İLİŞKİLERDE TEMEL PSİKOLOJİK İHTİYAÇLAR ÖLÇEĞİ'NİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMALARI

Yıl 2024, , 197 - 206, 29.07.2024

Sezen Güleç , Mehmet Bilgin

https://doi.org/10.30692/sisad.1436304

Öz

Bu çalışma, La Guardia ve diğerleri tarafından bireylerin ilişkilerindeki temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanma düzeyini ölçmek amacıyla geliştirilen İlişkilerde Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması ve Türk örneklemindeki psikometrik özelliklerinin incelenmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışma grubu, ölçeğin Türkçe’ye çevirisinde dil geçerliğinin değerlendirilmesi için yapılan uygulamada 187 üniversite öğrencisinden; psikometrik özelliklerinin incelenmesi için yapılan uygulamada ise 241 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Ölçeğin yapı geçerliğini test etmek için doğrulayıcı faktör analizi kullanılmıştır (χ2 /sd=2.45, GFI= .97, CFI=.90, RMSEA=.065). Ölçüt bağıntılı geçerlik İlişkilerde Mutluluk Ölçeği ile sınanmıştır (r=.65). Ölçeğin Cronbach Alpha iç tutarlık güvenirlik katsayısı toplam puan için .71 olmak üzere alt boyutları olan, özerklik için .75, yeterlik için .52 ve ilişkili olma için .61 olarak hesaplanmıştır. Bulgular genel olarak değerlendirildiğinde İlişkilerde Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği’nin Türk örnekleminde kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu söylenebilir. Çalışma sonucunda, aile ve çift danışmanlığı ile yakın ilişkiler psikolojisi alanındaki çalışmalarda kullanılmak üzere yurt içi alan yazına geçerli ve güvenilir bir ölçek kazandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İlişkiler, temel psikolojik ihtiyaçlar, ölçek, öz belirleme kuramı

ADAPTATION OF THE BASIC NEED SATISFACTION IN RELATIONSHIPS SCALE INTO TURKISH: VALIDITY AND RELIABILITY STUDIES

Öz

This study was carried out in order to adapt the Basic Psychological Need Satisfaction İn Relationships Scale, which was developed by La Guardia et al. to measure the level of need satisfaction of individuals in their relationships into Turkish and to examine its psychometric properties. 187 university students in the evaluation of language validity in the translation of the scale into Turkish, and the study group consisted of 241 university students in the examination of psychometric properties. The scale was determined by construct validity confirmatory factor analysis (χ2 /sd=2.45, GFI= .97, CFI=.90, RMSEA=.065). Criterion-related validity was tested with the Job Satisfaction Scale (r=.65). The Cronbach Alpha internal consistency reliability coefficient of the scale was calculated as .71 for the total score, .78 for the autonomy sub-dimension, .68 for the competence sub-dimension and .66 for the relatedness sub-dimension. When the findings are evaluated in general, it can be said that the Basic Psychological Need Satisfaction İn Relationships Scale is a valid and reliable measure for the Turkish sample. As a result of the study, family and couple counseling and close relationships psychology have gained a valid and reliable measure that can be used in the domestic literature.

Anahtar Kelimeler

Relationships, basic psychological needs, scale, self-determination theory

Kaynakça

• CRAMER, D. (2002). Relationship Satisfaction And Conflict Over Minor And Major Issues In Romantic Relationships. The Journal of Psychology, 136(1), 75-81. https://doi.org/10.4324/9781315540023-8
• ÇAĞ, P. (2011). Evli Bireylerde Eş Desteği ve Evlilik Doyumu. (Basılmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• DECI, E. L., & RYAN, R. M. (1985). The General Causality Orientations Scale: Self-Determination In Personality. Journal Of Research In Personality, 19(2), 109-134. https://doi.org/10.1016/0092-6566(85)90023-6
• DECI, E. L., & RYAN, R. M. (2000). The" What" And" Why" Of Goal Pursuits: Human Needs And The Self-Determination Of Behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268. https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1104_01
• DECI, E. L., & RYAN, R. M. (2014). Autonomy And Need Satisfaction İn Close Relationships: Relationships Motivation Theory. In, Human Motivation And Interpersonal Relationships (pp. 53-73). Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-017-8542-6_3
• DEMİR, M., & ÖZDEMİR, M. (2010). Friendship, Need Satisfaction And Happiness. Journal of Happiness Studies, 11, 243-259. https://doi.org/10.1007/s10902-009-9138-5
• DOĞAN, T., & ERYILMAZ, A. (2012). Akademisyenlerde İşle İlgili Temel İhtiyaç Doyumu Ve Öznel İyi Oluş. Ege Academic Review, 12(3). https://www.researchgate.net/profile/Dogan-Tayfun/publication/307798234_Akademisyenlerde_Isle_Ilgili_Temel_Ihtiyac_Doyumu_ve_Oznel_Iyi_Olus/links/57d6996c08ae6399a39567fa/Akademisyenlerde-Isle-Ilgili-Temel-Ihtiyac-Doyumu-ve-Oeznel-Iyi-Olus.pdf
• EŞİCİ, H. (2014). Romantik İlişki Kalitesinin Erken Dönem Uyumsuz Şemalar, Bağlanma Ve Psikolojik İhtiyaçlar Açısından İncelenmesi. (Basılmamış Doktora tezi). Gazi Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• GALLIHER, R.C., WELSH, D.P., ROSTOSKY, S.S., & KAWAGUCHI, M.C. (1998). Power In Adolescent Romantic Relationships And Its Association With Well-Being. In Paul Florsheim (Chair), Adolescent Romantic Relations: Interpersonal Processes In Developmental Perspective. In, Symposium Presented At The Biennial Meeting Of The Society For Research On Adolescence, San Diego, CA.
• GLASSER, W. (1992). Reality therapy. Brunner/Mazel.
• GLASSER, W. (2003). Seçim teorisi (çev: Müge İzmirli). İstanbul: Hayat Yayınları.
• GÜLEÇ, H. (2009). Psikiyatride Psikometri: Temel Kavramlar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1(2), 175-186.
• GÜLEÇ, S. (2024). İş Yaşamında Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği'nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. EKEV Akademi Dergisi, (97), 362-373. https://doi.org/10.17753/sosekev.1373087
• HAMBLETON, R.K., & PATSULA, L. (1999). Increasing The Validity Of Adaptede Tests: Myths To Be Avoided And Guidelines For İmproving Test Adaptation Practices. Journal of Applied Testing Technology, 1(1), 1-30.
• KESİCİ, Ş., ÜRE, Ö., BOZGEYİKLİ, H., & SÜNBÜL, A. M. (2003). Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeğinin Geçerlik Ve Güvenirliği. İçinde, VII. Ulusal PDR Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, 85.
• KLINE, R. (2011). Convergence Of Structural Equation Modeling And Multilevel Modeling. SAGE Publications Ltd, https://doi.org/10.4135/9781446268261
• LA GUARDIA, J. G., & PATRICK, H. (2008). Self-Determination Theory As A Fundamental Theory Of Close Relationships. Canadian Psychology/Psychologie Canadienne, 49(3), 201. https://doi.org/10.1037/a0012760
• LA GUARDIA, J. G., RYAN, R. M., COUCHMAN, C. E., & DECI, E. L. (2000). Basic Psychological Needs Scales. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 367-384. https://doi.org/10.1037/0022-3514.79.3.367
• LAWRENCE, E. (2008). Partner Support And Marital Satisfaction: Support Amount, Adequacy, Provision And Solicitation. University of Iowa/ Department of Psychology, Iowa. https://doi.org/10.1111/j.1475-6811.2008.00209.x
• LEAR, M. K., LUOMA, J. B., & CHWYL, C. (2020). The Influence Of Self-Criticism And Relationship Closeness On Peer-Reported Relationship Need Satisfaction. Personality and Individual Differences, 163, 110087. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110087
• LEGAULT, L. (2017). Self-determination Theory. Encyclopedia Of Personality And Individual Differences, 1-9.
• LEUNG, A. N. M., & LAW, W. (2019). Do Extrinsic Goals Affect Romantic Relationships? The Role Of Basic Psychological Need Satisfaction. Motivation and Emotion, 43, 857-873. https://doi.org/10.1007/s11031-019-09804-7
• MASLOW, A., & LEWIS, K. J. (1987). Maslow's Hierarchy of Needs. Salenger Incorporated, 14, 987.
• PATRICK, H., KNEE, C. R., CANEVELLO, A., & LONSBARY, C. (2007). The Role Of Need Fulfillment In Relationship Functioning And Well-Being: A Selfdetermination Theory Perspective. Journal of Personality and Social Psychology, 92, 434–457.
• PIERCE, G. R., SARASON, I.G. & SARASON, B. R. (1991). General And Relationship Based Perceptions Of Social Support: Are Two Constructs Beter Than One? Journal of Personality and Social Psychology, 61, 1028-1039. https://doi.org/10.1037/0022-3514.61.6.1028
• TUTEREL-KIŞLAK, Ş. (2002). İlişkilerde Mutluluk Ölçeği (IMÖ): Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. Kriz Dergisi, 10(1), 37-43. https://doi.org/10.1501/Kriz_0000000174