228993

Öz

Bu çalışma, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın temellerinin atıldığı Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin verilerinin incelenmesi ile Sosyal Hizmet mesleğinin bir gönüllü sivil toplum hareketi olmaktan devletin bir öğesi olması sürecine kadar kurumsallaşmasında kadın kimliğinin bir ideolojik sembol olarak kullanılması üzerinedir. Sosyal Hizmet’in kurumsallaşması, gönüllü faaliyetlerden profesyonel devlet politikalarına dönüşmesi süreci, Althusser’in “Devletin İdeolojik Aygıtları” ve Gramsci’nin sivil toplum ve siyasal toplum olarak yaptığı sınıflandırma çerçevesinde ele alınacaktır. Kadın kimliğinin “naif” yapısı ve toplumsal cinsiyet rolleri ile üzerine yapışmış olan şefkat, annelik, yardımseverlik gibi özellikler; Sosyal Hizmet mesleğinin henüz gönüllü bir biçimde faaliyet gösterdiği dönemden itibaren bir kadın faaliyeti olarak görülmüştür. Bu sebeple Osmanlı’da vakıf kuran hayırsever hanım sultanlardan günümüz kabinesinde çoğu erkek bakanın yanında Aile ve Sosyal Hizmet Bakanının kadın olması bunlara birer örnek teşkil ediyor olabilir. Bahsi geçen Himaye-i Etfal Cemiyet’inde ise kurucuların hepsinin -dönem şartları da ele alınarak düşünüldüğünde- erkek olması fakat cemiyet hayrına yaptırılan şefkat pulları, kartpostallar, afişler gibi çoğu ideolojik sembolde yardıma muhtaç çocuklar ve yardımsever, şefkatli, naif kadın imajının çizilmiş olması bir diğer göstergedir.

Anahtar Kelimeler

Kadın Kimliği, İdeolojik Semboller, Sosyal Çalışma, Sosyal Hizmet, Sosyal Hizmet Kurumları

IDEOLOGICAL SYMBOLS IN THE CONTEXT OF WOMEN'S IDENTITY IN THE INSTITUTIONALIZATION OF SOCIAL WORK

Öz

This study is about examining the sources of the Himaye-i Etfal Society, which is the origin of the Ministry of Family and Social Services, and the use of women's identity as an ideological symbol in the institutionalization of the Social Work profession from being a voluntary civil society movement to being a state policy. The institutionalization of Social Work and its transformation from voluntary activities to professional state policies will be discussed within the framework of Althusser's "Ideological Devices of the State" and Gramsci's classification of civil society and political society. . The "naive" structure of women's identity and gender roles and features such as compassion, motherhood, and benevolence; It has been seen as a women's activity since the period when the Social Work profession was still operating voluntarily For this reason, the fact that the Minister of Family and Social Services is a woman, besides most of the male ministers in today's cabinet, one of the benevolent lady sultans who established foundations in the Ottoman Empire, may be an example of these.

Anahtar Kelimeler

Kadın Kimliği, İdeolojik Semboller, Sosyal Çalışma, Sosyal Hizmet, Sosyal Hizmet Kurumları

Kaynakça

• Anonim, Çocuk Esirgeme Kurumu Şefkat Pulları. E.T.: 13.01.2023, https://www.gokcekoleksiyon.com/kategori/cocuk-esirgeme-kurumu.(Resim10-11)
• Anonim, Himaye-İ Etfal Cemiyeti Annenin Kitabı. E.T.: 13.01.2023, https://www.egemuzayede.com/urun/2068502/turkiye-himaye-i-etfal-cemiyeti-madalya-bronz-madalya-cap-3-cm.(Resim5-9).
• Anonim, Himaye-İ Etfal Cemiyeti Nadir Kartpostal. E.T.: 13.01.2023, https://www.bayrakmuzayede.com/himaye-i-etfal-cemiyeti-nadir-kartpostal.html.(Resim1-2).
• Anonim, Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti Madalya Bronz. E.T.: 20.12.2021, https://www.egemuzayede.com/urun/2068502/turkiye-himaye-i-etfal-cemiyeti-madalya-bronz-madalya-cap-3-cm.(Resim3-4).
• CREHAN, K. (2006). Gramsci Kültür Antropoloji, [(Ü. Aydoğmuş, çev.)]. İstanbul : Kalkedon Yayınları.
• ÇELİK, R. & KARAKAYA, E. (2020). Osmanlı’da Vakıf Kuran Hayırsever Hanım Sultanlar. [(R. Çelik, Ed.)] İçinde, Sosyal Hizmet Tarihi, (s.239-253). Ankara : Grafiker Yayınları.
• EREŞ, F. (2006). Türkiye’de Kadının Statüsü ve Yansımaları. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (19), s.40-52.
• ERGÖNÜL, E. & KOCA B. (2017). Erken Cumhuriyet Dönemi Resimlerinde Kadın İmgesi: Modernleşme ve Milliyetçilik. Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 10 (20), s.761-786.
• McLELLAN, D. (2005). İdeoloji, [(B. Yıldırım, çev.)]. İstanbul : İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• ÖZDEMİR, U. (2019). Psikiyatrik Sosyal Hizmet. Ankara : Nobel Yayınlar.
• SOYDAN, A. (2013). Kadın Kimliğinin Oluşması Çerçevesinde Mesleki Teknik Eğitim (Cumhuriyet İdeolojisinin Kuruluş Sürecinde Kız Enstitüleri 1923-1940), Yakın Dönem Türk Araştırmaları Dergisi (1), s.269-287.
• ŞEKER, K. (2020). Himaye-i Etfal Cemiyeti, Çocuk Esirgeme Kurumu (1917-1981). [(R. Çelik, Ed.)] İçinde, Sosyal Hizmet Tarihi (s.329-369). Ankara : Grafiker Yayınları.
• TOPRAK, Z. (2011). Sosyologların ve Psikiyatrist Hekimlerin Farklı Yorumları: Erken Cumhuriyet Genç Kız-Kadın İntiharları. Toplumsal Tarih Dergisi (212), s.40-48.