DÂRÜ’L-ELHÂN KÜLLİYÂTI’NDAKİ ANADOLU HALK ŞARKILARINDA KADİM MAKÂM VE TERKİB VARLIĞI ÖRNEKLEMİ NÜHÜFT-Î KADİM

Yıl 2023, , 453 - 463, 31.07.2023

Gökhan Algan

https://doi.org/10.30692/sisad.1275182

Öz

Cumhuriyet rejimi dönemine geçiş sürecinde kurulan Dârü’l-Elhân (1917), Türk Müziği tarihinde 20. yüzyılın başlarında notaya alım çalışmalarının en önemlilerinden birini gerçekleştirmiştir. Bunun yanında transkripsiyon çalışmalarının resmi olarak kayıt altına alındığı ilk kurumdur. Heyetin gerçekleştirdiği eğitim-öğretim faaliyetlerinde Tarihi Türk Müziği eserlerine yapılan sınıflandırma, notalama ve tespit çalışmalarının yanı sıra Türk müziğinin gelecek kuşaklara aktarılması görevini ifa etmek üzere önemli derleme ve yayım faaliyetlerinde de bulunulmuştur. Anadolu’ya yapılan derleme gezileri ile Anadolu Halk Şarkıları, Dârü’l-Elhân kapsamında derlenerek notaya alınmış ve Dârü’l-Elhân Nota Külliyatı Anadolu Halk Şarkıları adı altında 7 adet defter olarak yayınlanmıştır. Bu faaliyetler içerisinde Anadolu Halk Şarkıları’nın ilk olarak derlenmesi ve yayımlanması bu kurum eliyle olmuştur. Bu kapsamda çalışmanın amacı Dârü’l-Elhân heyeti tarafından Anadolu’ya yapılan derleme gezileri sırasında Dârü’l-Elhân Külliyâtı’nda 7 defter halinde kaydedilen eserler arasında Nühüft-i Kadim ezgisine uygun olanları ortaya çıkarmaktır. Çalışmada Abdülbâki Nâsır Dede ve Kantemiroğlu’na ait Nühüft-i Kadim tanımları esas alınmış ve notalar bilgisayar ortamına aktarılırken Arel-Ezgi’ye ait değiştirici işaretler kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dâr'ül-Elhan, Anadolu Halk Şarkıları, Nühüft-î Kadim, Derleme

Nühüft-î Kadim, An Example Of The Exıstence Of Ancıent Mades And Composıtıons In Anatolıan Folk Songs In Dârü'l-Elhân Külliyât

Öz

In the transition period of the republican regime, Dârü'l-Elhân (1917) carried out one of the most important notation studies in the history of Turkish Music in the middle of the 20th century. In addition, it is the first institution where transcription studies are officially recorded. In the educational activities carried out by the delegation, besides the classification, notation and determination studies on Historical Turkish Music works, In order to fulfill the task of transferring Turkish music to future generations, important compilation and publishing activities were also carried out. With the compilation trips to Anatolia, Anatolian Folk Songs were compiled and notated within the scope of Dârü'l-Elhân and published as 7 notebooks under the name of Dârü'l-Elhân Nota Collection Anatolian Folk Songs. Among these activities, the first compilation and publication of Anatolian Folk Songs was by this institution. In this context, the aim of the study is to reveal the works that are suitable for the Nühüft-i Kadim melody among the works recorded in 7 notebooks in the Dârü'l-Elhân Külliyâtı during the compilation trips made by the Dârü'l-Elhân committee to Anatolia. In the study, the Nühüft-i Kadim definitions of Abdülbâki Nâsır Dede and Kantemiroğlu were taken as basis, and the modifiers of Arel-Ezgi were used while the notes were transferred to the computer environment.

Anahtar Kelimeler

Dâr'ül-Elhan, Compilation, Anatolian Folk Songs, Nühüft-i Kadim

Kaynakça

• ALTINAY, R. (2004). Cumhuriyet Döneminde Türk Halk Müziği, İzmir: Kitaplar, Makaleler, Nota Yayınları.
• BALKILIÇ, Ö. (2009). Cumhuriyet Halk ve Müzik-Türkiye’de Müzik Reformu 1922-1952, Ankara: Tan Kitabevi Yayınları.
• BAŞER, F. A. (2013). Türk Musikisinde Abdülbâkî Nâsır Dede, İstanbul: Fatih Üniversitesi Yayınları.
• Dârü’l-Elhân Mecmuâsı, (1340). s. 38-40, İstanbul: Şehzâdebaşı Evkâfı İslâmiyye Matbaası.
• Dârü’l-Elhân Külliyâtı Anadolu Halk Şarkıları (1926). İstanbul: 2. Defter, Şehzadebaşı Evkâf-ı İslâmiyye Matbaası.
• Dârü’l-Elhân Külliyâtı Anadolu Halk Şarkıları (1926). İstanbul: 3. Defter, Şehzadebaşı Evkâf-ı İslâmiyye Matbaası.
• Dârü’l-Elhân Külliyâtı Anadolu Halk Şarkıları (1926). İstanbul: 4. Defter, Şehzadebaşı Evkâf-ı İslâmiyye Matbaası.
• Dârü’l-Elhân Külliyâtı Anadolu Halk Şarkıları (1926). İstanbul: 6. Defter, Şehzadebaşı Evkâf-ı İslâmiyye Matbaası.
• DENİZ, Ü. (2019). Dâr’ül-Elhan Türk Halk Müziği Derleme Faaliyetleri ve Derleme Defteri, Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• ELÇİ, A. (2017). Kuruluşunun Yüzüncü Yılında Dârü’l-Elhân’ın Türk Halk Müziğine Katkıları. Milli Folklor-Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, s. 106-118.
• GÜRAY, C. (2018). “Dâr’ül-Elhan’dan Yurttan Sesler’e Türk Halk Müziği Derlemelerine Bir Bakış” (Ed. Gülçin Yahya Kaçar), Kuruluşunun Yüzüncü Yılında Dârü’l-Elhan’a Armağan (179-195). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• HATİPOĞLU, E. (2019). Makâmlar ve Terkîbler, Mansur/AEU. https://play.google.com/books/reader?id=DnGqDwAAQBAJ&pg=GBS.PP2&hl=tr
• KOLUKIRIK, K. (2014). Osmanlı Devleti’nde İlk Resmi Konservatuvar Olan Dârülelhan’da Derleme ve Yayım Faaliyetleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 35, s.479-498.
• KOLUKIRIK, K. (2019). Türk Müzik Tarihinde Dârü’l-Elhân ve Dârü’l-Elhân Mecmuası. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• ÖZCAN, N. (1995). ‘’Dârü’lelhan Osmanlı Devleti’nde Kurulan İlk Mûsiki Mektebi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 8. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s.518-520.
• ÖZDEN, E. (2019). Osmanlı Devleti’nin Konservatuvarı Dârülehan (Arşiv Belgeleriyle). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• ÖZDEN, E. (2015). Osmanlı Maarifinde Musiki, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• ÖZTÜRK, O. M. (2014). “Makam, Âvâze, Şûbe ve Terkib: Osmanlı Musiki Nazariyatında Pisagorcu “Kürelerin Uyumu/Musikisi” Anlayışının Temsili”, Rast Müzikoloji Dergisi c. II, S.1, s. 1-49.
• PAÇACI, G. (1994). Kuruluşunun 77 Yılında Dârü’l-Elhan ve Türk Müziği’nin Gelişimi I. İstanbul: Tarih ve Toplum.
• TURA, Y. ( 2001 ) . Kantemiroğlu Kitâbu İlmi'l - mûsikî alâ vechi'l - Hurûfat . İstanbul : Yapı Kredi Yayınları.
• TURHAN, S. ve FEYZİ A. (2021). Dâr’ül-Elhan Halk Müziği Külliyatı, c.1, İstanbul: Yayınevi.
• ÜLKÜTAŞIR, M. Ş. (1972). Cumhuriyet’le Birlikte Türkiye’de Folklor ve Etnografya Çalışmaları, Ankara: Başbakanlık Basımevi.